Tarımsal yayım hizmeti tarihsel olarak ilk defa Çin’de başlayan, rehberlik, eğitim, yol gösterme, teknoloji transferi gibi konuları içeren uygulamaların bütünüdür. Ortaya çıkış amacı yokluk, kıtlık ve açlıkla mücadeledir. İrlanda’da bir mantar hastalığı dolayısıyla patatesler çürüyünce ilk modern yayım hizmeti anlayışı ortaya çıkmış, çiftliklere ziyaretler yapılarak, tavsiyelerde bulunulmuş, eğitim hizmeti verilmiştir. Daha sonra gelişme gösteren yayım hizmeti ABD’de “Extension Service” olarak üniversite işbirliğiyle yaygınlaşmıştır.
Extension Service çalışmaları web sayfası, broşürler, çiftlik ziyaretleri, akşam toplantıları, yıllık toplantılar, video ve CD’ler, tarla günleri düzenlemelerini kapsıyor. ABD’de bölgesel Extension Service Yönetim Kurulu var. Üç ayrı kaynaktan finansman sağlanıyor. Kaynakların çoğunluğu üniversite’den gelmekte olup, %10 oranında federal hükümetin desteği var. Böylece finansmanın %10’u federal hükümetten, %50-60’ı üniversiteden, kalan kısmı ise il veya ilçenin lokal kaynaklarından sağlanıyor. Üniversite Extension Service çalışmaları daha çok Cooperative Extension yani, işbirliği ile yayım tarzında oluşuyor.
ABD Extension Service konuları bölgelere göre özel olarak, seçilmektedir. Bölgedeki ihtiyaçlar doğrultusunda her yıl çiftçiler isteklerini yönetim kuruluna bildirirler. Program ve aktivite planları oluşturulur. Genellikle akademik personelden olmayan Extension Service eğitimcileri ziyaretlerini yaparlar ve eğitimleri verirler. Bilgilerini aşan konularda, üniversiteden akademik personel çağırırlar. Ayrıca, toplantılara, seminerlere başarılı çiftlik sahiplerini konuşmacı olarak davet ederler. Yılda 1 veya 2 kez büyük toplantı yapılır. Örneğin; 2 günlük bir toplantı, uygun bir otelde, uygun bir ücretle gerçekleştirilir. Çiftçiler anlamlı, yararlı bilgiler alacağını bildiği bu toplantılara ücret ödeyerek katılırlar.
Bölgenin üretimi yönünde önemli olan konular Extension Service ’in önceliği arasındadır. Bölgede bitkisel üretim, et sığırcılığı, süt sığırcılığı, meyvecilik, bahçecilik gibi konular öndeyse öncelikle o konular seçilir. Extension Service problem çözücü, araştırıcı, sonuçlara ulaşan ve sonuçları paylaşan bir rol oynar. Ayrıca; paydaş gruplar kurarak çiftçilerin aralarında deneyim paylaşımları yapmalarını sağlar. Paydaş grupların üyeleri buluşarak veya internet aracılığıyla sürekli birbirleriyle iletişim halindedirler.
Tarımsal yayım hizmeti sadece üretim teknikleri, hastalıklar, zararlılar gibi konularla kısıtlı kalmaz. En az bu konular kadar önemli olan aylık nakit akışı planlaması, finans, iyi iş yönetimi becerileri, çalışanlarla ilişkiler, pazarlama, kredi alma gibi konularda da eğitim, seminer, bilgi aktarımı yapar.
Tarımsal yayım hizmeti ’in görevleri inandırmak, ikna etmek, deneysel çalışmalarla yol göstermek, üreticiyi ileri seviyeye taşımak ve üreticinin yolunu aydınlatmaktır.
Bu görevlerle ilişkili olarak yenilikleri üreticilere iletir. Üniversitede yapılan araştırma sonuçlarını en kısa sürede çiftçilerle paylaşır. Bu konular arasında çiftliklerde biyogüvenlik, sinek mücadelesi, hastalıklar, organik hayvancılık, süt kalitesi, inek konforu, gübre yönetimi, yemleme, buzağı bakımı, geçiş dönemi yemlemesi, kaba yem kalitesi, koyunculuk, keçi yetiştiriciliği, koruyucu hekimlik, yemlerde küflenme, sulama, alternatif ürün ekimi gibi konular yer alır.
Ülkemizde tarımsal yayım hizmeti, T.C. Tarım ve Orman Bakanlığının ilgili birimleri tarafından yürütülmektedir. ABD’deki gibi üniversite işbirliğiyle yürütülmesi, üniversiteden sahaya, sahadan üniversiteye akışı daha da hızlandırabilir. Konuya bu yönden bakılarak Extension Service çalışmalarının üniversite bünyesine alınması, üniversite’den hareket eden bir hizmetin daha yararlı olabileceği yönünde düşünülmesi gerekir. Extension Service çalışmalarının ABD’de olduğu gibi üniversitelerin görev, yetki ve sorumluluğuna verilmesi konusunun gündeme getirilmesi, tartışılması yerinde olacaktır.
