Kanatlılarda fizyolojik ve içgüdüsel davranışlar, günümüzden yaklaşık 8000 yıl öncesi evcilleştirildiği düşünülen tavuklarda özellikle son yüzyıllarda yapılan seleksiyon çalışmaları sonucu bazı davranış ve morfolojik özelliklerinde değişimler olduğu gözlemlenmektedir. Davranış değişimlerinden en göze çarpanları olarak gurk olma ve kaçış eğilimlerinin azalmasıyla saldırganlık ve yem tüketim alışkanlıklarındaki farklılıklar gösterilebilir (Göger ve Yenice, 2018).
Tavuklar sosyal düzen açısından değerlendirildiğinde doğal yaşamlarında baskın bir erkek birey eşliğinde birkaç tavukla sürü halinde gezme eğiliminde oldukları ve yine aralarında grup içi hiyerarşinin bulunduğu görülmektedir. Henüz civcivken dahi eşinme ve tüy düzeltme gibi içgüdüsel davranışlar sergileyen tavuklar, ilerleyen dönemlerde annelerinden öğrendiği davranış kalıplarıyla hayatlarına devam etmektedirler. Öyle ki yapılan çalışmalarda civcivler ile annelerinin temasının çok önemli olduğunu, etraflarından kendi dışkılarını gagalamanın yanlış bir davranış olduğunu öğrenene kadar bu davranışa devam etmekte ısrarcı oldukları gözlemlenmiştir. Yine bir anneye sahip olmayan civcivlerin su içmeyi bilmedikleri ve bu davranışın yetiştiriciler tarafından civcivlere gösterilmesi gerektiği belirtilmektedir (Krause ve ark., 2006).
Grup içi hiyerarşinin sağlanması adına dövüşme eğilimi henüz 16 günlük yaşta civcivlerde görülmeye başlar ve tamamıyla dişilerden oluşan bir grupta bu dövüşlerin 10. Haftaya kadar uzadığı görülmüştür. Erkeklerde ise grup içi savaşların uzun süreler çözümsüz kaldığı ortaya çıkmaktadır. Bunların yanı sıra tavukların yaklaşık 30 tavuğu tanıyabildiği ve hiyerarşik düzen kurabildiği ortaya çıkmıştır ancak tavuk sayısı arttırıldığında bu düzen bozulmakta ancak tavuk sayısının 60 ve üzeri olduğu gruplarda hiyerarşik savaşların azalarak tavukların sakin tutum içerisinde olduğu gözlemlenmiştir. Sosyal hayvanlar olarak tanıma içgüdülerinin güçlü olduğu bilenen tavuklarda birbirini tanımama durumunda gagalama davranışlarının ortaya çıktığı görülmektedir. Örneğin grup içinden bir tavuğun tüy deformasyonu ve ya ibik değişimine diğer tavukların gagalama şeklinde yanıt verdiği görülmektedir (Newberry ve ark., 2001).
Yine yumurta üreticiliğinde ciddi bir sorun olan tavukların aynı folluğa yumurtlama eğiliminde olması tavuklar arası dövüşe ve kargaşaya neden olarak verim düşüşüne sebebiyet vermektedir. Araştırmacılar tarafından yırtıcılara karşı içgüdüsel bir eğilim olarak en uçtaki follukların tavuklar tarafından tercih edildiğinin belirtilmesiyle folluk üretiminde daha homojen folluk sistemlerinin üretilmesi sağlanmıştır (Lentfer ve ark., 2011).
Bir tavuğun davranışı çevresinde bulunan uyaranlara karşı ortaya koyduğu reaksiyonlar olarak adlandırılabilir ve günümüzde sürü halinde ya da bireysel kafeslerde yetiştirilen tavukların davranış özellikleri verim artışı sağlamak adına ciddi önem arz etmekte ve ilgili alana olan araştırmalar giderek artmaktadır (Göger ve Yenice, 2018).
Kanatlılarda Fizyolojik ve İçgüdüsel Davranışlar Kaynaklar
Göger H, Yenice E (2018).Tavuklarda Bazı Davranış Özellikleri ve Sosyal Yapı. Tavukçuluk Araştırma Dergisi,15 (1): 34-39
Krause ET, Naguib M, Trillmich F, Schrader L (2006).The Effects of ShortTermEnrichment on Learning in ChickensFrom a LayingStrain. Applied Animal BehaviourScience, 101; 318-327
Newberry RC, Estevez I, Keeling LJ (2001). GroupSize and PerchingBehaviour in youngDomesticFowl. Applied Animal BehaviourScience, 73, 117-129
Lentfer TL, Gebhardt SG, Frohlich EK, Borell E (2011).Influence of nest site on thebehaviour of layinghens. Applied Animal BehaviourScience, 135:70-77.
