Sığırlarda Salmonellosis Hastalığı

Sığırlarda Salmonellosis, bütün hayvan türlerinde patojen salmonella suşları tarafından meydana getirilen, klinikman septisemi, enteritis ve abortus ile karakterize, bulaşıcı ve ateşli bir hastalıktır. Bilhassa genç hayvanlarda büyük oranlarda ölümlere neden olması, portörler araçılığı ile yayılması ve bazı serotiplerin insanlara da geçmesi nedeniyle önemli bir hastalıktır.

Etiyolojisi ve Epidemiyolojisi

Sığırlarda Salmonellosis, bilhassa Salmonella enteriditis önemli rol oynar. Daha az olarak da Salmonella typhimurium ve Salmonella dublin sığırlar için patojendir. Son yıllarda Salmonella typhimurium enfeksiyonlarında artış gözlenmiştir.

Hasta ve portör hayvanların dışkı ile dışarı atılan salmonellalar etrafa yayılır. Enfekte merada otlayan veya bulaşık yemleri yiyen ve suları içen hayvanlar salmonellaları almış olur. Evcil ve yabani hayvanlarda enfeksiyonun yayılmasında büyük rol oynarlar. Septisemik hayvanlar idrar ve salya ile de etkeni saçarlar.

Enfeksiyonun oluşması ve hastalığın şiddeti alınan mikrobun virulensine, sayısına, mukozaların lokal savunma gücüne ve hayvanın bağışıklık sistemine bağlıdır. Ayrıca hayvanın direncini kıran stres faktörleri (açlık, yorgunluk, trasnport, doğum, tek yönlü besleme, çevre ve yem değişiklikleri vs.) latent enfeksiyonların klinik olarak belirginleşmesine neden olur. Sağaltılmayan olaylarda ölüm oranı %100 e ulaşabilir. Zoonozdur. İnkubasyon süresi 18-24 saat kadar kısa olabilir.

Klinik Semptomları

Genç ve olgun hayvanlarda çok farklı olarak gözükürler.

Buzağılarda;

Genellikle 2-8 haftalık buzağılarda çok görülür. Birkaç günlük inkubasyon süresinden sonra ani ateş yükselmesi, iştahsızlık, bitkinlik, durgunluk, mukoza ve konjuktivalarda hiperemi, hızlı solunum ile başlayan hastalığın üç farklı seyir şekli vardır. Bunlar;

1. Septisemik Form; Sentral sinir sistemi ile ilgili semptomlar görülür. Diğer semptomlar şekillenmesine zaman kalmadan hasta 1-2 günde ölüm olur.
2. Piyemik Form; Subakut seyirlidir. Hastalarda hafif ateş, iştahsızlık, durgunluk gibi genel durum bozukluğu gösteren semptomlara ilaveten muhatlı, kanlı ve fena kokulu çok şiddetli ishal görülür. Şişkinlik ve ağrı metastazik eklem ve akciğer yangıları dikkat çeker. Hastaların çoğu ölür, iyileşen buzağıların gelişmeleri aksar.
3. Hafif İshal Formu; Hafif derecede bir ishal görülür ve hastalar 4-8 gün içinde iyileşirler.

Erişkin Sığırlarda;

Hastalık çoğu kez gizli seyreder. Klinik semptom gösterenlerde daha çok ateşli enteritis (ishal) formu gözlenir. Klinik semptom gösteren sığırlar daha çok ateşli enteritis olur. Vücut sıcaklığı 40-42 derece arasındadır. Durgunluk, iştahsızlık, nabız ve solunum sayısında artış ve şiddetli ishal görülür. Hastalarda sancı semptomları gözlenir. İshal kanlı, sulu, çok kötü kokuludur. Gebeliğin 4-5 aylarında yakalananlar abort yaparlar. Hastalarda artritis ve mastit görülebilir.

Latent enfekte hayvanlarda hiç bir semptom görülmez

Ayırıcı Tanı

• Beş günlükten küçüklerde başlamaması ve ishalin bazen kanlı olması ile Colibasillosis ten
• Dışkının çok pis kokulu ve ateşin belirgin oluşu ile Rota ve Coronovirus ishallerinden
• Ateşin olması ve genel durumun daha ciddi olması ve tenesmus bulunmaması ile Coccidiosis ten
• Ağızda mukozal lezyonların olmaması ve mortalitenin daha düşük olması ile Mukozal Disease ten
• Mortalitenin yüksek olması, genel durumun daha şiddetli olması ve mevsimsel seyretmemesi ile Kış Dizanterisi nden
• Septisemik form, Coliseptisemi den ancak kan, dışkı ve dokulardan bakteriyolojik muayene ile ayrılır
• Kronik olaylarla karışan Paratüberküloz dışkının bakteriyolojik muyenesi ile ayrılır.

Salmonellosis in Tedavisi

Öncelikle şunu belirtmeliyim ki septisemi ile seyreden hastalar tedavi zaman kalmadan ölüm gerçekleşir. Hastaların portör kalması nedeniyle sadece değerli genç hayvanlar ile yeni ve klinik olarak hafif derecede hasta olanlar tedavi edilir.

• İlk yapılması gereken hasta hayvanlar ayrılmalıdır.
• Antibiyotik ve sulfonamitlerin uzun süre paranteral ve kısmen oral uygulamalar başarılı olur
• Antibiyogram yapılıp antibiyotik kullanımı daha başarılı olmaktadır
• Kullanılacak antibiyotikler olarak; tetrasiklinler, trimetroprim, sulfonamid, nitrofuran ve bileşikleri, gentamisin, enroflaksasin ve ampisilin preperatları kullanılabilir.
• Penisilin, streptomisin, eritromisin ve tylosin e duyarlıdır
• Sıvı elektrolit takviyesi ( vitamin, mineral ve aminoasit )
• Gerekli durumlarda kan nakli
• NSAID ler kullanılmalıdır

Korunma

Hastalığın yayılmasında rol oynayan yem, mera ve suların kontamine olmasını engellemek. Dışarıdan hayvan alımı yapılmaması. Periyodik olarak 3 ayda bir dışkı ve kanlarının labaratuvarda bakteriyolojik ve serolojik kontrollerinin yaptırılması. Bakıcıların hijyenik tedbirlerin alınması. Hasta hayvanların sürüden ayrılması. Buzağılar ve kuzular aşılanmalıdır. Aşı 3 hafta sonra tekrar edilmelidir. Bağışıklık aşılamadan 10 gün sonra başlar ve 4 ay korur.