Lutelen
Enjeksiyonluk Çözelti
Veteriner Prostaglandin Analoğu
Sadece Hayvan Sağlığında Kullanılır
BİLEŞİMİ: 1 ml enjeksiyonluk çözelti 250 µg Kloprostenol‘e eşdeğer 263 µg Kloprostenol sodyum içerir.
FARMAKOLOJİK ÖZELLİKLERİ
Lutelen enjeksiyonluk çözelti, sığır, at ve domuzlarda luteolitik olarak kullanılmak üzere, sentetik PGF2a analoğu kloprostenol sodyum etkin maddesi esasına göre hazırlanmıştır. Kloprostenol yapısal yönden doğal PGF2a ile yakından ilgilidir. Parenteral yolla uygulandığında, doğal PGF2a’ya kıyasla daha güçlü (> 200 kat), uzun süreli ve temelde ovaryumlardaki luteal oluşumlan hedef alan lokal luteolitik etki meydana getirir. Bu luteolitik etki, işlevsel korpus luteum (CL)’a sahip hayvanların ovaryumlanındaki luteinleştirici hormon (LH) reseptörlerinin sayısında ani olarak azalma, progesteron düzeyinde hızlı düşme ve buna ilaveten, uterus ve ovaryum venlerinin vazokonstriksiyonu suretiyle gerçekleşir. Luteolizasyona paralel olarak, kan progesteron seviyesi hızla düşer; hipotalamus (GnRH) ve hipofiz ön lobu ekseninde salgılanan bir dizi hormonun (FSH ve LH) ovaryumları tetiklemesi sonucu, yeni bir östrus siklusu gelişir. Yeni folikülün (veya foliküllerin) gelişimi, klinik östrus belirtileri ve ovülasyon olgusu, genelde ineklerde 2 – 5 gün, kısraklarda yaklaşık 2 hafta içinde gerçekleşir.
Kloprostenolün işlevsel miyometriyum üzerinde kontraksiyon uyaria, miyometriyal aktiviteyi artırıcı ve serviks uteriyi gevşetici etkileri de mevcuttur. Belirtilen farmakolojik etkilerin hepsi seçici nitelikte olup, ovaryumlarda işlevsel (L’nin var oluş koşuluna bağlıdır. Örneğin, östrusun foliküler dönemi ve ovülasyonu takip eden 4-5 günlük refrakter dönemde etkisizdir. Kloprostenol, enjeksiyon bölgesinde kolayca emilir; kanda ve dokularda yarım saat içinde en yüksek konsantrasyonlara erişir. Karaciğerde hızla metabolize olur. Oldukça kısa bir süre içinde idrarla, dışkıyla ve çok düşük düzeylerde olmak üzere, sütle vücuttan atılır. Kalıntı sorunu yaratmaz. Inekler üzerinde yapılan radyometrik deneysel çalışmalarda, kanda ve dokulardaki kalıntı eliminasyonu yan zamanının (11/28) 3 saat olduğu; kanda, dokularda ve sütte tamamına yakınının (yaklaşık %699) 24 saat içinde elimine edildiği saptanmıştır.
ENDİKASYONLARI/KULLANIM SAHASI
Hedef türlerde dölerme ile ilgili çeşitli endikasyon alanlarında luteolitik olarak kullanılır:
İneklerde: Östrus siklusu indüksiyonu, östrus senkronizasyonu, embriyo transferi, istenmeyen gebeliğin sonlandırılması ve kontrollü doğum gibi dölerme teknolojilerinde; korpus luteum işlevleri ile ilişkili anöstrus, suböstrus, düzensiz östrus gibi fertilite bozukluklarının ve ayrıca kalıcı korpora lutea ve luteal kist oluşumları ile ilişkili kronik endometritis, piyometra, fötal zarlann hidropsu ve mumyalaşmış fetusun atılması ve gecikmiş doğum olgularının sağaltımında,
Kısraklarda: İstenmeyen gebeliğin sonlandırılması, kalıcı CL ilişkili anöstrus, doğum sonrası östrusun gecikmesi, uzayan anöstrus, yalancı gebelik olgularında ve östrus indüksiyonunda, Anaç domuzlarda: Doğum indüksiyonu (kontrollü doğum).
Lutelen KULLANIM ŞEKLİ VE DOZU
Lutelen enjeksiyonluk çözelti, sadece kas içi enjeksiyon şeklinde kullanılır. Farmakolojik etkin madde dozu: Hayvan başına, ineklerde 500 ug; kısraklarda 400 kg’a kadar 125-250 µg, daha ağır olanlarda 250-500 μµg, anaç domuzlarda 75 µg’dir. Pratik uygulama dozları bütün endikasyonlarda aynı olup ineklerde 2 ml, kısraklarda 1-2 ml, domuzlarda yaklaşık 0,8 ml’dir.
