İnekler için Kalsiyum, vücut için en önemli mineraldir. Özellikle süt veren inekler için önemi gayet iyi bilinir. Eksikliğinde süt humması veya doğum felci adı verilen hipokalsemi şekillenir. Kalsiyum eksikliği büyümenin yavaşlaması, süt veriminin azalması, raşitizma gibi hastalık ya da bozukluklara sebep olur.
Vücudun direnç sistemini destekleyen kalsiyum, kanın pıhtılaşmasında, kasların kasılmasında rol oynar. DVHD, Vitamin D3, PTH, Osteoklast, Osteoblast, RANKL, OPG, Calcitonin, DPD, Osteosit, Metabolik asidoz, DCAD, Osteocalcin, Anyonlar, Katyonlar, VDR, DBP, VDRE, Osteopontin, BALP, 1-Alfahidroksilaz hep kalsiyum metabolizmasını ilgilendiren vitamin, enzim ve deyimlerdir. İnce bağırsaklar, böbrekler, deri, rahim, meme, işkembe kalsiyum ile yakın ilişkili, kalsiyumdan birinci derecede etkilenen organlardır.
Sadece bu saydıklarımız bile kalsiyumun önemini vurgulamaya yeter. Kalsiyum vücutta magnezyum ve fosfor gibi mineraller ile de bir denge halindedir.
İnekler için Kalsiyum seviyesi D3 vitamini, parathormon (PTH), böbrek kanalları ile ayarlanırken, anyon-katyon dengesi de bu seviyeyi etkiler.
Vücuttaki kalsiyumun yüzde 98’i kemik ve dişlerdedir. İhtiyaç halinde parathormon (PTH) kemiklerden kalsiyum çekerek kullanıma hazır hale getirir.
Bu bilgiler ışığında süt veren ineklerle, kuru dönemdeki ineklerin kalsiyum ihtiyacının çok farklı olduğu ortaya çıkmaktadır. Metabolizmayı etkileyen ve yem alımıyla ilgili olan sodyum, potasyum toplamı ile, klor ve sülfür toplamının farkı anyon-katyon farkı olarak önem taşır.
Anyon-katyon farkı doğumu takip eden günlerde pozitif, kuru dönemin sonunda ise negatif olmalıdır. Süt sığırcılığında en önemli kaba yem olan yonca bu denge açısından yüksek derecede pozitiftir.
Yani loğusalık ile süt verme dönemi esnasında yoncanın rasyonda yer alması şarttır. Ancak; doğum yaklaştıkça, özellikle gebeliğin son üç haftası içerisinde yoncanın bu yüksek pozitif değeri yerine negatif değerler isteriz. Diğer bir deyimle kuru dönemde ineklere yonca verilmesini önermeyiz. Yerine kurutulmuş hasıllar, örneğin; yulaf, arpa hasıllarının kurutulmuş otları ile, fiğ, yulaf karışımlarının kuru otları tercih edilmelidir.
Kuru yonca loğusa ve süt vermekte olan ineklerde ne kadar olumlu etkiye sahipse, kuru dönemdekilerde ise o kadar olumsuz etkiye sahiptir. Ayrıca; yonca kalsiyum bakımından çok zengin bir kaba yemdir. Kuru dönemde, özellikle son üç haftası içerisinde rasyonda kalsiyum fazlalığı arzu edilmez. Vücudun denge mekanizmasını koruyan Parathormon (PTH) kalsiyum oranının fazla olması sebebiyle görevini doğru yapamaz. Eğer yonca vererek kalsiyum-fosfor oranını kalsiyum yönünde bozarsak böbrek yoluyla kalsiyum atılımı gerçekleşir ve inek hipokalsemiye yatkın bir hale gelir.
Özet olarak; doğumu takip eden günlerde yonca ağırlıklı yem önerirken kuru dönemde ve doğuma yakın günlerde ise yoncadan uzak durmayı öneriyoruz.
