Toplu süt sağım yerleri, çok lüks, her türlü konforu sağlayan bir otomobil düşünün. Kullanımı esnasında kurallara uyulmazsa kaza olabilir. Başa dert açabilir. Bugünlerde toplu süt sağım merkezlerinin oluşturulduğunu duyuyoruz. Ortak sağım üniteleri olarak düşünülmüş olan bu merkezlerin nimetlerinin yanı sıra, uyulması gereken kuralları vardır. Kurala uyulmayan her durumun ise kazalara ve dertlere yol açacağı unutulmamalıdır.
Meme Başları
Meme başları pürüzlü yüzeylerdir ve mikroorganizmaların barınabileceği uygun yerlerdir. Yine eller de aynı dezavantaja sahiptir. Meme başı da, eller de, iyi temizlenmezlerse bulaşma kaynağı olurlar. Toplu sağım ünitelerinin, toplu bulaşma kaynağı olmaması için kurallara kesinlikle uyulmalıdır. Öncellikle sağımcıların yaptıkları işin önemi hakkında bilgilendirilmesi gerekir. Sağımcı ineğin en hassas organıyla uğraştığını bilmeli ve “mikrop” bilinci kendisine verilmelidir. Hasta inekten, sağlıklı ineğe mikroorganizmaların bulaşıp bulaşmamasının kendisiyle ilgili olacağı iyice anlatılmalıdır.
Mastitis
Mastitis yapan birçok etken olmakla birlikte bunların içinde bulaşıcı mastitis etkenleri olarak bildiğimiz Stafilokok aureus ve mikoplazmaların sağım esnasında hasta inekten sağlama geçtiği, inekten ineğe veya bir meme lobundan ötekine bulaşmaların sağım esnasındaki kuralsızlıktan dolayı olduğu bilimsel olarak ispatlanmıştır. Çevresel mastitis etkenlerinden korunmanın metodları ile bulaşıcı mastitisten korunmanın metodları arasındaki en önemli fark buradadır; sağımcı ve sağım hijyeni.
Mastitis görünür olduğunda yani klinik mastitis söz konusu olduğunda onu ayırt etmek kolaydır. Bizi esas yoracak olan gizli mastitistir. Halbuki mastitisle mücadelede başlıca önerilerden biri hasta olanın ayrı veya en son sağılmasıdır. Görünen mastitiste bunu saptamak kolay olsa da, gizli mastitiste elimizle hastalığı yaymak tehlikesiyle karşı karşıya kalırız.
Her işletmede mastitisin önlenmesi için kurallara uyulması gerekir. Toplu sağım ünitelerinde ise bu konu daha büyük önem taşır. O yüzden ilk sağımdan itibaren en büyük yardımcımız CMT ( Kaliforniya Mastitis Testi) olmalıdır. Başka işletmelerde belki ayda bir yapılması gereken somatik hücre sayımı toplu sağım merkezlerinde haftada bir yapılmalıdır. Tank sütünden yapılan somatik hücre sayımında göze batacak bir artış söz konusuysa adeta bir dedektif gibi hareket ederek gruplara ve bireysel olarak ineklere kadar giden bir tahlil zinciri kurulmalıdır. En küçük ihmal büyük problemleri davet edebilir.
Eldiven Giyilmesi
Sağımcıların eldiven giymesi lüks ya da fantezi gibi görülmektedir. Ancak; kesinlikle şarttır. Lateks eldivenler düz yüzeyli ve inorganik materyal oldukları için mikrop barındırmazlar. Elimiz girintili çıkıntılıdır ve organik yüzey olduğu için mikropları barındırmaya uygun olup, temizlenmesi de zordur. Ön daldırma yapılması da meme başının temizliğini sağlar. Her ineğe bir havlu sistemiyle, kuru sağım tekniği uygulayarak sağım yapılmalı, sağım makinasının pulsasyon ayarına dikkat edilmeli, sağım makinasının günlük, haftalık temizliklerine önem verilmeli, ayrıca sağım başlıklarındaki lastik aksam önerilen zamanda değiştirilmelidir. Son daldırma ihmal edilmemelidir. Bu kurallar ortak sağımhanenin bir yerine büyük puntolarla “sağım talimatı” olarak yazılmalı ve sıklıkla denetlenmelidir.
Toplu Süt Sağım Yerlerinde Sağımcı Kursları
Tüm işletmelerdeki sağımcılar için geçerli olmakla birlikte, toplu sağım merkezlerinde çalışan sağımcılar için kısa “sağımcı kursları” düzenlenmelidir. Eski, yanlış alışkanlıkları olan sağımcıların kuralları ihlal etmesi bilinen bir gerçektir. Mikroorganizmalar gözle görünmedikleri için yapabilecekleri zararları anlatmak kolay olmaz. Hastalık ortaya çıktığında ise artık iş işten geçmiştir. İneklerin memeleri sağımcı kursu görmemiş, mikrop bilinci olmayan, eski alışkanlıklarından kurtulamamış kimselere teslim edilmemelidir. Koruyucu hekimliğin önemi toplu sağım merkezlerinde her yerden daha fazla öne çıkmaktadır.
Özet olarak; toplu süt sağım ünitelerinin nimetlerinden yararlanırken, kurallara uygun şekilde hareket ederek “geliyorum” diyen kazalardan uzak durmamız gerekir. İhmal ve hataların sonunda kazaların başa gelmesi sürpriz değildir.
