Zebu sığırı, dünyanın en eski sığır ırklarından biri olarak bilinen Zebu sığırının temel özelliği “dayanıklı” olmasıdır. Kökeni Güney Asya’dır. Bugün Hindistan-Pakistan olarak bilinen bölgenin sığırıdır. En eski ırklardan biri olduğu için Bos primigenius olarak adlandırılmıştır. Hindistan kökenli olduğu için Bos indicus olarak sınıflandırılmış olup hatta bazen sınıflandırmada her ikisi de kullanılmaktadır. Bos pirimigenius indicus.
Bazen literatürde Bos indicus yani Hindistan kökenli ırkların genel adı Zebu olarak geçmektedir. Gir, Guzerat, Nelore sığır ırkları da Zebu soylarıdır.
Zebu sığırının kırmızı ve gri soyları vardır. Irk hörgüçlüdür. Kulaklar büyük ve sarkıktır. Dişisi ve erkeği boynuzludur. Gerdanı sarkık ve gevşek yapıdadır.
Zebu sığırı 19. yüzyılda Brezilya’ya ithal edilmiş Brezilya’daki Indo-Brasil ırklarının temelini oluşturmuştur. Şimdi ise dünyada yaygın durumdadır. Özellikle zor koşullarda çayır ve meralardan yararlanmayı sağlayan bir ırk olarak tropikal bölgelere yayılmıştır.
Hindistan’da kutsal sayıldığı için sadece çeki hayvanı olarak kullanılır ve sütünden yararlanılır. Diğer ülkelerde etinden, sütünden yararlanılmaktadır. Çeki hayvanı olarak da kullanılır.
Boynuzlarından yapılan bıçak sapları ünlüdür.
Zebu ırkı ineklerin sütü çok azdır. Yılda bir ton civarında olup A2 süttür.
Zebu sığırının eti yağsızdır. Kaliteli et olarak kabul edilmez. Bazı ülkelerde Zebu hörgücü etinden özel yemekler yapıldığı bilinmektedir Zebu etinin en iyi bölümünün hörgüç kısmı olduğu söylenmektedir.
Zebu sığırının hastalıklara, sıcak ve nemli havaya, kenelere dayanıklı olması sebebiyle Avrupa ırklarıyla (Bos Taurus, Taurin ırklar) melezlenerek bu özelliklerinden yararlanma yoluna gidilmiştir.
Tabii ki Zebu ırkının kötü kaliteli çayır otlarını tüketerek ete, süte çevirmesi de gayet ilgi çekmiş, etçi ve sütçü Avrupa ırklarıyla melezlenmiştir.
Örneğin; etçi ırklardan Şarole ile melezlenerek zaman içerisinde %63 Şarole, %37 Zebu sığırından oluşan Canchim ırkı elde edilmiştir. Böylece daha kaliteli et üreten dayanıklı bir ırk ortaya çıkmıştır.
Sütçü ırklarla da Zebu sığırları melezlenerek süt verimi yüksek, zor koşullara dayanıklı, güneş ışığından ve sıcaktan olumsuz yönde etkilenmeyen ırklar elde edilmiştir. Bunlardan biri Avustralya Sütçü Zebu sığırı (AMZ) dır.
Buna benzer melezlemeler Holstein ırkı ile de yapılmıştır. Amaç Avrupa ırklarının değerlendiremediği, Avrupa ırklarıyla hayvancılık yapılmasının başarılı olamayacağı meraları değerlendirerek et, süt ve buzağı yetiştirmektir. Bu melezlerin etleri ise çayır besisi olarak ayrıca bir pazar bulmaktadır.
Zebu tüm dünyada kötü koşullarda sığırcılık yapmanın bir yolu olarak görülmektedir. Hastalıklara dirençli olması dikkati çekmiş ve ABD’ye de ithal edilmiş, 1999 yılında Teksas’ta ilk defa klonlanmıştır. Şu anda ABD de 2 milyon baş zebu sığırı vardır.
Zebu sığırı Avrupa ırklarına göre daha geç olgunluğa ulaşır. Zebu düve ilk doğumunu en iyi koşullarda 29 aylıkken gerçekleştirebilir.
Fakat tropikal strese dayanıklı ve hastalıklara karşı dirençli olması bu ırkın sürekli gündemde kalmasına yol açmaktadır. Çünkü global ısınma ile sıcak ve nemli havanın ileride dünyaya egemen olabileceği düşüncesi böyle koşullarda bile kırmızı et üretebilen bu ırkla mümkün olabileceği fikrini güçlendirmektedir.
