Keçi yetiştirme yönü, koyun yetiştiriciliğinde olduğu gibi, keçi yetiştiriciliğinde de, yetiştirilecek ırkların seçiminde coğrafi şartlar, beslenme koşulları ve ekonomik faktörler göz önünde tutulmalıdır.
Örneğin tiftik üretimi için yetiştirilen Ankara Keçileri büyük ölçüde Orta Anadolu’da yaygındır. Bu keçi Orta Anadolu’nun fakir mera ve iklim koşullarına iyi uyum gösteren bir keçidir. En kaliteli tiftik bu bölgenin iklim koşullarında elde edilmektedir. A.B.D. ‘nde de Ankara Keçisi en çok, mera ve iklim koşulları Orta Anadolu’ya benzeyen Texas eyaletinde yetiştirilir. İklimi rutubetli bölgelerde bu keçilerin özellikleri bozulmaktadır.
Öte yandan kıl keçileri daha çok dağlık ve tepelik bölgelerdeki başka amaçlarla değerlendirilmeyen alanların değerlendirilmesi açısından önemlidir. Kıl keçileri böyle yerlerde süt ve et üretimi için yetiştirilir.
İklim, bakım ve besleme şartlarının daha iyi olduğu alçak arazilerde Ankara Keçisi veya kıl keçisi önerilmez. Böyle yerlerde keçi yetiştiriciliğinin süt tipi ırklarla yapılması daha ekonomik olmaktadır,
Dünyadaki keçi populasyonun büyük kısmını et ve süt yönünde kombine verimli ırklar oluşturur. Bunların yanında, dünyada tek verim yönüne geliştirilmiş keçi ırkları da vardır. Bunlardan Ankara Keçisi tiftik verimi, Boer Keçisi et verimi ve Saanen, Toggenburg gibi ırklar ise süt verimi yönünde geliştirilmiştir.
Koyunculukta verimler ve verim kontrolleri için verilen bilgiler genellikle keçi yetiştiriciliği için de geçerlidir. Süt ve döl verimi özellikleri ve büyüme gibi özellikler koyun ve keçide müşterek özelliklerdir. Bu arada, Ankara Keçilerinin tiftik verimi ve tiftik özellikleri, koyunların yapağı verimi ve yapağı özellikleri ile genellikle benzerlik gösterir.
Süt tipi keçi ırklarında kılların kısa olması nedeni ile kırkım yapılmaz. Kıl keçisi ve benzer ırklarda kıl üretimi yapılırsa da, bunun ekonomik önemi çok azdır. Bu nedenlerle elyaf özellikleri sadece Ankara Keçileri ve Kaşmir Keçilerinde önem taşır.
Keçilerde çeşitli verimler yönünden verim kontrollerinin yapılabilmesi için, koyunlarda olduğu gibi, hayvanların bireysel olarak numaralanması gereklidir. Bu amaçla, koyunlarda olduğu gibi, tetavür, çentikleme veya plastik veya madeni kulak küpeleri takma yöntemlerine başvurulabilir.
Keçi Yetiştirme Yönü Olarak Ayıklama ve Seleksiyon İşlemi Nasıl Yapılı?
Keçi yetiştiriciliğinde ayıklama ve seleksiyon işlemleri koyun yetiştiriciliğinde olduğu gibi yürütülür. Bu nedenle aşağıda kısa bilgiler verilmekle yetinilmiştir.
Ayıklamada amaç, yaşlı, kalıtsal hataları olan, sağıtılamayan meme hastalıkları ve beden bozuklukları bulunan, ya da verimi düşük olan keçilerin sürüden çıkarılmasıdır. Sürüden ayıklanan keçiler normal olarak kesime sevk edilir. Seleksiyon ise, sürüye katılmak üzere, genç hayvanlar arasından verimi yüksek olanların seçilmesidir.
Verim bakımından yapılacak ayıklamada göz önünde tutulacak kriterler yetiştirilen ırkın yetişime yönüne bağlıdır. Ankara keçilerinde verim yönünden ayıklamada öncelikle tiftik verimi az ve tiftik kalitesi kötü olan hayvanlar sürüden çıkartılır. Sütçü ırklarda ise, süt verimi düşük ve laktasyon süresi kısa olan hayvanlar ayıklanır.
Verim yönü ne olursa olsun, bütün keçi ırklarında ayıklamada dölverimi de önemli bir kriterdir. İki yıl üst üste kısır kalmış keçiler kesinlikle yetiştirmeden çıkarılmalıdır.
Süt tipi keçi ırklarında seleksiyonda üzerinde durulması gereken en önemli verim özellikleri süt verimi, sütteki yağ oranı ve laktasyon süresidir. Genç hayvanlarda bu özellikler henüz belirlenmemiş olduğundan, bu özellikler yönünden yapılacak seleksiyonda anaların verim kayıtlarına bakılarak karar verilir. Erkek damızlıkların süt verimi bakımından seçilmesinde ayrıca kız kardeşlerin verimleri veya yavruların verim ortalaması (progeny testing) göz önünde tutulabilir.
Ankara keçilerinde en önemli verim özellikleri tiftik verimi ve kalitesi ilgili özelliklerdir. (Gömlek ağırlığı, lüle uzunluğu, elyaf inceliği, kemp kılı bulunmaması, veya düşük oranda bulunması v.b.) Bu özellikler, hayvan henüz 12 aylık iken, yani birinci kırkımda tespit edilebildiğinden, erkek ve dişiler ilk kırkımda bu özellikler için tespit edilen kendi verim değerlerine bakılarak seçilebilirler.
Üzerinde çalışılan sürü hangi verim yönünde yetiştiriliyor olursa olsun, seleksiyonda büyüme durumu ve canlı ağırlık da göz önünde tutulur. Bunun yanında, seçilecek hayvanlar verim yönüne uygun bir vücut yapısında olmalı, ırk karakterlerini tam bir şekilde göstermelidir.
Damızlık olarak kullanılacak tekeler ayrıca, normal cinsiyet karakterlerini taşımalı ve sperma özellikleri yönünden incelemeye tabi tutulmalıdır.
