Koyunlarda kara hastalık diğer adıyla Enfeksiyöz Nekrotik Hepatitis, koyunlarda Clostiridium novyi Tip B toksinleri tarafından meydana getirilen, karaciğer nekrozu ve toksemiyle karakterize toksienfeksiyöz bir hastalıktır. Çok nadirende olsa bazı sporadik olgularda sığırlarda da görülmektedir. Hastalık genellikle Akut Fasciolasis in bir komplikasyonu olarak ortaya çıkar. Cl. novyi Tip B gram pozitif (+) ve anaerob bir bakteridir.
Etiyoloji, Epidemiyolojisi ve Patogenez
Kara hastalığın etkeni olan Cl. novyi toprakta ve koyunların sindirim sisteminde fazla bulunur. Topraktaki Cl. novyi sporları gıdalarla alınır. Bağırsak mukozasını geçerek karaciğere gelir. Uzun süre burada inaktif olarak kalırlar. Fascioliasis e bağlı karaciğer tahribatı sonrası sporlar vejetatif hale geçere ürer ve toksin salgılarlar. Bunun sonucunda hastalık tablosu gelişir. Hastalık tüm Dünya da oldukça yaygındır.
Bulaşma sindirim yolu ile olur. Morbidite düşük, ölüm oranı çok yüksektir. İnkubasyon süresi kısa sürede şekillenir.
Koyunlarda Kara Hastalık Klinik Semptomlar
İnkubasyon süresi kısa olmasından dolayı hastalığın klinik seyrini takip etmek pek mümkün değildir.
- Sonbahar ve kış aylarında besi durumu iyi olan erişkin koyunlar arasında sporadik olaylar halinde ani ölümler görülür.
- Koyunlar klinik semptom göstermeden ağılda veya merada sternal durumuda yatar vaziyette ölü bulunurlar.
Klinik semptomların seyredilebildiği durumlarda;
- Sürünün gerisinde kalması
- Ayakta duramama
- Yürümek için zorlanması ve geri geri gittiği ve yere düşer
- Solunum hızlı
- Şiddetli depresyon
- Başlangıçta geçici bir ateş, sonra hipotermi ve derinin soğuk hissedilmesi
- Rumen hareketlerinin kaybolması
- Karaciğer bölgesindeki palpasyonunda abdominal ağrı
- Dışkı yarı sulu
- Bazı durumlarda periorbital ödem
Ayırıcı Tanı
- Vücudun çeşitli yerlerinde ödematöz şişliklerin palpe edilmemesi ile Yanıkara
- Topallık ve krepitasyon sesi alınan lezyonların bulunmaması ile Malign Ödem den
- Hemoglobinuri ve ikterusun görülmemesi ile Basiller İkterohemoglobinuri den
- Mukoza ve peteşilerin görülmemesi ve son dönemde doğal deliklerden kan gelmemesi ile Antraks dan
- Sinirsel belirtilerin ve ishalin olmaması ile Enterotoksemi den ayrılır.
Tedavi
Çok erken ki bu dönemi yakalamak etiyolojide de bahsettiğimiz gibi çok zor ve ender görülür ki yüksek dozda penisilin ve tetrasiklin sonuç alınabilir. Antiserumdan yararı olabilir.
Korunma
Hayvanlar çok sulak yerlerde otlatılmamalı ve fasciolasis ile mücadele edilmelidir.
