Ruminantların Mavi Dil Hastalığı (Geviş Getiren) viral bir hastalığıdır. Reovirus (Reoviridae) familyasından Orbiviruslar tarafından oluşturulur. Koyun ve keçilerde yaygın olarak, sığırlarda da daha az belirtiyle görülür. Bulaşma sokucu sineklerle (Culicoides) ile olur. Bazı serotiplerinin sperma ile bulaştığı da bilinmektedir.
Hastalığın en önemli belirtisi dilin morarması ve şişmesidir. Bu sebeple hastalık Mavi Dil (Blue Tongue) olarak adlandırılmıştır.
Hastalığın 24 serotipi olduğu bilinmektedir. Culicoides (Sokucu tatarcık sinekleri) tarafından bulaştırılan Mavi Dil hastalığı ile ilgili ülkemizde sığırlar üzerinde, ilk bilimsel yayın Aydın ve civarında çıkan bir hastalık ile ilgili olarak yapılmıştır. Gebe ineklerde yavru atma, yavru ölümleri, anormal yavrular görülmesi üzerine yapılan incelemelerde sığırların Mavi Dil hastalığına yakalandıkları saptanmıştır. Böylece ülkemizde koyunlarda görülen Mavi Dil hastalığının sığırlarda da görüldüğü ortaya konulmuştur.
Mavi Dil hayvanlar arasında doğrudan bulaşmaz. Vektörle yani sineklerle bulaşır. Hastalık insanlara da bulaşmaz. Zoonoz değildir. Kuluçka (inkubasyon) süresi: 5-20 gündür.
Ruminantların Mavi Dil Hastalığı Klinik Belirtiler
İlk belirti yüksek ateş ve durgunluktur. Dil ve dudaklar morarır. Ağızdan salya akar, burundan irinli akıntı gelir. Tırnakların deri ile birleştiği bölgede yangılanma, çene altında şişlik, topallık, yavru atma, sığırlarda anormal yavru doğumu başlıca belirtilerdir. Merinos ırkı koyunların ırk duyarlılığı olduğu belirtilmektedir. Yavrular daha hassastır. İshal görülen hayvanların sonu genellikle ölümdür. Hastalık bazen zatürre ile komplike olabilir. Dilin morarması tipiktir. Ancak; kesin teşhis laboratuvarda konulur.
Sığırlarda belirtiler koyunlardaki gibi belirgin olmadığından laboratuvar teşhisi şarttır. Canlı hayvanlardan kan, ölenlerden hastalıklı organ veya tüm koyun laboratuvara gönderilmelidir.
Hastalığın Tedavisi ve Önlenmesi
Hastalığın tedavisi yoktur. Aşısı vardır. Aşı gebe koyunlara yapılmaz. Gebe koyunlara aşı yapılırsa yavru atma görülür. Gebelere kuzulama sonrası aşı yapılır. Koyun dozu 1 ml ve deri altı olarak uygulanır. Koçların aşıya bağlı geçici kısırlığı olabileceği için, koçlara, koç katımından sonra aşılama önerilir. Aşının bağışıklık sağlamasının 1 ay kadar zaman alacağı bilinmelidir. Sineklerin yaygınlığından 1 ay önce aşı yapılması tavsiye edilir.
Aşı dışındaki önlemler; karantina tedbirleri, hayvan hareketlerinin kısıtlanması ve sineklerle mücadeledir. Virus vücut dışında canlı kalamaz. Sineklerle her türlü olanak kullanılarak mücadele sürdürülmelidir.
Hastalığı atlatan koyunlar 2 yıl kadar bağışık kalabilirler.
