Pasteurella süt işletmeciliğindeki sığırlarda bronkopnömoni, kapalı barınaklarda yetiştirilen buzağılarda enzootik pnömoni, et yönlü beslenen danalarda ise shipping fever olarak isimlendirilir. Hastalık klinik olarak subklinik enfeksiyon, akut pnömoni veya fibröz pnömoni olarak ortaya çıkar.
Pasteurella Etiyolojisi ve Epidemiyolojisi
Pasteurella etkeni Mannheimia haemolytica tip A 1 dir. Etkenin 11 serotipi vardır. Daha az olarak da Pasteurella multocida A-3 ve Hemophilus Somnus rol oynar.
Sığırlarda bronkopnömonin oluşmasında birçok enfeksiyöz ajanın, konak savunma sisteminin zayıflaması ve çevre şartlarının bozukluğu çok önemli bir rol almaktadır. Hastalığın başlamasında rol oynayan bakteriler normal olarak sığırların nazofarenks mukoxzası florasında bulunurlar. Stres, beslenme bozuklukları ve viral respiratorik hastalıklar (PI3, BRSV, IBR, BVD) nedeniyle savunma mekanizmaların zayıfladığında ve özellikle alveolar makrofajların bakterileri uzaklaştıramadığı durumda enfeksiyöz ajanlar hastalık oluşturur.
Sığırlarda konağa ait çevresel risk faktörlerini maddeler halinde yazacak olursak;
- Sütçü ve etçi buzağılarda enzootik pnömonin konak ve çevresel risk faktörleri immunglobinlerin pasif trasnferinin yetersizliği, kötü beslenme şartları ve çevre şartlarıdır.
- İmmun yanıt için gerekli olarak enerji, protein, vitamin ve minerallerin yetersiz miktarda alınması
- Bakır, selenyum, demir, A ve E vitaminleri eksikliklerinde direncin azalması
- Neonatal buzağılarda ishal korkusundan dolayı süt miktarının azaltılıp bu enerjinin sağlanamaması
- Kapalı ahırlarda patojen ajanların varlığının artması, tozun ve amonyak gazının fazlalığı pnömoni riskini artırır
- Kapalı ahırların fazla hayvan atılması
- Neonatal ishal olan buzağılar pneumonia riskini artırır.
- Doğum sonrası göbek kordonun iyotla temizlenmesi, demir ve A vitamini verilmesi buzağının pneumonia karşı direnci artırır
Eti İçin beslenen buzağıların shipping fever pnömonosinin konak ve çevre ile ilgili risk faktörlerine değinecek olursak;
- Trasnporttan en az 3 hafta önce buzağıların sütten kesilmiş olmaları, toplu beslenme şartlarına alıştırılmış olmalı, respiratorik enfeksiyonlara karşı aşılanmış olmalı ve buzağıların immun cevapta gerekli olan besinlerin verilmiş olmalı
- Transport çok uzun sürmemeli pazardan pazara gezdirilmemeli gerekli yere en kısa zaman da ulaştırılmalı ve bu esnada yüksek enerjili besinler verilmeli
- Çok kalabalık olmamalı
- Et yönlü beslenen buzağı grubunda pnömoni kötü hava şartları, parazitizm ve yetersiz beslenme durumlarında ve süt kesimi sonrasında oluşur.
Pasteurella Klinik Semptomlar
- Erken dönemde hafif depresyon ve anoreksi vardır
- Vücut sıcaklığı yüksek 40-41 derece
- Seröz ve mukoprulent nazal ve lakrimal akıntı
- Öksürük ve solunum sayısında belirgin artış
- Oskültasyonda akciğer seslerinin yaş öksürük belirginliği
- Solunum sistemi yangısı ve toksemi
- Hasta olanlara sağlıklı olanlardan ayrı durur
- Yem tüketmez
- Baş ve kulakları aşağı doğru tutar
- Hareketler yavaş ve depresyon bulgusu vardır
- Solunum hareketleri yüzlek ve hızlı
- sık sık mermesini yalar
- Dispne
Pasteurella Ayırıc Tanı
- Genellikle 6-24 aylık yaş döneminde görülmesi ve toksemi tablosunun daha belirgin olmasıyla Enzootik Pneumonia dan
- Toksemi tablosunun şiddetli olması ve akciğer semptomlarının daha ileri boyutta olmasıyla IBR ve Bovine Respiratorik Syncital Virus Pneumonisi-BRSV den
- Hastalığın morbiditesinin yüksek olması ve epidemiyolojik özellikleri ile Bireysel Pneumoni, Larengitis, Tracheitis ve Bronchitis den
- Yüksek ateş, mukopurulent burun akıntısı ve epidemiyolojik özelliklerinin göz önünde bulundurulmasıyla Akciğer hiperemisi, Ödem ve Amfizemi den ayrılır
Pasteurella Tedavi
Pasteurellanın tedavisini maddeler halinde daha anlaşılır olacağını kanısındayım.
- Sağaltımda tam bir başarı sağlamak için bakım şartlarının acilen düzeltilmesi, beslenme yetersizliğinin giderilmesi ve nonsterodial antiinflamatuarların kullanılması. Hazırlayacı diğer faktörlerin ortadan da kaldırılması şarttır.
- Antibakteriyel tedavi; Bu tedavide pnömonide kullandığımız antibiyotikler kullanılmaktadır ama buradaki seçim klinik sahada edindiğimiz ve bilgi birikimimizle kısacası deneyimle ettiğimiz grupları kullanmak asıl olandır. Veteriner hekimler burada pasteurella başlangıcı mı ilerlemiş bir olgu mu apse, yangı, pleuritis gibi birçok oluşmuş nedenlerin durum değerlendirmesine göre antibiyotik seçimini yapar ve süresini bu durumları göz önüne tutarak tedaviyi yapar. Besi sığırlarında sulfonamid ve tetrasiklen kombinasyonu çok iyi sonuç vermesine karşı tylosin veya tilmikosinle beraber tetrasiklinler sinerjik etkiden dolayı da iyi sonuçlar vermektedir.
- Non Steroidal Antienflamatuar (NSAİD); BRSV enfeksiyonlarında koktikosteroid ve antihistaminikler iyi yanıt almaktadır. Koktikosteroid eksudasyon düzeyini azaltmaya yardımcı olması yönünden avantaj sağlamaktadır. Acetyl salicylic asit, flunixine meglumine, phenyl butazone ve ibuprofene sağaltımda yararlı olmaktadır. Bunların yanında diklofenak sodyum, ketoprofen, ateşin hızlı düşmesini dşündüğünüz durumlarda metamizol sodyum, meloksicam gibi nsaids leri de kullanabilirsiniz.
- Antiviral ve İmmunmodulating Tedavi; Levamisole, İnterferon, C vitamini, Parapoxvirus ovis, Ksantin türevleri, Bromhexine, Dembreksidin kullanılabilir.
- Destekleyici Tedavi; Vitamin ve mineral takviyesi. İştahtan çok düşenlere serum verilmelidir.
Pasteurelladan Korunma
Hastalığın oluşmasında rol oynayan tüm faktörleri ortadan kaldırmak. Transport öncesinde koruyucu olarak antibiyotiklerin kullanılması. Karma viral aşıların uygulanması.