Buzağıların Bakım ve Beslenmesi Nasıl Yapılmalı?

Buzağıların Bakım ve Beslenmesi Nasıl Yapılmalı, Sağlıklı ineklerin doğurduğu buzağılar ancak doğru besleme ve uygun bakım koşullarında hayatta kalabilmektedirler. Sağlıklı buzağıların elde edilebilmesi için öncelikle işletmenin geleceğinin temellerini oluşturacak iyi kalitede sağlıklı damızlıkhayvanların seçilmesi gereklidir. İkinci temel unsur ise buzağıların doğru beslenmesi ve bakım koşullarının uygun olması gelmektedir.
Buzağının doğru beslenmesini ve böylelikle hayatta kalma şansının yükselmesini de sağlayacak ilk besini ağız sütüdür. İneğin doğumdan sonra meme bezlerinden salgıladığı sıvı ilk birkaç gün ağız sütü, 2-8. günlerde salgıladığı sıvı geçiş sütü, 8. günden sonra salgılanan ise süt olarak adlandırılır.
Buzağılar da diğer memelilerin yavruları gibi bağışıklık maddelerinden yoksun olarak doğarlar. İhtiyaçları olan bağışıklık maddelerini annelerinden ağız sütüyle alırlar. Ağız sütünün besin değeri yüksektir, bağışıklık maddeleri içerir ve ayrıca çeşitli madensel tuzlar içerir ve bu tuzların yardımıyla bağırsakların çalışması ve ilk dışkının atılmasında da etkilidir.
Ağız sütündeki bağışıklık maddelerinin buzağıya geçmesinde en etkili yol annesinden emmesidir. Annesinin memesi iyice temizlenip kurulandıktan sonra buzağının emmesi sağlanmalıdır. Daha sonrasında buzağının annesini emme imkanı bulunmuyorsa kova yerine emzikli kaplar kullanılması son derece önemlidir.

Ağız Sütü’nün Kalitesi ‘ni Etkileyen Faktörler

1.İneğin ırkı: Jersey ırkı ineklerin ağız sütleri bağışıklık maddeleri bakımından en zengin ağız sütüdür.

2.Doğum sayısı: Ağız sütündeki bağışıklık maddelerinin düzeyi 3. doğuma kadar yükselir ve en yüksek düzeye ulaşmış olur, sonraki doğumlarda ise azalır.

3.Kuruda kalma süresi: İneğin kuruda kalma süresi 45-60 gün olmalıdır. Sürenin daha kısa veya daha uzun olması ağız sütü kalitesini kötü etkiler.

4.Ağız sütünün sağım zamanı: Ağız sütü doğumdan sonra ne kadar erken sağılırsa o kadar kaliteli olur.

5.Çevresel etmenler: İneğin yaşamı süresince karşılaştığı hastalıklar, ineğe uygulanan aşılar ağız sütündeki bağışıklık maddelerinin çeşidini ve miktarını etkiler.
-> Annesi ile aynı çiftlikte yetişen buzağılar hastalıklara karşı daha dirençlidir.
-> Buzağılar ve sağılan ağız sütü mümkün olduğunca temiz ortamlarda tutulmalıdır. İneğin meme başlarının sağımdan veya emzirmeden önce temizlenmesi ve kurulanmasına özen gösterilmesi çok önemlidir.

Kuru Dönemde Ağız Sütünün Kalitesini Artırmak İçin;

1- Gebeliğin son 2 haftasına kadar haftada bir kez 2.5 mg/kg levamizol uygulaması,
2- Doğumdan sonra meydana gelen ishallerin etkenlerine yönelik daha önce bu etkenlere karşı hiç aşılanmayan ineklerde Gebeliğin 7. ve 8. ayında 2 doz, daha önce aşılanan ineklerde gebeliğin 8. ayında tek doz aşı uygulaması,
3- BVD, IBR,Clostridium, P-I3, BRSV, Pastörella aşılarının yapılması,
4- Gebeliğin son 10 gününde de selenyum + vitamin E preparatlarının tek doz uygulanması gerekmektedir.

Buzağı Bakım ve Beslenmesinde Önemli Noktalar;

1- Doğumdan hemen sonra ağız ve burundaki kalıntılar temizlenir. Göbek kordonu kesilir (5-8cm), bir iyotlu solüsyonla dezenfekte edilir, gerekirse ataç kullanılır.

* Eğer buzağı solunum problemleri ile dünyaya gelmişse vakit kaybetmeden Veteriner Hekime başvurulmalıdır.

