Koyunlarda düşük yapma (Abort) nedenleri, abort, bir koyunun hamileliğinin sona ermesi ve kuzularını kaybetmesi veya doğumdan kısa bir süre sonra ölen zayıf veya deforme kuzular doğurmasıdır. Koyunlarda abortus hem bulaşıcı hem de bulaşıcı olmayan birçok nedeni vardır.
Bruselloz
Brucella cinsi bakterinin neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Çeşitli Brucella türleri koyun, keçi, sığır, domuz, köpek ve diğer hayvanları etkiler. Enfekte ruminantlarda bruselloz genellikle gebeliğin ikinci yarısında abortusa neden olur. Koyunlar sığırlardan daha az hassastır ve bruselloz koyunlarda yaygın bir abortus nedeni olarak kabul edilmez. Koyun brusellozu esas olarak koçları etkiler ve üreme organlarında lezyonlara neden olur.
Cache Valley Virüsü (Önbellek Vadisi Virüsü)
Koyunlarda düşük yapma (Abort) nedenlerinde diğeri bir hastalık olan Cache Valley Virus, koyunlarda zaman zaman abortusa neden olan bir virüstür. Virüs sivrisinekler tarafından hamile koyunlara bulaşır. Bir koyun 28 günden daha az bir sürede enfekte olursa, embriyolar genellikle ölür. 45 günlük hamilelikten sonra bir koyun enfekte olursa, genellikle herhangi bir olumsuz etki olmaz.
Enfeksiyon gebeliğin 28 ila 45. günleri arasında meydana gelirse, fetüsler genellikle “AH sendromu” geliştirir ve bu da merkezi sinir sistemini etkileyen çeşitli konjenital anormalliklere (doğum kusurları) neden olur.
Enfekte olan koyunlar genellikle hiçbir hastalık belirtisi göstermezler ve birkaç yıl süren iyi bir bağışıklık geliştirirler. Cache Valley virüsü, yalnızca koyunları etkilemesi dışında Akabane Hastalığına benzer.
Campylobwcteriosis (Vibrio Vibriosis)
Campylobacteriosis koyunlarda düşüklerin yaygın bir nedenidir. Hamileliğin son ayında düşük, ölü doğan kuzular ve zayıf kuzuların doğumu vibrio abortusun yaygın belirtileridir. Abortusa neden olan organizmalar Campylobacter jejuni veya Campylobacter fetüsüdür . Koyunlar ağız yoluyla alındığında enfekte olurlar. Enfeksiyon ve abortus zamanından itibaren kuluçka süresi sadece iki haftadır.
Aşı, bir salgın karşısında etkili olabilir. Antibiyotiklerin beslenmesinin, vibrio’nun neden olduğu düşükleri azaltmada da etkili olduğu gösterilmiştir. Düşük yapan koyunun izole edilmesi, fetüslerin ve zarların atılması ve etkilenen bölgenin dezenfekte edilmesi ile hastalığın yayılması önlenebilir. Enfekte olmuş koyunlar genellikle aborttan sonra iyileşir ve yeniden enfeksiyona karşı bağışıktır. Bir aşı mevcuttur. Üreme öncesi uygulanmalı ve 60 ila 90 gün sonra, ardından yılda bir kez tekrarlanmalıdır.
Chlamydia (Enzootik Abortus, EAE)
Koyunlarda en yaygın abortus nedenlerinden biridir. Düşük yapan koyunlardan diğer duyarlı dişilere bulaşır. Koyun kuzuları genellikle organizmanın bulunduğu çiftliklerde en hassas olanlardır. Koyunlarda enzootik düşüklere neden olan bakteri Chlamydia psittici olarak adlandırılır. Chylamidya , gebeliğin son ayında düşüklere neden olur ve doğumdan kısa bir süre sonra ölen kuzuların doğumuyla da sonuçlanabilir.
Organizma genç kuzularda da pnömoniye neden olabilir, ancak düşüklere neden olan klamidya türleri konjonktivit veya artrit ile ilişkili değildir. Klamidya abortusları genellikle tüm sürüye tetrasiklin uygulanarak durdurulabilir veya azaltılabilir. Üremeden 60 gün önce uygulanmalı ve 30 gün sonra, üremeden hemen önce yılda bir kez tekrarlanmalıdır.
Leptospirosis
Koyunlar genellikle leptospirosise sığır, domuz ve diğer evcil hayvanların çoğundan daha dirençlidir. Bu hastalığa bağlı abortlar, gebeliğin son ayında meydana gelebilir. Düşük yapan koyunların kan testi tanıyı doğrulayacaktır.
Tedavi olarak 5 suşlu bir leptospirosis aşısı ile yıllık aşılama ile sorun önlenebilir.
