Kedilerde Veba ingilizce olarak Plague olan hastalığın Yersinia pestis bakterisinin neden olduğu zoonotik bir hastalıktır. Etken kemirici hayvanların pireleri tarafından çeşitli hayvan ve insanlara nakledilir. Hastalık veteriner hekimler, hayvan bakıcıları, hasta sahipleri ve bilhassa kediler için tehlikelidir. Son yıllarda kedilerin vebanın zoonotik yayılmasında rol oynadıkları ve daha çok evcil kedilerin primer akciğer vebasının başlıca nedeni olduğu ortaya çıkmıştır.
Kedilerde Veba hastalığı dünya çapında ortaya çıkar. Hastalık mevsimsel olarak ağırlıklı Mayıs ve Ekim ayları arasında bulunur. Bu hastalığın taşıyıcıları arasında sıçanlar, sincaplar ve fareler; hastalık tipik olarak bir kemirgen ısırdığında veya bir kedi tarafından ısırıldığında da bulaşma olmaktadır.
Enfeksiyon, beyaz kan hücrelerinin üretildiği lenf düğümlerine hızla ilerleme eğilimindedir. Enfeksiyona maruz kalan lenf düğümleri beyaz hücrelerin hızlı bir şekilde çoğalmasına, şişlik ile anormal sıvı birikmesine ve olası cilt kırılmasına neden olamaktadırlar. Veba ile enfekte olmuş kediler, kronik olarak şişen lenf düğümleri nedeniyle ateş, iltihaplanma ve aşırı ağrı yaşarlar.
Sokak kedileri ya da diğer bir deyişle dış mekan kedileri en çok etkilenir, evde yaşayan kedilerin aksine gezinme eğilimleri nedeniyle enfeksiyona yakalanma riskleri daha fazladır. Bununla birlikte, vebaya yatkınlık için cinsiyet veya cins ayrımı yok her kedinin yakalanma riski vardır.
Oldukça nadir olmasına rağmen, veba insanlara bulaşabilir ve Yersinia bakterisi ile enfekte olduğundan şüphelenilen bir kedilerden pire ve vücut sıvılarından kaçınmak için özen gösterilmelidir.
Köpeklerde veba ile enfekte olabilir. Köpekleri nasıl etkilediği hakkında ilerleyen zamanda değineyeceğim.
Etiyoloji ve Patogenezi
Etken iki kutuplu, oral ve gram (-) bir bakteridir. Veba basilin virülansını ve patogenitesini arttıran bir kaç antijen ve toksine sahiptir. Enfeksiyon başlıca kemiricilerde görülür. İnsan ve hayvanlara enfekte kemirici pirelerini ısırması yolu ile nakledilir. Enfekte hayvanların doku ve kanları ile temas yolu ile bulaşma daha az görülür.
Kedilerde Veba Hastalığının Klinik Belirtileri
Üç veba türü vardır: bubonic (hıyarcık) veba, pnömonik veba ve septisemik veba.
Kedilerde hıyarcıklı veba ile ilişkili semptomlar arasında ağrılı şişmiş lenf düğümleri, ateş, iltihaplanma, depresyon, kusma, dehidrasyon, ishal, bademcik büyümesi ve anoreksiya yer alır. Baş ve boyun bölgesi önemli ölçüde şişer ve kedinin hayatta kalması durumunda lenf düğümleri apse ve ardından yırtılıp boşalabilir. Diğer semptomlar arasında gözlerden akıntı, ağız ülserleri ve iştahsızlık, gözle görülür kilo kaybı vardır. Koma takip edebilir. Hıyarcıklı veba için normal kuluçka süresi, kedi ısırıldıktan sonraki iki ila yedi gün arasındadır.
Pnömonik veba durumunda, bir akciğer enfeksiyonu meydana gelir; ve kedilerde nadir görülen septisemik veba ile kanın sistemik enfeksiyonu ile birlikte hıyarcıklı veba ile aynı semptomlar ortaya çıkacaktır.
Kedilerde plague hastalığı genel olarak klinik belirti olarak yüksek ateş, Ienfadenopati, dermansızlık görülür. Çene altında ve boyunda apseler ortaya çıkar. Inguinal bölgede hıyarcık adı verilen kasık lenf bezlerinin yangısı görülür. Bunun yanında iştahsızlık, solunum görülür, aksırık, salivasyon, burun akıntısı ve ensefalitis gibi bulgularda ortaya çıkar. Hastalığın başlamasını takiben kediler 3-4 gün içerisinde ölürler veya ölü bulunurlar.
Tanı ve Teşhis Nasıl Yapılır?
Veteriner hekiminiz, bu hastalığın kesin teşhisini sağlamak için kedi üzerinde kan örnekleri, sıvı kültür numuneleri ve böbrek ve karaciğer testleri dahil olmak üzere tam bir teşhis değerlendirmesi yapacaktır. Lokal olarak şişmiş lenf düğümleri, enfeksiyonun mevcut olduğunun açık bir göstergesi olmakla beraber kan testleri, diğer semptomların yanı sıra, veba bakterilerinin varlığının belirlenmesine daha fazla yardımcı olan mevcut WBC seviyesini gösterecektir.
Boyun ve baş, karaciğer ve böbrekler çevresinde şişlik olup olmadığını kontrol etmek ve dehidratasyon, ateş, akciğer enfeksiyonu veya vebayı kedinizin hastalığının bir nedeni olarak kesin olarak belirleyecek herhangi bir şey olup olmadığını kontrol etmek için kapsamlı bir fizik muayene yapılması gerekmektedir.
Semptomların geçmişi ve bu durumu hızlandırmış olabilecek olası olaylar dahil olmak üzere kedinizin sağlığının kapsamlı anemnez vermeniz gerekecektir.
Endemik bölgelerde orijini bilinmeyen akut ateş yükselmeleri vebayı akla getirmelidir. Kesin tanı, kültür muayeneleri ve serolojik testlerle yapılır.
Kedilerde Plague Nasıl Tedavi Yapılır?
Sağaltım için mutlaka Hekim ‘inize başvurun. Burada yazılan tedaviler bilgi amaçlıdır. Burada verilen bilgilerle tedavi edilmeye çalışılan hastanın oluşabilecek olumsuz tüm sonuçlar için hiçbir sorumlukluk kabul edilmez.
Streptomisin oldukça etkili bir ilaç olmasına rağmen kedilerde toksik etkiye neden olmaktadır. Bu amaçla tetrasiklin ve kloramfenicol tercih edilebilmekle beraber mutlaka Veteriner Hekiminize danışıp yoğun bir antibiyotik tedavisi yapılması şarttır. Zayıflamış halsizleşmiş kedilere mutlaka sıvı tedavisi gerekir. Erken ve etkili bir şekilde tedavi edilmeyen kedilerde ölüm oranı yüksektir.
İnsan sağlığı riski: Hastalık kedilerden insanlara tırmalama ve ısırma ile direkt olarak geçer. Pirelerle mücadele kolay olmakla beraber endemik bölgelerde kedilerin kemiricilerle teması önlenmelidir.