2- Buzağıya septisemi serumu uygulanır.

3- Doğumu takip eden ilk iki saat içinde buzağının beden ağırlığının %5’i oranında ağız sütü alması sağlanmalıdır. Buzağılara İlk 24 saatte Vücut Ağırlığının % 8-10 ‘u düzeyinde ağız sütü mutlaka içirilmelidir.

* Emme refleksi bulunmaması vb. gibi nedenlerle kendi kendine ağız sütü içemeyen buzağılar için vakit kaybetmeden Veteriner Hekime başvurulmalıdır.

4- Buzağı işletmeye yeni gelen bir ineğin yavrusu ise ağız sütü daha önce işletmede bulunan sağlıklı ineklerden elde edilen ağız sütleriyle karıştırılmalı ve 39 °C sıcaklıkta buzağıya içirilmelidir. Ağız sütü buz dolabında (+4 °C) bir hafta, derin dondurucuda (-20 °C) 1 yıl saklanabilmektedir, kullanılmadan önce uygun sıcaklığa getirilmelidir bunun için 45-50 °C su bulunan bir kovadan yararlanılması uygun bir çözme ve ısıtma yöntemi olacaktır. Genç ve çok yaşlı hayvanların ağız sütleri genellikle düşük kalitelidir. En kaliteli ağız sütü 3. doğumunu yapmış olan inekten elde edilendir. İyi kalitedeki kolostrum sarı-krem renginde, koyu ve yapışkan kıvamdadır. Buzağının annesini ilk emmesini takiben yaklaşık 12 saat içinde annenin ürettiği süt normal süte dönüşmeye başlamıştır. Bu sebeple depolanacak ağız sütleri doğumu takiben erken saatlerde elde edilmelidir.

*Uygun şartlarda depolanmak üzere sağılan kaliteli 1-2 litre ağız sütü peynir mayası ile mayalandıktan 3 saat sonra bir tülbentle süzülerek ağız sütü serumu elde edilmesi şekliyle de kullanılabilir. Bu şekilde elde edilen serum deri altı yolla 20-30 cc, 7 gün arayla 3 doz uygulanır.

* Buzağı 3 saat içinde ilk dışkısını yapmaz ise Veteriner Hekime başvurulmalıdır.

5- Buzağı ilk 2 öğün ağız sütünü annesinin yanında almalıdır. Bu uygulama hem buzağı hem de inek açısından oldukça önemlidir. Bu sayede hem ineğin doğum sonrası normalleşmesi hızlanır, hem de salgıladığı ağız sütü miktarı artar. Buzağının çevresel stresi de en aza iner. Bu iki öğünü takiben buzağı annesini görebileceği temiz bir bölmeye alınmalı en az 3-4 gün tercihen 7 gün süreyle bu bölmede tutulmalıdır. Bu bölüm kışın rüzgarsız ortamda hava sıcaklığının 9 °C altına düştüğü durumlarda ve rüzgarlı ortamda hava sıcaklığının 18 °C altında düştüğü durumlarda infrared ısıtıcılarla ısıtılmalıdır. Ortam yazın ise %70 üzeri nemli 30 °C üzerindeki ortamlarda fan sistemleri ile soğutulmaya çalışılmalıdır. Buzağı bu bölmede sürekli gözlenmelidir. Vücut sıcaklığı, emme refleksi ve dışkısı kontrol edilmelidir.

6- 7 Günlük periyodu takiben buzağılar bireysel kafeslere alınabilir. Bu kafeslerde hayvanlar sürekli gözlenmeye devam edilmelidir. Altlık ve kafeslerin temizliğine önem verilmelidir. Biberon ve su kaplarının deterjanla mekanik temizliğini takiben kalıntı bırakmayan (hidrojen peroksit gibi) bir dezenfektanla dezenfeksiyonu sağlanır.

Günlük Buzağı Kontrol Listesi

1. Buzağı sütünü veya mamasını içti mi?
2. Dışkısı nasıl?
3. Göz yaşı- Burun akıntısı var mı?
4. Öksürük var mı?
5. Önünde yem var mı?
6. Sabah-akşam veya bir önceki günden bu güne yem değişikliği yapıldı mı?
7. Önünde temiz su mevcut mu?
8. Ayağa kalkarken veya yürürken sorun yaşıyor mu?
9. Altlık kuru ve temiz mi?
10. Buzağı anormal davranışlar gösteriyor mu?
11. Biberon ve suluklar temiz mi? Dezenfekte edildi mi?

Vet. Hek. Zeki Ergene