Tavuk bağırsak sağlığının korunması, bağırsak sağlığı beslenme, mikrobiyoloji, immünoloji ve fizyoloji gibi disiplinlerin önemli bir rolü olan girift ve karmaşık bir alandır.Bağırsak sağlığı risk altında olduğunda, sindirim ve besin emilimi etkilenmektedir.
Ne yazık ki, bağırsak sağlığı sorunlarının çoğu tam saptanamamaktadır. Çünkü kimi zaman klinik belirti görülmeyebilir. Daha ileri evrelerde, bu tür sorunların sonuçları düşük üretim ve yüksek seviyede ölümler olarak karşımıza çıktığında kontrolü çok zor olabilir. Bağırsak sağlık sorun-arını hafifletmek için uğraşırken aşağıda belirtilen besleme ve yönetim stratejileri ve bunlarla bağlantılı üretim kayıpları yeniden gözden geçirilirmelidir.
Birçok bağırsak sağlık sorunları keşfedilmeden kalmakta, bu yüzden sürünün yakından takibi esastır.
Tavuk Bağırsak Sağlığının Korunması Durumunda Erken Besleme
Son çalışmalar yumurta veya çıkımından hemen sonra besin temini enterositler ve goblet hücreleri dahil enterik hücrelerin gelişimini uyararak bağırsak ontogenezini değiştirebileceği yönündedir. Bağırsak morfolojisi böyle bir değişikliği daha fazla ağırlık kazanımı ve boilerlerde 35 günlüğe kadar kas gelişimine neden olmaktadır. Aynı zamanda erken besleme çevresel patojenlere karşı kök hücre çoğalmasının önemli olduğu saptanmıştır. Bu özellikle antibiyotiksiz beslenmede önemlidir.
Yemin Fiziksel Yapısı
Broiler yemlerinde tam buğday bulunması bağırsaklarda Salmonella typhimurium ve C. perfringens sayısını azalması sonucu ölümlerde daha düşük oluşmuştur. Örneğin, çekiç sistemli değirmende ince öğütülmüş buğday kullanımı bazı durumlarda mortalite % 28,9 olmasına rağmen merdaneli değirmende iri kırılmış buğday kullanıldığında ölüm % 18.1 kalmıştır. Diğer çalışmalarda, bununla birlikte, tam buğday veya buğday kırması rasyonla beslenen broiler piliçler deneysel olarak coccidiosis ile enfekte edilmiş ve kör bağırsaklarda Eimeria tenella sayısında artış gözlenmiştir.
Kara buğdaylı yemle beslenen broiler piliçler ile karşılaştırıldığında tam buğdaylı yem yiyen grubun canlı ağırlık artışının anlamlı derecede düşük olduğu görülmüştür. Bu çalışmalardan, gastrointestinal sistem sağlıklı olduğunda, diyete tam buğday eklenmesi sindirim sistemi fonksiyonlarını ve bağışıklık geliştirmeye yardımcı olabilir sonucuna varılabilir. Ama gastrointestinal sistem bütünlüğü mikrobik işgal ile bozulduğu zaman yeme tam tahılların eklenmesi performansını düşürebilmektedir.
Protein Artırma
Diyete protein seviyesinin artırma broiler piliçlerde genellikle 2.- 6. haftalar ortaya çıkan nekrotik enteritiste bir payı olabilir. Bunun nedeni ince bağırsakta C. perfringens’in aşırı çoğalması kaynaklanmaktadır. Bağırsak içeriğinin gramında normalde 104 CFU1C perfringens bulunması gerekirken 107 ya da 109 CFU düzeyinde artış söz konusu olması halinde klinik hastalığın ortaya çıkmasına neden olmaktadır.
Aynı zamanda rasyonda protein düzeyinin yüksekliği, ince bağırsakta tripsin enziminin aktivitesi artmış olacaktır. Bu durum oocyt etkinliğini hızlandıracak ve sonunda aşılama yanıtını olumsuz etkileyecektir.
Bakteriyel ve protozoon ajanların hakim olduğu durumlarda, diğer hususların yanı sıra protein miktarını azaltmak ve tavsiye edilen miktarın altına onu muhafaza etmek yararlı olabilir. Protein kaynağının kullanırken amino asit balansını dikkate almak da önemlidir. Örneğin metionin ve glisinin C. perfringens ve diğer patojenlerin bağırsak da çoğalmalarını ve konuşlanmasını teşvik ettiği uzun zamandır bilinmektedir. Dolayısıyla bu durumda amino asitlerin aşırı miktarda olan protein kaynaklarının kullanımı en aza indirilmelidir.
