Pullorum hastalığı, genç kanatlılarda, genellikle septisemik ve öldürücü, erginlerde de kronik ve lokalize formlarla seyreden, bulaşıcı bir enfeksiyondur.
Pullorum Hastalığı Etiyolojisi
Pullorum hastalığı spesifik etkeni Salmonella pullorum ‘dur. Gram negatif, sporsuz, hareketsiz ve kapsülsüz olan bu mikroorganizma genellikle çomakcıklar, bazen de uzun flamentler halinde görülür.
Etken, katı besi yerlerinde 24-48 saat içinde gözle görülebilecek büyüklükte parlak, yuvarlak, bombeli, kenarları düzgün gri renkte ve S formunda koloniler meydana getirir. Sıvı besi yerlerinde zayıf, homojen, dipte tortu ve üstte pelikül oluşturmadan bir üremeye rastlanır.
Mikroorganizma kemoterapötik ve dezenfektanlara karşı değişik derecelerde duyarlıdır. Etkenin kontamine materyallerde ve dış ortamda 14 ay, kümes koşullarında 3-3.5 ay, yemlerde 2 ay canlı kalabildiği bildirilmiştir.
Mortalite, 7-10 günde % 100 ‘e kadar çıkar.
Epizootoloji
Pullorum hastalığı enfeksiyonu tavuk, hindi, bıldırcın, güvercin, serçe ve diğer kanatlı hayvanlarda duyarlıdır. Hafif ırklar, ağır ırklara oranla daha dirençlidir. Hayvanların yaşı ilerledikçe dirençleri de artmaktadır.
Hastalık genellikle mikropla bulaşık yem, gıda, kan, et kemik unları ve suların alınması ile ve de ana makinelerinde aerogen olarak meydana gelmektedir.
Enfeksiyonun çıkışında rol oynayan nedenler;
- Bulaşma ve yayılmasında rol alan portörler
- Latent ve kronik hastalar
- Rezervuarlar
- İnfekte yemler
- İnfekte su ve yumurtalar
- Hayvan Bakıcıları
- Ziyaretçiler
- Kümes malzemeleri
- Yem depoları
- Yemliklere ve suluklara giren yabani kuşlar
- Yem çuvalları
- Civciv ve yumurta taşımada kullanılan kaplar
- Makine de unutulan ve dışarı atılan ölü kuşlar
- Mikroplu embriyodan yapılan aşılar
- İnsektisitler
- Fareler
- Kuluçka ve ana makinelerin uygun ve hijyenik kurallara uyulmaması
- Kümeslerin pis, bakımsız olması
- Bakım ve beslenme eksikleri
- Stres
gibi birçok sebep neden olmaktadır.
Teşhis
Teşhiste iki yöntem uygulanır.
- Klinik ve otopsi bulgularına göre yapılır.
- Laboratuvar Yöntemleri
- Bakteriyoskopi: Giemsa boyama gibi
- Kültür yöntemi: Karaciğer, dalak, kemik iliği, kalp kanından kanlı agara ekim yapılır.
- Serolojik Testler: Tüpte aglunitasyon yöntemleri, Fluoresan antikor tkniği, Agar jel, ELİSA
- Hayvan Deneyi
- Bakteriyofaj deneyi
Klinik Semptomlar
Yumurtadan çıkan enfeksiyonuna yakalanmış civcivler zayıf, dermansız, iştahsız, durgun olup solunum güçlüğü gösterirler. Kısa süre içinde septisemiden ölürler. Biraz daha uzun süre yaşamayı başaran civcivler beyaz bir ishal, kloakın etrafının beyaz ishalle kirlendiği, dehidrasyon ve kanatların düşmesi, nadiren körlük, eklem yangıları ve topallıklar görülebilir.
Erginlerde ölüm oldukça azdır. Enfeksiyon kronik ve lokalize formda bir seyir izler. Böyle hayvanlar gerek yumurtaları gerekse dışkı ve çeşitli salgılarıyla virulent mikroorganizmayı çıkarırlar. Klinik bulguların çok az veya olmaması nedeniyle enfeksiyonu saptamak ve teşhis koymak, genellikle olanaksızdır. Hasta hayvanların bazılarında ishal, durgunluk, susama, ibliklerinde solgunluk, yumurta veriminde azalma, verim düşüklüğü görülen klinik semptomlardan arasında yer alır.
Sağaltım
Hasta hayvanlarınızın yaşamları ve enfeksiyonun kontrol altına alınabilmesi için Veteriner Hekim ‘inize başvurun.
Korunma
Enfeksiyondan korunma, sağaltımdan çok daha önemlidir. Hayvanlar arasında enfeksiyon görüldükten sonra bunu tedavi etmek genellikle başarısız kalmaktadır.
Bunun için;
- Her türlü genel ve özel koruyucu önlemler almalı ve bunların uygulanmasında çok titiz davranılmalıdır.
- Epizootoliji kısmında bildirilen olumsuz faktörler tamamiyle giderilmelidir.
- Hayvanlara periyodik olarak pullorum testi uygulanmalı ve bu konudaki yönetmenlik gereği yerine getirilmelidir.
- Kümeslerin, kuluçka makineler ve ana makinelerinin dezenfeksiyonu usulüne uygun ve dikkatlice yapılmalıdır.
- Kuluçkaya konacak yumurtalar mikropsuz ve sertifikalı yerlerden alınmalı ve fumigasyonları gereğince yapılmalıdır.
- Kümeslerden çıkan tozlu hava, filtrelerden geçirilerek temiz hale getirilmelidir.
- Kümeslerden çıkarılan gübreler yönetmenliğe uygun olacak şekilde imha edilmelidir.
