Tavuklarda ideal koşullarda aşılama. Uygun aşılama kalitesi bir civciv için olmazsa olmazlardandır. Aşıların uygulamasında uygun şartlarda değişik varyasyonlar oluşturmak önemli bir kilit noktasıdır. Mümkün olduğunca civcivlerin dağıtıma çıkmadan uygulanması yetiştiricinin yararına olacaktır.
Bağışıklığın uyarılmasında aşılamanın kuluçkahanede yapılması büyük bir avantaj olarak görülmektedir. Çünkü kümese kıyasla kuluçkahane aşı odasının steril bir ortam kabul edilmesi, aşı uygulayıcıların ve diğer personelin yetenekli profesyoneller oluşmaları, bunun yanında duş sistemi bulunması, sterilize uygun kıyafet ve başlık giyilmesi bu üstünlüğü sağlamaktadır. Bu onların günlük rutin işlemleri olup görevlerinde ustalaşmışlardır.
Tavuklarda ideal koşullarda aşılama da kuluçkahane aşılama alanına klima sistemi bulunmalıdır. Klimadan gelen havanın bakteriler ve başka zararlı organizmaları barındırabildiğinden filitre edilmelidir. Bu alan kuluçkahaneye bitişik, ancak duşu, tuvaleti ve yemekhanesiyle bağımsız birim olmalıdır. Birim her operasyon sonrası iyice temizlenmeli ve çalıma başlamadan önce sterilize edilmelidir. Sigara içilmemelidir.
Aşılama programları, bir çok faktöre bağlı olarak müthiş değişiklik gösterebilir.
Değişken faktörler
Aşılama programları birçok etkene bağlı olarak, son derece değişiklik arzeder. Bu değişkenlerde bazıları; ülke,hastalık durumu, coğrafi ve iklim koşulları olarak sayılabilir. Büyük bir işletme ya da küçük bir bireysel üretici olup olmasına bağlı olarak etkiside farklılık gösterir. Bununla birlikte, hangi programı veya aşı kullanılmaktadır. Üreticilerin direktiflerine uygun olarak ne zaman ve nasıl tatbik edilmelidir. Ebeveynin bağışık düzeyleri bilinmesi gerekir. Bunun için ebeveyden her iki ayda bir kan örnekleri alarak kontrol yapılmalıdır. Bu bilgiler en az altı ila sekiz hafta bir ve düzenli olarak yetiştirici ile paylaşılmalıdır.
Tavuklarda İdeal Koşullarda Aşılama da Yumurtaya İnokülasyonu
Dünyanın pek çok yerinde yumurtaya aşılama metodu kullanılmaya başlamıştır.Bu yöntem kuluçka makinasında belli süre inkübe edilen yumurtaların aşılamalıdır. Inovo aşılar on sekiz buçuk gün inkube edilen veya çıkım makinalarına transfer anında tatbik edilmelidir. Bu işlem 17.5 gün ile 19.2 gün arasında gerçekleştirilmektedir. 18.5 günün optimal bir süre olduğu ve en iyi sonuçlara ulaşıldığı görülmüştür.
ABD de in ovo aşılama yöntemi yaklaşık 20 yıldan beri kullanılmaktadır. Halihazırda ABD broylerin % 90’dan fazlasında in ovo aşılama yapılmaktadır. Ekipmanın pahalı olmasından dünyanın diğer bölgelerinde bu yöntemle aşılama öncelikle parent stoklara uygulanmaktadır. Yakın bir zamanda ticari broilerlerde de kullanılacağı inancındayım.
Diğer avantajları
In ovo ekipmanına bir mekanizma ekilerek canlı olup olmadığı veya yumurtanın döllüğü de saptanabilir. Ekipman sadece canlı embriyonlu yumurtaların aşılanması için programlıdır. Bu yöntem aşıdan tasarruf sağ ladması yanında giderlerden azaltma ve yaklaşık %10 aşı maliyetinde tasaruf demektir. çift iğne kullanılması ile sistem etkili bir iğne sanitasyonu sağlayarak, her aşılamadan sonra bulaşma riskini azaldığından bir yumurtan diğerine risk transferini en aza indirir.
Halen IBD (Infectious bursal hastalığı) ya da yaygın olarak bilinen Gumboro ve ND kombine bir aşı bulunmamaktadır. İki ayrı aşı yerine tek bir doz olarak uygulanır olması canlı üzerindeki stresi minimize ettiği gibi zamandan ve yönetim maliyetinden tasarruf sağlanmış olacaktır.
In ovo aşılama ile sürünün normal süreden 2,5 ila 3 gün önce bağışıklığın başlaması, daha az stres, aşının deri altı uygulamasının olmaması ve düşük maliyet tercihe şayan değil midir?
Çevirenin önerileri
(*) : Ken Marshall,www.worldpoultry.net/…/Vaccination-under-id…Özetlenerek çevrilmiştir.
Demirözü, K.(1978): Newcastle Hastalığı Üzerine Bazı Görüşler. Vet. Hek. Der. Derg. 48(1) 49-51.(Çeviri) Swarbrick, O. Poultry International, October, 1977.Demirözü, K.(1981):
Demirözü, K.(1981): Gumboro Hastalığı. Pfizer Tavukçuluk Bülteni,38.
Bingöl,M., Demirözü, K. (1981): Newcastle Hastalığı Püskürtme (Pülverize) Aşısının Uygulaması ile ilgili Bazı Açıklamalar. Pendik Vet. Mikro. Enst. Derg. XIII (2)38-41 . Pfizer Tavukçuluk Bülteni, 39, 1983.
Babilâ, A., Ası, Y., Gökçelik, G., Demirözü, K. (1982): Newcastle Hastalığına Karşı HB1, Roakin Aşı Suşları ve Değişik Aşılama Yöntemleri ile Aşılanan Civciv, Piliç ve Tavuklarda Oluşan spesifik Antikorların HI Testi ile Kan Serumlarında Saptanması ve Sonuçlarının Değerlendirilmesi, Pendik Vet. Mikro. Enst. Derg. XIV(1-2) 19-28, Ayrı baskı. Mart 1988 Elanco, İsanbul Toplantısı, Ömür Restoran.
Demirözü, K. (1984): Infectious Bursal Disease- Gumboro Hastalığı-. Pendik Vet. Mikro. Enst.Dergisi XVI(1-2), 50-70, Ayrı baskı. 27.10.1986 Bursa Vit. Yem- Topkim’in toplantısında Pendik Sedef Restoran ve 10.07.1987 Adapazarı Tavukçuluk seminerinde tebliğ edildi.
Demirözü, K.(1988): Tavukların Önemli Viral Hastalıkları ve Sorunları. Tavuk Hastalıkları Teşhis, Aşılar ve Uygulamaları Semineri. (Ed. Demirözü, K. ve Nadas, Ü.G.), Pendik,09-11.Haziran.1987. Pendik Hayv. Hast. Merk. Araşt. Enstitüsü Yayınları 8, 40-62.
Demirözü, K. (1988): Tavukçunun El Kitabı, Kartal Kimya Yayını, 133 Sayfa, İstanbul.
Demirözü, K.(1989): Tavukçulukta Aşı Uygulamaları. Çiftlik Dergisi,68.
Demirözü, K.(1993): Gumboro Hastalığı ve Bir Öneri. Tavukçunun Sesi, 49:47- 58.
Demirözü, K. (2005): Newcastle Hastalığı. Topkim Teknik Bülten – Bilgi Formu TSH. 05.10/ 12 KD.