Q Fever (Q Ateşi)
Koyunlarda düşük yapma (Abort) nedenlerinden diğer bir hastalık Q humması, Q fever ya da diğer ismi ile Q ateşi, Coxiella burnetii’nin neden olduğu zoonotik bakteriyel bir enfeksiyondur. Başlıca bakteri kaynağı sığır, koyun ve keçilerdir. Enfekte hayvanların doğum artıkları, sütleri, gaita ve idrarları ile bakteri çevreye saçılır. Çevre koşullarına dayanıklı ve virülan bir bakteridir. Hastalık Yeni Zelanda hariç tüm dünyada bulunur.
Q ateşinin en yaygın belirtisi, geç gebelik sırasında düşük görülmesidir. Bununla birlikte, çoğu hayvan herhangi bir belirti göstermez. Hayvanlar, vücut sıvıları veya salgıları ile temas yoluyla Q ateşi alırlar. Q ateşi zoonotiktir (insanlara bulaşabilir). Grip benzeri semptomlara neden olur.
Rift Valley Fever (Bulaşıcı Enzootik Hepatit)
Rift vadisi hastalığı, Sahra altı Afrika’nın viral bir hastalığıdır. Virüs karaciğere saldırır ve ateş ve halsizlikten kanama ve düşük oranlarına %100’e yaklaşan semptomlara neden olur. Sivrisinekler tarafından bulaşır. Enfekte hayvanlar için spesifik bir tedavi yoktur. Hayvanların RVF’ye karşı aşılanması, endemik bölgelerde hastalıkları önlemek ve epizootikleri kontrol etmek için kullanılmıştır. Ancak, ülkeye girmesi halinde ABD’de kalıcı olarak kurulabileceğine dair endişeler var. Rift Vadisi ateşi, Batı Nil virüsünden daha ölümcül.
Salmonella
Salmonella abort yapan koyunlarda düşüklerin daha az yaygın bir nedenidir, ancak muhtemelen bilinenden daha sık görülür. Gebe bir koyunun Salmonella’dan düşüp düşmeyeceğini belirleyen iki ana faktör;
- Koyun üzerindeki stres
- Koyunun aldığı Salmonella bakterilerinin sayısıdır.
Düşükler, gebeliğin erken döneminde ortaya çıkabilir, ancak en yaygın olanı gebeliğin son ayındadır. Koyunların çoğu ishal gösterir ve bazıları metritis, peritonit ve septisemiden ölür. Sağlıklı kuzular da hastalığa yakalanıp ölebilir.
Toksoplazmoz
Toksoplazmoz, koyunlarda abortların bir başka yaygın nedenidir. Toxoplasma gondii , kedilerde coccidiosis neden olan bir protozoon parazittir. Bu nedenle kediler, etken organizmanın taşıyıcısıdır. Koyunlarda toksoplazma abortları, oosit yüklü kedi dışkısı ile kontamine olmuş yem veya suyun yutulmasını takip eder. Organizma plasentaya ve fetüslere göç ederek ölümlerine ve kovulmalarına neden olur. Koyunlar hamileliğin son ayında yavrular veya genellikle açlıktan ölen ölü veya zayıf kuzular doğurur.
Gebeliğin ilk iki ayındaki enfeksiyon, embriyonik ölüm ile sonuçlanır.
Tedavi olarak Rumensin ve Deccox’un hamile koyunlarda toksoplazmozu kısmen önleyeceğine dair bazı kanıtlar vardır. Kedi popülasyonlarının sınırlandırılması (kedilerin kısırlaştırılması) ve koyun yeminin ve suyun kedi dışkısı ile kontaminasyonunun önlenmesi, hastalık salgınlarının önlenmesine yardımcı olacaktır.
Asidoz (Laktik Asidoz, Runinsl Asidoz, Tahıl Yüklenmesi, Tahıl Zehirlenmesi)
Asidoz yaygın bir metabolik hastalıktır. Hayvanların alışık olmadığı aşırı tahıl veya pelet tüketiminden kaynaklanır. Yemler bağırsakta hızla fermente edilir, bu da işkembedeki pH’ı düşüren büyük miktarlarda laktik asit üretilmesine neden olur.
Etkilenen koyunlar depresif ve halsiz görünür ve karın ağrısı, şişlik olabilir. Asidoz hayatı tehdit eden bir durum olabilir. Etkilenen koyunlar, karmalaks, bikarbonat soda (kabartma tozu) veya magnezyum karbonat veya magnezyum hidroksit içeren ürünler gibi bir antasit ile ıslatılmalıdır.
Doğru beslenme yönetimi ile asidoz önlenebilir. Konsantreler (tahıl) diyete yavaş yavaş verilmeli ve işkembenin uyum sağlaması için zaman kazandırmak için kademeli olarak arttırılmalıdır. Yulaf ve arpa gibi lif içeriği yüksek tahılların beslenmesi gibi tam tahıl besleme asidoz riskini azaltır.
