Opistotonus (opisthotonus, opisthotonos) başın ve boynun şiddetli bir şekilde geriye doğru kasılması anlamına gelir. Sinirsel hastalıkların belirtilerinden biridir.
Opistotonus ile kendini gösteren sinirsel hastalıklar beyin, beyincik ve beyin sapının hasarı ile ortaya çıkan hastalıklardır.
Bu belirtiyle ortaya çıkan hastalıklar; Polioencephalomalacia (Polio, CCN= Cerebrocortical necrosis), delibaş hastalığı (Coenurosis= Coenurus cerebralis’in sebep olduğu hastalık), BVD-MD (Bovine Viral Diarrhea – Mucosal Disease), Bakteriyel meningitis (beyin zarı yangısı), kuduz, kurşun zehirlenmesi, bakteriyel, bitkisel ve kimyasal toksinler ve tetanoz (Clostridium tetani enfeksiyonu) olarak sıralanabilir.
Opistotonus bir belirti olup, diğer belirtilerle birlikte değerlendirilmelidir. Diğer sinirsel belirtiler; şaşılık, diş gıcırdatma, körlük, nöbetler, dönme, titreme, başı bir yere dayama, yatar pozisyon ve komadır.
Bu belirtiler ile bazı tahminler yürütülse de kesin teşhis laboratuvar tahlilleri ile konulabilir.
PEM (Polio) B1 vitamini eksikliğine yol açan hastalıklar sonucunda ortaya çıkar. İşkembe asidozu, ani yem değişiklikleri, bazı otlar ve ilaçlar B1 vitamini (Thiamine) eksikliğine ve beyinde hasara yol açarlar.
BVD-MD bir viral hastalık olup, hastalıklı ineklerden doğan buzağıların beyincikleri (cerebellum) normalden çok küçük olur (hipoplazi, atrophi).
Böyle doğan buzağılar ayakta duramazlar ve başları geriye doğru kasılmış haldedir.
Bazı yazarlar Opisthotonus için star-gazing (yıldızları izleme, yıldızları sayma, yıldızlara bakma) tabirini kullanırlar. Küçükbaş geviş getirenlerin delibaş hastalığında sıkça rastlanan bir durumdur. Coenurus cerebralis nadiren sığırlarda da görülebilir.
Bakteriyel meningitis (menenjit=beyin zarı yangısı) her türlü bakteriden beynin hasar görmesi sebebiyle ortaya çıkar. Ancak; bu bakteriler arasında Histophilus somni’nin (Haemophilus somnus) sebep olduğu TEME (Trombo Embolik Meningo Encephalitis) çoğunlukla öne çıkmaktadır. Ayrıca her türlü septisemik vaka da bakteriyel meningitis’e sebep olabilir.
Opistotonus İçin Koruyucu Hekimlik
Opistotonus’un da aralarında bulunduğu sinirsel belirtiler yukarıda sayılan hastalıklara işaret ederler.
Her hastalığın kendine özgü başka belirtileri de vardır.
Genel olarak B1 vitamini eksikliği olmaması için önlemlerin alınması, aşısı olan hastalıklara karşı aşı uygulamaları, koyunlardan çıkan atıkların köpekler tarafından yenmesinin önlenmesi başlıca koruyucu tedbirlerdir.