Çiftlik hayvanlarında Histophilus somni (eski adıyla Haemophilus somnus) birçok soruna yol açan ayrıca birçok hastalığın da oluşmasında fırsatçı bakteri olarak yer alan, tehlikeli, yaygın bir mikroorganizmadır. Ne yazık ki, çoğunlukla, göz ardı edilen, teşhisi yönünde harekete geçilmeyen bu mikroorganizma Pasteurellacea denilen aileye mensup, gram negatif, kokobasil (cocobacillus) yapısında bir bakteridir. Histophilus somni Pasteurella multocida, Mannheimia haemolytica, Bibersteinia trehalosi ve insan hekimliğinde, çocuklarda kulak enfeksiyonlarında tespit edilen Haemophilus influenzae ile akrabadır.
Çiftlik hayvanlarında Histophilus somni başlıca bakteriyel patogenlerden (hastalık yapıcı mikroorganizma) biridir. Ancak, sadece şüphe edildiğinde ve gerekli laboratuvar analizleri yapıldığında, özel yöntemlerle teşhis edilir. Klinik belirtilerle teşhis edilemez. Fakat şüphelenilerek araştırıldığında birçok yerde olduğu ortaya çıkar.
Dokuları yıkımlayan (sitotoksik) ve biofilm oluşturan, vücudun kendi koruma sistemine (fagositoz) karşı dirençli bir mikroorganizmadır.
Kan damarlarında yaptığı yıkımlardan dolayı kan pıhtısı ve damar tıkanması (Tromboembolik etki) oluşturur. Bu suretle İskemik (kan gitmemesine bağlı) olarak organlarda infarktüse yol açar.
Histophilus somni tarafından oluşturulan ya da Histophilus somni’nin oluşumunda yer aldığı hastalıklar çok yaygındır. Sinir, beyin, kemik, eklem, kalp, solunum yolu, sindirim yolu, kulak, göz, döl yolu, cinsel organlar gibi vücudun her yerinde sorun yaratabilecek bir bakteridir. Oluşturduğu en önemli hastalık TEME (Tromboembolik meningoencephalitis) veya TME (Trombotik meningoencephalitis) adı verilen, sinirsel hastalıktır.
Bu hastalıkta hayvanlar, özellikle de besi danaları uyurken ölürler.
Ani ölümlerde, kulak yangılarında, buzağı, dana ve ineklerde görülen öksürük, hırıltılı solunum gibi sorunlarda, göz ve eklem yangılarında, düşük (abortus) durumlarında, kuzuların topallığında, metritiste (rahim yangılarında), koçlarda testis hastalıklarında (orchitis, epididimitis) Histophilus somni akla gelmelidir. Cinsel organlarda bulunduğu için çiftleşme ile de bulaşabileceği akılda tutulmalıdır. Örneğin; vajinal akıntılarda uzun süre canlı kaldığı bilinmektedir.
En çok yer aldığı enfeksiyon ise pneumonidir. IBR virüsü ve pasteurellalar ile birlikte buzağılarda enzootik pneumoni, danalarda lober pneumoni (Fibrinli pneumoni) adı verilen solunum yolu enfeksiyonlarında yer alır.
Poliarthritis, septisemi, gibi hastalıklarda ve özellikle de ani ölümlerde mutlaka akılda tutulmalıdır.
Histophilus somni birçok hastalığın içerisinde fırsatçı olarak yer aldığından, stres koşullarında daha fazla tehlikeli olur.
Çiftlik Hayvanlarında Histophilus Enfeksiyonlarında Tedavi
Tedavide antibiyotiklerden yararlanılır. Çoğunlukla diğer mikroorganizmalara karşı kullanılan antibiyotikler Histophilus somni’ye karşı da etki gösterir.
Yurtdışında aşısı vardır. Özellikle solunum yolu enfeksiyonları için hazırlanmış olan karma aşılarda yer alır. Şu anda ülkemizde aşısı yoktur.
Strese karşı alınacak önlemlerin koruyucu hekimlik bakımından büyük yararı vardır.
Yukarıda adı geçen hastalıklarda Histophilus somni’nin rolü ve katkısı olabileceği akılda tutulmalı, göz ardı edilmemelidir.
