Sallabaş, güvercin hastalıkları arasında yetiştiricilerin en sık rastladığı bir hastalık olup, güvercinlerde halk dilinde “Kafa hastalığı, delibaş, kafa dönmesi, Sallabaş” bir Hexamit columbae adı verilen bir protozonun neden olduğu hastalıktır. Binlerce türü bulunan bu protozon canlılar, insanda ve hayvanlarda çeşitli hastalıklara neden olabilmektedirler.
Hexamitiasis hastalığına güvercinlerin yanı sıra tavuklar, hindiler, bildırcınlar, keklikler, ördekler ve bazı kuş türlerinde de rastlanmaktadır. Ancak diğer türlerde hastalığa neden olan Hexamit protozonu daha farklıdır. Hastalığın karakteristik özelliği bağırsak iltihabına bağlı olarak gelişen ishal ve özellikle de kanlı ishaldir.
Hastalık daha çok yaz aylarında yaygınlık kazanmakta ve özellikle genç kuşlarda daha fazla görülmektedir. Hastalığın yayılmasını önlemek kümes ve yaşam alanlarının hijyenik koşullarına dikkat edilmesi çok önemlidir.
Güvercinlerde Sallabaş Hastalığının Belirtileri
Hastalık ilk belirtileri arasında kusma ve dışkılarının sulu ve köpüklü oluşudur. Daha sonraki aşamalarda gelişen bağırsak iltihabına bağlı olarak dışkıda kan gözlenebilir. Dışkının diğer bir özelliği de normalden daha fazla kötü bir kokuya sahip olmasıdır. Hasta kuşların ağız içi incelemesinde ağız içi mükozasında yara saptanabilir. Sinirsel semptomları sonucu güvercinin kafasının ters bir vaziyette olması, kafasını sürekli sallaması ve düzeltemediği görülmektedir.
Hastalığın gelişimine bağlı olarak, kuşlarda kayıtsızlık, bir kenara çekilip tüy kabartma ve düşünme hali ortaya çıkar. Kuşun yeme karşı ilgisi azalır ve hasta kuş daha az yem tüketmeye bunu sonucu kilo kaydı yaşamaya başlar. Buna karşın su tüketiminde bir artma vardır. Hastalığın tedavisine geç başlanması durumunda aşırı kilo kaydı ve ölümler gözlemlenir. Ölüm öncesi kuşlarda titreme hali gibi bir durum saptanabilir. Aşırı kilo kaybına uğrayan kuşlarımızın tedavisini yapıp bu hastalığı ortadan kaldırsak bile kilo kaybından kaynaklanan gelişim noksanlığı ve kalıcı sinirsel hasarlar oluşması nedeniyle bu kuşlarımızı kalan ömürleri boyunca etkiler.
Güvercinlerde Delibaş Hastalığının Teşhisi
Bilinmesi gereken en önemli durum bu hastalığın tek başına bir hastalık değil farklı hastalıkların vücutta bıraktığı etkiler sonucu görülen bir durum olduğudur. Hexamitiasis hastalığında hastalık belirtileri diğer güvercin hastalıklarından, Salmonella, E. Coli, Coccidiasis ve PMV1’e benzerlik gösterir. Bu nedenle kesin teşhis önemlidir. Hasta kuşların dışkılarında yapılacak mikroskobik inceleme sonucu hastalığın kesin tanısı yapılabilabilir.
Bulaşma Şekli
Etken, hasta kuşların dışkıları yolu ile yayılır. Dışkıda bol miktarda bulunan mikrop, bir şekilde kuşlarımızın yediği yemlere veya içtiği sulara bulaşabilir. Etken bulaşmış yiyeceği yiyen ya da içen kuş etkeni alır. Hastalık etkeni vücuda girdikten sonra kuluçka süresi 4 – 5 gün süren bir dönemi kapsamaktadır. Yani hastalık etkeninin alınmasını takiben 5 gün kadar sonra hastalık belirtileri kendini göstermeye başlar.
Sallabaş Hastalığının Tedavisi
İlaçla tedavi edilebilen bir hastalıktır. Bu sebep ile hayvanınızın bu belirtileri gösteriyorsa lütfen en yakın veteriner kliniğine danışın ve ilaç tedavisine başlanılsın. Genel bir koruma olarak söyleyecek olursam, Sallabaş olan güvercinlerin tedavisi ne yazık ki zordur.
İlaç tedavisi ile iyileşme olduğu bilinmekte ama sinir sistemi de kalıcı etkiler (kafasının ters bir vaziyette olması, kafasını sürekli istemsiz sallaması vb.) görülmektedir. Bu hastalığa yakalanmış kuşların tedavisinde en önemli faktör kuşların stresten uzak tutulması ve beslenmelerine gösterilecek özendir.
Bu hastalığa yakalanmış kuşunuz var ise ilk etapta diğer kuşlardan ayrı bir yerde tutmamalısınız ve fazla ışık almayan loş bir ortamda beslemelisiniz. İlk günlerde kuşun bünyesi bu yeni duruma adapte olamadığı için beslenme problemi yaşayacaktır. İlk zamanlar elle besleme yapabilirsiniz. İlerleyen günlerde kuş bu duruma alışacağından beslenmesi normale dönecektir. Hızlı bir düzelme beklemeyin bu süreç aşağı yukarı en az bir 30-40 günü bulabilir. Kuşunuzun daha hızlı bir şekilde düzelmesi için bakım ve beslenmesine dikkat edilmeli ve kuşun zaman zaman uçurmalısınız.