Çiftlik hayvanlarında Bruselloz (Brusellosis) çiftlik hayvanlarının en önemli bulaşıcı hastalıklarından biridir. Etken Brusella ismi verilen bir bakteridir. Dünya’da ilk kez 1887 yılında Kırım Savaşı ’nda Dr. David Bruce tarafından identifiye edildiği için bu mikroorganizmaya Brucella adı verilmiştir. Sığırlarda hastalık etkeni Brucella abortus (BANG), koyunlarda (küçükbaşlarda) ise Brucella melitensis ’tir.
Çiftlik hayvanlarında Bruselloz enfeksiyöz yavru atma sebeplerinin başında gelir. Ayrıca Bruselloz çiftliklerde, sürülerde ölü yavru, cılız yavru, sonun atılamaması, döl tutma güçlüğü, kısırlık, süt veriminde azalma, zayıflama, topallık ve eklem yangıları gibi sorunlara da yol açar.
Çiftlik Hayvanlarında Bruselloz Nasıl Bulaşır?
Hastalık hayvanlar arasında çok bulaşıcı bir seyir izlerken, diğer yandan insanlara da bulaşabilir (Zoonotik). İnsanlara derideki yara ve sıyrıklardan, ayrıca başta sindirim kanalı ve göz olmak üzere tüm mükoz membranlardan bulaşır. Bulaşık malzeme – ekipman da bulaşma kaynağı olabilir. Hayvanlar arasında bulaşma enfekte hayvanın yavru atması veya doğum yapması sonucunda, yavru zarların, yavru suları ve döl yolundan gelen akıntılar ile oluşur. Sürü içerisinde hızla yayılır.
Hastalık erkeklerde testislere yerleşir. Apse veya yangı yapar.
Bruselloz özellikle Carpal, tibial ve sacroiliak eklemlerde yangıya (arthritis) sebep olabilir.
Bruselloz özellikle Carpal hygroma ’da (ön ayaklardaki şişliklerde) akla gelebilecek bir sorundur.
Bruselloz sebebiyle yavru atan inekler çoğunlukla sonunu atamazlar (eşini düşüremezler).
Hastalık etkeni lenf bezlerine, özellikle meme üstü lenf yumrusuna yerleşir. Süt enfektedir. İnsan sağlığı yönünden, pastörize edilmediği takdirde, çok tehlikelidir.
Hastalıklı hayvanın yavru attıktan veya doğum yaptıktan sonra rahminin kendini toplayıp, eski haline gelmesi (involusyon) çok uzun zaman alır.
Bruselloz diğer yavru atma (abortus, düşük) hastalıklarıyla karışabilir.
Kesin teşhis test kitleriyle, ring testiyle veya laboratuvar tahlilleriyle konulur. Atık yavru teşhis için laboratuvara gönderilerek tahlil yapılması istenmelidir.
Bruselloz hayvan hareketleriyle yayılır. Hasta bir hayvanın bir işletmeden diğerine gitmesi hastalığın yayılmasındaki başlıca sebeptir. Ülkemizde boğa atlatma, yavru atan ineklerin sürüde tutulması, tedavi etme heves ve girişimleri hastalığın yayılmasına yardım etmektedir. Çiftlik hayvanlarında tedavi hevesleri son derece tehlikelidir. Çünkü çok uzun süreli kombine antibiyotik tedavileri bile her zaman başarılı olmayacağı gibi, hayvanların hastalığı gizli olarak taşımayı sürdürmelerini engellemez.
Tedavi ve Korunma
Tedavi ekonomik değildir. Taşıyıcı olmayı önlemez ve diğer yandan büyük bir halk sağlığı tehdidi oluşturur. Dünya’da Brusellozun endikasyonunun tek sağlık anlayışı, uygun fonlarla finansman, politik destek ve iş birliği ile mümkün olabileceği bildirilmektedir.
Ülkemizde hayvan hareketleriyle çiftliğe, sürüye hastalık getirme sorunu yaygın haldedir. Bilmeden yapılan bu iş sonunda yetiştiriciler parayla hastalık satın almakta olduklarının farkında değillerdir. Bruselloz bir hayvancılık işletmesinin başına gelebilecek en büyük sorundur. Çiftlik hayvanlarında hastalık çıktığında, tam olarak önerilen, tüm enfekte hayvanlar ile temas halinde olanların kesime sevk edilmesidir. Bile bile hasta hayvanların sürüde tutulması ve hatta tedavi girişiminde bulunulması brusellozun yayılması dışında hiçbir şeye hizmet etmez.
Hastalığın çiftliklerde ve sürülerde kontrol altında tutulması ancak biyogüvenlik önlemleriyle, aşılamalara özen göstermek suretiyle mümkündür.
