Damızlık keçilerin beslenmesi, beslenme gereksinimleri ırklara göre önemli değişiklikler gösterebilir. Örneğin Ankara Keçisinin gereksinimi Kıl Keçisinden daha az olup, bu durum Ankara Keçisinin daha ufak yapıda ve daha yavaş gelişmesine bağlıdır. Benzeri şekilde, sütçü ırkların gereksinimleri de diğer ırklardan daha da yüksektir.
Koyunlarda olduğu gibi, keçilerde de sıfat öncesi kondüsyon fertilite Üzerine etkili olmaktadır. İlk defa sıfata gelme erişkin ağırlığın % 75 ine ulaşanlarda görülür.
Genellikle, ilk östrusun görüldüğü dönemde Tiftik Keçisinin ağırlığı 25 Kg dolayındadır. Yetersiz beslenenler ilk östrus gösterdikleri dönemde bu ağırlıkta da olmayabilirler. Tiftik keçilerinden başka ırklarda ilk östrus, ergin ağırlığın % 65-70 ine ulaşanlarda görülmeye başlar.
Genç keçiler beslenme yetersizliğine çok duyarlıdırlar. Özellikle enerji yetersizliği, ilk östrusun görülme yaşını önemli ölçüde uzatabilir.
Damızlık Keçilerin Beslenmesi Dönemleri
Katım Öncesi Keçilerin Beslenmesi
Tekeye verilmeden iki üç hafta öncesinden başlayan, enerjice zengin yemlerle yapılan besleme takviyesi flushing etki yaratır ve ikizlik oranı % 20-60 oranında artabilir. Ankara Keçilerinin sıfat zamanı genellikle Ekim ayına rast geldiğinden, Eylül başlarından itibaren kondüsyon düzeltici ve canlı ağırlığı % 10 kadar artırıcı yönde konsantre yem ilavesi flushing etki yaratabilir. Gebeliğin ilk üç haftasında da benzeri bir besleme, embriyonal ölümlerin önlenmesi bakımından önemlidir.
Keçilerin Gebeliğin İlk Dönemindeki Beslenme
Gebeliğin ilk üç haftalık dönemi atlatıldıktan sonra ilave beslemeye gerek kalmaz. Bu durum doğuma 50-55 gün kalana kadar geçerlidir. Bu dönemde önemli olan hayvanın canlı ağırlık kaybetmeyecek düzeyde beslenmesidir ve ağırlık artışına da gerek yoktur. Ancak, mera koşulları yeterli olduğunda, canlı ağırlık artıyorsa buna söylenecek bir şey yoktur. Önemli olan, gebeliğin yavaş ilerlediği bu dönemde, yem israfından sakınmak ve tasarruf edilecek yemi gebeliğin en kritik dönemi olan son 50 günlük döneme saklamaktır.
Gebeliğin Son Döneminde Damızlık Keçilerin Beslenmesi
Gebeliğin son 50-55 günlük dönemi fötal büyümenin hızlandığı ve laktasyona da hazırlık teşkil eden bir dönem olduğu için, beslemenin önemi daha da büyüktür. Bu dönemde, yem ilaveleriyle hayvanların % 8-10 dolayında canlı ağırlık kazanmaları gerekmektedir. Zaten bu ağırlık farkı doğumdan sonra ortadan kalkacaktır.
Gebeliğin son 50 gününde yapılacak bir yetersiz yemleme yavrunun cılız kalmasına ve annenin laktasyon döneminde yeterince süt üretememesine neden olacaktır. Bu koşullarda doğan bir yavru, yeterli süt bulamayacağı için, yaşama şansını da önemli ölçüde yitirmiş olacaktır.
Doğum Sonrası Keçilerin Beslenmesi
Laktasyondaki keçilerin süt verimleri oğlağın büyümesini doğrudan etkileyen en önemli faktördür. Süt verimi yönünden keçi ırkları arasında büyük farklılıklar vardır. Örneğin bir laktasyon döneminde 40-50 Kg süt veren Tiftik Keçileri yanında, 1300-1500 Kg süt veren kültür ırkı (saanen keçisi gibi) keçiler de vardır.
Süt verimine göre besin değerleri hesaplanacağından, sütün bileşimini de bilmek gereklidir. Keçi sütleri genellikle % 4.5 oranında yağ ve % 3.5 dolayında protein kapsar.
1 Kg süt verimi için 1.25 Mcal. metabolik enerjiye gereksinim vardır. Yaşama payı gereksinimi olarak koyunlara oranla % 20 daha fazla metabolik enerji hesaplamak gerekli olmaktadır (keçilerin daha aktif metabolik aktiviteye sahip olmaları nedeniyle). Örneğin 35-40 Kg ağırlığındaki bir koyunun günlük metabolik enerji gereksinimi 1.0 Mcal kadardır; aynı ağırlıktaki bir keçi için bu miktar, % 20 fazlasıyla, 1.2 Mcal/gün olacaktır.
Bir keçi günde 1 Kg süt veriyorsa, günlük toplam metabolik enerji gereksinimi , 1.2 + 1.25 = 2.45 veya 2.5 Mcal. olur. Keçi sütünde yağ ve kuru madde oranı koyuna göre daha düşük olduğundan, oğlağın 1 Kg canlı ağırlık artışı için daha fazla süt emmesi gerekecektir.
Koyun sütünün kuzu canlı ağırlığına çevrilme oranı 5/1 olduğu halde, keçi sütünün oğlak canlı ağırlığına çevrilme oranı 6/1 veya 6.5 /1 biçiminde tahmin edilmektedir. Oğlağın canlı ağırlığını ölçerek anasının ne kadar süt vermekte olduğu hesaplanıp, yukardaki hesaplama yöntemi uygulanırsa, laktasyonraki keçinin ME gereksinimi hesaplanıp ona göre rasyon düzenlenir.
Damızlık olarak kullanılmakta olan tekeler tohumlamada kullanılmadıkları sürece, büyüme ve yaşama paylarının karşılanması yeterli olur. Tohumlamaya bir ay kala sıfat hazırlığı beslemesine başlamak gerekir. Bu amaçla, toplamında % 13 kadar ham protein bulunan ve konsantre yem / kaba yem oranı 40/60 olan bir rasyon yapılmalıdır. Daha uzun süre ve daha kesif yemle besleme tekelerin fertilitesini olumsuz şekilde etkiler. Tohumlama zamanı tekeler yeterli yem yeme fırsatı bulmayabilirler. Yedek tekelerin dönüşümlü olarak kullanılması ve bir kısmının belirli zamanlarda yemlenmesi gerekir.
Kaynakça
