Enfeksiyon özellikle gençlerde immun sistemi baskılayıcı bir etkiye sahiptir. Hastalık her yaştaki kanatlılarda görülse de, 8-18 haftalık gençler daha duyarlıdır.

Marek Hastalığı Etiyolojisi

Marek hastalığının etkeni Tavuk Herpes Virüsü(THV) ‘dir.

THV, Herpetoviridae gurubuna ait, DNA karakterinde, genetik madde taşıyan, zarflı, 150-200 nm boyutlarında ve 3 serotipinin varlığı bildirilmiştir.

Etken altlıklarda 16 hafta, Dökülmüş tüylerde oda ısısında 8 ay ve 4 °C’de 7 yıl infektivitesini korumaktadır.

Etken THV doku kültürlerinden tavuk böbrek hücreleri ve ördek embriyo fibrostların da ürer ve plaklar meydana getirir.

Marek Hastalığı Epizootiyoloji

Marek hastalığı doğal koşullar altında tavuklarda görülmektedir. Deneysel olarak sülün, hindi ve bıldırcınlarda enfeksiyon meydana getirebilmektedir.

Tavuklara enfeksiyon solunum sisteminden bulaşmaktadır. Bu yönden kümeslerin havasında bulunan tozlar üzerindeki virüs etkin bir rol oynamaktadır. Virüs infekte tavukların tüy foliküllerinden, virüsle bulaşık canlı ve cansız araçlarla yayılabilir.

Tavuklar enfeksiyondan 14-17 gün sonra, deri hücrelerinden 7 hafta süre ile etkeni dışarıya çıkardığı belirlenmiştir.

Hastalığın seyrinde ve prognozunda kümeslerin hijyenik koşulları ve stres faktörlerinden etkisi fazla olmaktadır.

Marek Hastalığı Klinik Semptomları

Enfeksiyonun inkubasyon süresi 3-5 haftadır.

Hastalık her yaştaki tavuklarda görülse de 10-15 haftalık genç tavuklar daha duyarlıdır, 15-30 haftalık tavuklar da bazen görülmektedir.

Marek hastalığı tavuklar arasında iki klinik formdadır:

• Klasik Marek Hastalığı (Hafif enfeksiyon formu)
• Akut Marek Hastalığı

1. Klasik Marek Hastalığı (Hafif enfeksiyon formu)

Genellikle gençler arasında fazla görülür, hafif ve uzun seyreder. Bu formda ölümler akut forma göre azdır. Mortalite % 10-15 arasındadır.

Klinik Belirtiler:

• Durgunluk, iştahsızlık,ibik ve sakallarda solgunluk, zayıflama, verim düşüklüğü
• Bacaklarda tek veya çift taraflı felçler sonu bacakların biri ileride diğeri geride bulunma durumu,kanatlarda düşmeler bazı olgularda parmakların içeri doğru bükülmesi gözlenir.
• İris normal rengini ve dairevi şeklini kaybederek gri bir renk alır ve depigmantasyon meydana gelmiştir.

2. Akut Marek Hastalığı

Klasik Marek Hastalığına göre daha çabuk yayılma ve ölümlere neden olur. Mortalite % 80 dir. Klinik belirtiler Klasik Marek Hastalığına benzer.

Klinik Belirtiler:

• Durgunluk, iştahsızlık,ibik ve sakallarda solgunluk, zayıflama, verim düşüklüğü,
• Bacaklarda tek veya çift taraflı felçler sonu bacakların biri ileride diğeri geride bulunma durumu,kanatlarda düşmeler bazı olgularda parmakların içeri doğru bükülmesi gözlenir.
• İris normal rengini ve dairevi şeklini kaybederek gri bir renk alır ve depigmantasyon meydana gelmiştir.

Nekropsi

Enfeksiyonun şiddetine ve seyrine göre çeşitli organ (Dalak, Böbrek, Karaciğer, Yumurtalık, Testis, Bursa Fabricius, Pankreas, Göz) ve dokularda (Deri, Kas) değişik büyüklükte tümörlere rastlanır.

Bursa Fabricius’da enfeksiyon sonucu meydana gelen bozukluklar özellikle küçülmelere ve gençlerde immun suprasyona neden olur.

Kaslarda gri beyaz lezyonlar bulunabilir.

Teşhis

Marek hastalığı teşhisinde 2 yöntem kullanılmaktadır.

1-) Klinik ve Nekropsi Bulguları 

Enfeksiyon klinik ve otopsi bulgularına göre tanımlanabilse de kesin teşhis laboratuar muayenesine gereksinim vardır. Aksi halde aşağıdaki hastalıklarla karışabilir.

• Gumboro
• Lenfoit leukozis
• Aspergillozis
• Kolibasillozis
• Tüberkülozis
• Epidemik tremor
• Vitamin ve mineral madde noksanlığı

2-) Laboratuar Muayeneleri

Mikrobiyolojik muayeneler için laboratuara yeterli sayıda hasta ile henüz ölmüş hayvan gönderilmesi gereklidir. Bu tavuklardan kan alınarak serumu çıkartılır,kesilerek otopsileri yapılır ve bulgular dikkatlice incelenir.

• Virüs izolasyonu: Lezyonlu bölgelerde, kan lenfositlerinden ve lenfoit dokulardan usulüne uygun olarak tavuk böbrek hücre kültürlerine ve embriyolu yumurtaların sarı kesesi içine inokulasyonlar yapılır. Virüs hücre kültürlerinde tipik plaklar, karyoallantoik membran üzerinde ise çiçek benzeri lezyonlar meydana getirir.
• Antijen aramak
• Antikor aramak
• Histopatolojik muayeneler

Marek Hastalığı Tedavi

Marek hastalığı kemoterapötik maddelerle tedavi edilemez. Etkenin bu maddelerle hiçbir duyarlılığı yoktur.

İleri bir hastalık tablosu gösterenler itlaf edilir.

Kümeste çok iyi bir dezenfeksiyon uygulanır.

Tavukların rasyonlarına protein, vitamin ve mineral madde ilaveleri yapılır.

Hastalığın hafif formuna yakalananlar kendiliğinden iyileşebilir.

Marek Hastalığından Korunma

• Sürüye hastalık sokmamak için gerekli bütün koruyucu tedbirler alınır.
• Aşılanmamış civciv alınmamalı…!
• Civcivler bir günlük iken Marek aşısı yapılmalıdır. Aşılanmamış civcivleri kümese sokmamak lazımdır. Aşı hastalığı yüzde yüz önlemez. Ancak hastalık çıksa da ölüm pek az olur, hastalık hafif geçer. Civciv aşısından sonra 3-4 haftalık olunca bir aşı daha yapmakta yarar vardır.