Kanatlı hayvan yetiştiriciliğinde üretimi ve verimi etkileyen en önemli stres faktörlerinden biri olan sürü yoğunluğunun etkileri göz ardı edilmemelidir.
Yüksek sürü yoğunluğunun, yem tüketiminin azalmasına, büyüme oranlarının düşmesine ve kalitesiz karkaslara neden olur. Ayrıca, patojenlerin hava yoluyla taşınmasında artışla kolaylaştırabilir.
Büyüme Oranı
Sadece bu koşullar altında yem tüketiminin azalması nedeniyle değil, aynı zamanda immünolojik tepkiler ve vücut fizyolojisinde diğer olumsuzlukların bir sonucu olarak yem enerjisinin kaybı nedeniyle daha yüksek stoklama yoğunlukları ile büyüme oranlarının azalmasına doğru genel bir eğilim vardır. Azalan büyüme oranı ayrıca sindirime, besinlerin emilmesine ve mikro florasındaki bozulmaya bağlanabilir. Kritik değer ise deneyler arasında değişiklik gösterir. Stoklama yoğunluğu 18,4 kg / m²’den 28,6 kg / m²’ye çıktığında, büyüme oranlarında herhangi bir düşüş olmamış, ancak stok yoğunluğu yaklaşık 32 kg / m²’ye çıkarıldığında, kesim ağırlığı önemli ölçüde düşmüştür. Ancak çoğu durumda bu sorun, havalandırmanın iyileştirilmesiyle hafifletilmiştir.
Karkas Kalitesi
Yüksek sürü yoğunluğunun göğüs etinin uzunluğu, genişliği ve kalınlığı üzerinde olumsuz etkileri olduğu gibi, her bir tavukta yaklaşık 12 gram düşmektedir. Ayrıca kemiklerin uzunluğunu, göğüs kemiği formunu ve gelişimini, bacak kemiklerinin gelişimini etkiler. Bu etkiler her iki cinste de saptanmıştır. Ancak erkeklerde dişilere kıyasla daha belirgindir. Bu da farklı stoklama yoğunlukların yetiştirilen broiler karkaslarının uygunluğu üzerinde cinsiyetin önemli bir etkisinin olduğunu göstermektedir. Etlik piliç karkaslarının kalitesi de deforme ve kırık ayaklar nedeniyle azalır. Broilerlerin azalan fiziksel aktivitesi ve yüksek sürü yoğunluklarında meydana gelen mekanik yaralanmalar, bu soruna ve genel olarak iskeletin yetersiz gelişimi ve olgunluğuna katkıda bulunan anahtar faktörler olarak kabul edilir.
Altlık Kalitesi
Yüksek sürü yoğunluğu, özellikle altlık materyalinin yeterince kuru ve ufalanır olmadığı durumlarda, altlığın mikrobiyal yükü de etkilenir. Bir çalışmada, altlıkta küf sayısı (105) sırasıyla 10 ve 17 tavuk / m² stoklama oranlarında 0,6’dan 1,3’e çıkmıştır. Yoğun şekilde kontamine olmuş altlıkta üretilen daha fazla miktarda toksin solunması, ciddi sağlık ve dolasıyla ekonomik sorunlarına yol açmaktadır. Protein, yağ ve karbonhidratların yetersiz sindirilmesine ve emilmesine yol açan lipaz, amilaz, tripsin ve kimotripsin enzimlerinin seviyeleri düşürerek bu besinlerin büyüme ve diğer biyolojik işlevler için kullanımını etkiler.
Deri ve Tüy Örtüsü
Sürü yoğunluğunun yüksekliği, birçok durumda dermatitise, deri lezyonlarında ve sıyrıklarda artışlarla sonuçlanmıştır. Tüylenme ayrıca, muhtemelen artan tüy gagalama ve altlık kalıplaşma derecesine bağlı olarak 30 kg / m² yoğunlukta bozulmaya başlar, bu da toz banyosu davranışını azaltır ve böylece hayvanların tüylerini temiz ve parazitlerden uzak tutmasını engeller. Bu, daha yüksek stok yoğunluklarında barındırılan kanatlılarda görülen artan sıyrık sayısının bir nedeni olabilir. Etlik piliçlerde abdominal sıyrıklar için stok yoğunluğu, kanatlıların cinsiyeti ve tüylenme derecesi potansiyel risk faktörleri olarak kabul edilebilir. Dişilerde göğüs kabarcıklarının görülme sıklığında önemli bir artış, erkeklerde benzer bir eğilim, yüksek stok yoğunluklarında yetiştirilen piliçlerde da görülmüştür.
Hastalıklar
Artan sürü yoğunluğu, havadaki toz seviyelerinde artışa ve dolayısıyla daha fazla solunum yolu hastalığına yol açabilir. Askites ve dermatitis gibi diğer hastalık sorunlarının görülmesinde artış söz konusudur. Aynı zamanda, böbrek üstü bezi hipertrofisine yol açtığı, bağışıklığı olumsuz ekilebildiği saptanmıştır. Daha düşük stok yoğunlukları (10 veya 14 kanatlı / m²) barındırılan kanatlılar, Newcastle hastalığına karşı 18 kanatlı / m²’de barındırılan kanatlılara göre daha fazla antikor bulunmuştur.
Ekonomi
Broiler üretiminde yüksek sürü yoğunluğu, genellikle bir üretim biriminden elde edilen ekonomik getiriyi maksimize etmek için yapılır. Ancak bu hedefe her zaman ulaşılamayabilir. Ekonomik getiriyi maksimize edecek optimum bir sürü yoğunluğu vardır. Fakat bu, çevresel koşullara ve kanatlıların yönetimine bağlı olarak değişir. Yüksek sürü yoğunluklarında yetiştirilen kanatlıların, yeterli yemlik ve suluk alanı olmalıdır. Büyüme ve sağlık performansını etkileyen sıcaklığı, CO2 ve amonyak seviyelerini düşürmek için uygun havalandırma ve soğutma sistemleri de sağlanmalıdır. Bu durumda, sürü yoğunluğu 1012 kanatlı / m²’den 1517 kanatlı / m²’ye çıkarılabilir, böylece performans üzerinde herhangi bir olumsuz etki olmaksızın çiftliğin toplam kapasitesi yaklaşık% 30 artırılabilir. Ekonomik açıdan bakıldığında, yemlik / suluk alanı, havalandırma ve soğutma sistemleri ile artan çiftlik kapasitesi, yeni bir kümes kurmak için gereken kapitalin yalnızca % 40’ına mal olacaktır.
Kaynakça: (*):S. H.Esmail, poultryworld.net/Meat/Articles/2020/12/Effects-of-stocking-den, Effects of stocking density on broiler production parameters (çeviri).