Mastitis şekillenmeyen bir işletme düşünülebilir mi?. Aslında mastitissiz bir işletme ütopya gibi. Günümüzde yeni bilimsel ve teknolojik gelişmeleri dikkati alarak yeni mastitis korunma yöntemleri geliştirilmesine rağmen mastitis süt ineği işletmelerinde ekonomik kayba en fazla sebep olan hastalık olmaya devam etmektedir. Günümüzde veteriner hekimler ve işletme sahipleri işletmelerinde sıklıkla mastitise neden olan patojen tipini merak edip öğrenmek istemektedir. İneklerde mastitise 140 ‘dan fazla mikroorganizma neden olmakla birlikte mastitis patojenlerinin %90’ı bakterilerdir. İneklerde en önemli mastitis patojenleri bulaşıcı ve çevresel mikroorganizmalardır.
Uzun zamandan beri bilinen klasik mastitis önleme yönteminin (5 nokta programı) uygulanması sonucu bulaşıcı mastitis patojenlerine bağlı mastitis prevalansı önemli oranda azaltılmıştır. Bu defa çevresel patojenlere bağlı mastitis prevalansı artmıştır. Günümüzde bu nedenle çevresel patojenlere karşı korumayı da içine alan mastitis korunma yöntemleri oluşturulmuştur. Çevresel patojenlerden en önemlileri Strepcoccus uberis ve E. coli’dir. Bu iki patojen son yıllarda Avrupa Ülkelerinde mastitislerden en sık izole edilen patojen konumuna geçmiştir. Strepcoccus uberis ineklerde özellikle kuru dönem başında ve laktasyonun başlarında klinik, laktasyonun ileri dönemlerinde subklinik mastitise neden olmaktadır. Bu patojene bağlı mastitisleri antibiyotikler ile tedavi etmek zordur ve antibiyotik tedavisi yapılacaksa süresi 5-8 gün olmalıdır ve de antibiyotik hem meme içi hem de parenteral sürdürülmelidir. Antibiyotik tedavisinin uzun sürmesi nedeniyle ilaç giderleri ve uzun süreli tedaviye bağlı sütte antibiyotik rezidüesi nedeniyle sütün uzun süre dökülmesi gibi sakıncalardan dolayı, laktasyon döneminde bu patojene bağlı sadece klinik vakaların tedavisi önerilmekte, subklinik olguların ise kuru dönemde tedavi edilmesi gerekmektedir.
Yukardaki açıklamalardan da anlaşılacağı üzere mastitise neden olan patojenin bilinmesi tedavi ve korunma önlemleri bakımından önemlidir. Bu nedenlerle mastitis patojenlerinin tanısında ve korunmasında yeni yaklaşımların geliştirilmesi zorunluluktur.
Prof.Dr. Ayhan BAŞTAN
Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi
Doğum ve Jinekoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi
abastan@ankara.edu.tr