Temiz ve etkilenmemiş olan ayaklar altlık kalitesinin iyi bir göstergesi, dolayısıyla sindirimde sorunsuz demektir.
Ayrıca işlenmemiş soya, pamuk tohumu küspesi ve keten tohumu keki gibi sırasıyla tripsin, gossypol ve glukositlerin, antinutrisyonel faktörleri çeşitli miktarlarda ihtiva eden bazı protein kaynakları bulunmaktadır. Bu faktörleri içeren yem kanatlı tarafından yenildikten sonra ince bağırsakta bazı zararlı etkiler oluşabilecektir. Böylece sadece lokal değil, aynı zamanda sistemik koruyucu fonksiyonlara sahip olan bağışıklık olumsuz etkilenecektir. Bu nedenle diyete bu tür proteinlerin aşırı kullanımından kaçınılmalıdır.
Rasyona yağ ilavesi
Bir çalışmada, avilamycin (10 mg / kg yem) içeren antibiyotiklere ve salinomycin (40 mg / kg yem) ve iki farklı yağ (% 10 hayvansal yağ içyağı vs,% 10 soya yağı) ilaveli diyetler verilen broiler piliçlerin ileum da bakteriyel kolonizasyona etkileri karşılaştırılmıştır. Hayvansal yağ içeren diyete kıyasla soya yağlı yem yiyen piliçler de zooteknik sonuçlar daha iyidir.
Tablo 1 Buda soya yağında, doymamış yağ asitleri daha yüksek oluşuyla açıklanabilir. Misel fazda çözünürlüğünü artan antibiyotiğin ince bağırsakta dağılımı kolaylaşır. Yağın türü denince bağırsakta sindirilen besinin viskozitesi, bağırsak geçiş süresi, safra tuzu hidrolaz aktivitesi ve hazıma etkisi sonucu dolaylı olarak bağırsak mikroflorasını destekleyebilir.
Selülozdan zengin yem
Sellülozlu yemin kısa zincirli yağ asidi (SCFA) üretimi sayesinde bağırsaktaki mikrobiyal profil üzerinde etkisi bulunmaktadır. Mısır, buğday ve soya küspesi (% 3.1 ham selüloz) içeren diyetlerle yapılan çalışmalarda, kör bağırsak içeriklerinde SCFA üretimi sadece 22 mg / g ve selüloz seviyesini % 5,7 üzeri artırmak amacıyla soya fasulyesi kabuğu ekleyerek SCFA 51 mg / g ulaşılmıştır. Diyette seliloz kaynağının artırılması SCFA üretiminin fazlalaşması C. perfringens gibi bazı enterik bakteriler üzerinde bakteriyostatik etkiyi tetiklemektedir. Dolayısıyla hayvanların sağlık ve performansına olumlu bir katkıda bulunmuştur.
Sarımsak tozu ilavesi
Tavuk Bağırsak Sağlığının Korunması için sarımsak genellikle Akdeniz bölgesinde kullanılan bir yem katkı maddesidir. Yaklaşık% 17 protein,% 0.8 yağ ve% 3 mineraller,değişik miktarda vitaminler (tiamin, riboflavin ve niasin) ile ve enzimler (allinaz, peroksidaz ve mirosinaz) içerir. Ayrıca sarımsak, özellikle toz halinde işlenirken içerdiği yaklaşık% 0.2 uçucu yağlar serbest hale geçer (kaybeder). Sarımsak bileşenlerini bağırsak endokrin sistemi ile etkileşim içinde olduğu gösterilmiştir. Dolayısıyla bağırsak hücrelerini selektif olarak stimüle etme yeteneğine sahiptir. Bağırsak villilerinin gelişmesi nedeniyle özellikle duodenumda emme kapasitesinin artmasına yol açmaktadır.
(Tablo 2) Sarımsak katkılı yem tüketiminin azalmış olmasına rağmen bu mekanizma tavukların iyi bir canlı ağırlık kazancına bir ipucu verebilmektedir. Başka çalışmalarda, kanatlı yemlerine sarımsak tozu ilavesi; devir oranını ve ölmüş bağırsak epitel hücre sayısınında azaltmaya yardımcı olduğu bildirilmektedir. Bu sayede besleme için gerekli enerjisinden önemli ölçüde tasarruf sağlanır ve tasarruf edilen enerji hayvanın gelişmesi ve verimliliğine yönleneceği öne sürülmüştür. Diğer yandan rasyona sarımsak katılması ile dikkate değer yemden yararlanma gözlemlenmiştir.