Broilerde ayak sağlığı, genelde broiler piliçlerin performans hedefleri ortalama günlük canlı ağırlık artışları yaklaşık 68 g ve nihai kesim ağırlıkları 2,8 kg’ı aşan hızlı büyümek üzere yetiştirilmektedir. Bu durum onları, karı %10-40 oranında azalttığı tahmin edilen ayak sağlığı sorunlarına karşı duyarlı hale getirir.
Edinburgh Kümes Hayvanları Sağlığı Servisi’nden, Vet. Hekim Marie Menniti, ayak sağlığının üretimin pek çok yönünü etkilediği için kesin yüzdeyi bilmenin zor olduğunu söylemektedir. Ayak problemlerinde herhangi bir artış eğilimi tespit edildiğinde, aşağıdaki üç konuda derhal araştırma yapılmasını tavsiye etmektedir. Kabul edilebilir ıskarta oranı ayak sorunları için %0,2’nin altında olmalıdır.
1- Sürü Refahı
Ayak problemlerinden kaynaklanan ağrı ve yürüme zorlukları, pilicin hareketini sınırlayacak ve bu da nihayetinde suya ve yemle erişimin yanı sıra doğal davranışları gerçekleştirme özgürlüğünü de kısıtlayacaktır. Stresli sürünün, enerji üretimden ve bağışıklık işlevinde aksar. Bu nedenle performans düşüklüğü ve hastalıklara duyarlılık artmış olur. Sonuç olarak ve refahlarının bozduğu görülür.
Birleşik Krallık’ın refah standartları yüksektir ancak ayak sağlığı sorunlarının zorluk teşkil etmektedir. Sürünün refahı tehlikeye girdiğinde, insancıl itlaf gereklidir. Dr. Menniti, refahın artık daha geniş bir konu olduğunu söylüyor: “Tüketiciler refahın önemi konusunda daha bilgili hale gelmektedir. Mükemmel olarak algıladıkları koşullarda yetiştirilen hayvanlardan elde edilen gıda ürünlerine sahip olmak istiyorlar.”
Hollanda’daki tüketiciler, hızlı büyüyen piliçlerden tavuk eti satan perakendecileri hedefleyen bir medya kampanyasıyla ülkelerinin kanatlı üretiminde büyük değişiklikler gerçekleştirdiler. Ayak sorunları, özellikle seslendirecekleri bir şey ve şimdi, genellikle daha yüksek refah ve sağlık seviyelerine sahip olan daha yavaş büyüyen piliçler için bir tercih söz konusudur. Üreticiler için daha yavaş büyüyen piliçler katma değerli bir ürün haline gelmiştir. Henüz Birleşik Krallık ’ta tüketicilerden ayak sağlığı konusunda özel bir talep yok. Ancak üreticilerin tüketicilerin şimdi ve gelecekte ne isteyebileceğini akıllarında tutmaları önemlidir.
2- Yetiştirme, Üretim
Bozulmuş bacak sağlığı, piliçlerin femur başı nekrozu (FBN) gelişmesine neden olabilir. Septisemik lezyonlara ve kıkırdak ve femur başı nekrozuna neden olan bir bakteriyel enfeksiyondur. FBN genellikle, yürüme anormalliklerinin eşlik ettiği düşük performans gösteren piliçler olarak ortaya çıkar.
Hayvanlar hareket etmek için kanatlarını kullanmayı bile deneyebilir. Ağır vakalarda hareket tamamen kısıtlanacaktır. Stres kırıkları, piliçleri FBN geliştirmeye daha duyarlı hale getirebilir ve hastalık, topallığın yaygın nedenlerinden biridir.
Hayvanların bacak sağlığı kötü olduğunda, dinlenme hali sürü içindeki diğer sorunları da maskeleyebilir ve dolayısıyla diğer hastalık ve bozuklukların teşhisini geciktirebilir. Ayak sağlığı sorunu, kesilecek piliçleri de etkiler. Kırık kemikler, morarma, FBN ve sırt üstü yatmadan kaynaklanan cilt çiziklerinin tümü karkas kalitesinin düşmesine neden olur ve kimi karkaslar kesim sırasında ıskarta edilmektedir.
3- Broilerde Ayak Sağlığı “Beslenme”
Sağlıklı kemik gelişiminin anahtarı beslenmedir. Kas ve iskelet oluşturmak için rasyonun doğru besin ve oranlarla formüle edilmesi gerekir. Bu, sindirilebilir, metabolize edilebilir ve lezzetli olması gerektiği anlamına gelir. Ancak bu değişiklikleri yönetmek ve sürünün ihtiyaçları etrafında planlamak gerçek bir sanat ve zorluktur.
Bu, belirli bir sürünün büyürken beslenme gereksinimlerini karşılama ve onları herhangi bir zorlukla destekleme durumudur. Bu konu, özel bir beslenme uzmanının işidir.
Daha yüksek sürü yoğunluğu erişimin kısıtlanmasına, altlık kalitesinin bozulmasına ve hastalık riskinin artmasına neden olacaktır. Bundan dolayı sürünün her zaman yeme, suya rahatça erişebilmelerini sağlamak daha iyi sağlık ve refahı teşvik edecektir.
İnorganik ve Organik Yem Katkıları
Üreticiler, organik minerallerin ve iz elementlerin faydalarını duymuş olabilir, ama bu gerçekten önemli mi? İnorganik mineraller makro ve iz elementler dahil piliçlerin ihtiyaç duydukları besin maddelerini sağlamada etkilidir. Bununla birlikte, bazı mineral emilimi diğer minerallerin varlığı ile engellenebilir.
Dr. Menniti, “Yem fabrikaları tipik olarak inorganik mineraller kullanır, ancak emilim kayıplarını önlemek için bunları daha yüksek seviyelerde olabilir.”
Bu, piliçlerin nihai kesim ağırlığına ulaştırmada işe yaramış olsa da, endüstri şimdi organik minerallerin – protein veya enzim gibi organik bir molekül tarafından bağlanan/kapsüllenen minerallerin verimliliği nasıl iyileştirebileceğini araştırıyor.
Organik mineraller daha kolay sindirilir ve emilir, ancak daha pahalıdırlar. Fakat doğru dengede kullanıldıklarında daha sağlıklı, daha verimli kanatlıların üretilmesine ve ekonomik kazanç sağlanmasına yardımcı olabilirler.
Broilerde Ayak Sağlığı Denetim Adımları
- Kümeste sürü arasında gezerek, çevresel ve davranışsal anormallikleri gözlemleyip değerlendirilmelidir.
- Ağrı belirtileri var mı? Hayvana yaklaşıldığında piliçler kalkmıyorsa, büyük olasılıkla bir sorun söz konusudur. Yatmaya neyin neden olduğunu belirlemek için bireylerin değerlendirilmesi gerekir.
- Performansı ve topallığı takip edilmeli: Üretimi, yem ve su tüketiminin yanı sıra sürünün performans hedeflerine göre değerlendirilmeli. Kümesteki topallığın yüzdesini ve nedenini araştırılmalı ölüm sonrası topallık nedenlerinin belirlenmesinde yararlıdır
- Ayaklar incelenmeli: Yürüme anormalliklerini değerlendirdikten sonra, topal piliçlerin ayaklarını pododermatitis gibi durumlar için kontrol edilmeli.
- Deride çizik ve yara olup olmadığına bakılmalı: Derileri çizik piliçlerin yüzdesini saptanmalı, Çünkü bu onların olması gerektiği kadar hareketli olmadıklarının kanıtıdır.
Kaynakça: “How farmers can achieve better broiler leg health”, Natalie Noble, fwi.