Başlıca endikasyon alanlarındaki kullanım pratiği ile ilgili öneriler aşağıda özetlenmiştir:
a) İneklerde anōstrus, suböstrus, düzensiz östrus ve diğer luteal kaynaklı infertilite olgularının sağaltımı: 2 ml Lutelen uygulanır. Hayvan gözlem altına alınır. Normalde 2 – 3 gün (en geç 5 gün) içinde kızgınlık belirtileri ortaya çıkar. İlaç uygulamasından sonraki 72. saatte 1 defa; daha iyisi, 72. ve 96. saatlerde olmak üzere iki defa tohumlama yapılması önerilir. Östrus sikluslarının yeterince takip edilemediği veya belirtiler silik olduğu için tereddüde düşüldüğü hallerde, 11 gün ara ile 2 defa Lutelen uygulanması; ikinci uygulamadan sonraki 72. ve 96. saatlerde olmak üzere iki defa tohumlama yapılması önerilir.
b) İneklerde kalıcı CL oluşumları ve luteal kist kaynaklı infertilite olgularının sağaltımı: Kalıcı CL oluşumlarının yanında luteal kist oluşumları da mevcut olabilir. Bunlan foliküler kistlerden ayırt etmek gerekir (PGF 2a analoglan foliküler kist olgulanında etkisizdir). Sağaltım için 2 ml Lutelen uygulanır. 3 gün sonra hayvan tekrar muayene edilir. Bulgular olumlu ise (östrus belirtileri, CL regresyonu, folikül gelişimi, progesteron seviyesinde belirgin düşme vb.), aynı gün ve ertesi gün tohumlama yapılır. İlk uygulamadan 3 gün sonraki muayene bulgularının negatif veya şüpheli kabul edilmesi halinde, 11. gün ikinci defa Lutelen uygulanır. Ikinci uygulamadan sonraki 3. günde ve ertesi gün hayvan iki defa tohumlanır.
c) İneklerde kronik endometritis ve plyometra sağaltımı: Endometritis ve piyometra olguları genelde doğumda ve doğum sonrasında çeşitli bakteriyel bulaşmalar sonu şekillenir. PGF2a analoglarınin etkinliği ovaryumlarda CL oluşumlarının varlığı ile sınırlı olduğundan, Lutelen ile sağaltım uygulamaları hastalığın kronik dönemine rast gelir. Uygulamadan önce rektal yolla ovaryumların kontrol edilmesi ve/veya kan progesteron seviyesinin ölçülmesi uygun olur. Bulgular pozitif ise, bir defaya mahsus olmak üzere 2 ml Lutelen uygulanır. 11 gün içinde kan progesteron seviyesinin büyük boyutta azalması, ilk östrus belirtilerinin ortaya çıkışı, uterus involüsyonunun hızlanması ve uterus içeriğinin boşalmaya başlaması luteolizin gerçekleştiğine ve doğal iyileşmenin hız kazandığına işaret eder. Takip eden östrus sikluslan izlenerek değerlendirme yapılır.
d) İneklerde fötal zarlanın hidropsu ve uterusta mumifiye olmuş fetusun atılması: Bir defaya mahsus olmak üzere, 2 ml Lutelen uygulanır. Serviks uterinin gevşeyip vaginal akıntılar başladığında içeriğin boşalmasını ve mukozanın temizlenmesini kolaylaştırmaya yönelik diğer tibbi uygulamalara da başvurulur. Takip eden östrus siklusları izlenerek değerlendirme yapılır.
e) İneklerde istenmeyen gebeliğin sona erdirilmesi: İneklerde gebeliğin en erken 10. günü ile en geç 150. günü arasında PGF2a analogları ile istenmeyen gebeliği sonlandırmak mümkündür. Ancak, zaman ilerledikçe etkinlik azalır. Gebeliğin 150 – 240 günleri arası genelde oldukça dirençli bir dönemdir. Doğuma yaklaştıkça duyarlılık artar. 2 ml Lutelen uygulanır. Genelde 2-3 gün içinde, erken embriyonal ölüm (gebeliğin ilk dönemi) veya abortus (> 3-4 aylık) gerçekleşir. Erken embriyonal ölümlerde klinik belirti görülmez.
f) İneklerde kontrollü doğum ve gecikmiş doğum hallerinde doğum indüksiyonu: İleri gebe inek gruplarında kontrollü doğum yaptırmak, doğumu kolaylaştırmak ve uzamış gebelikte gebe ineklerde zorlamalı doğum amaçlarıyla uygulanır. Kontrollü doğum için uygun zaman, gebeliğin son 10 günüdür (265. günden sonrası). 2 ml Lutelen uygulanır. Genelde 36 saat içinde doğum başlar. Nispeten kısa süre içinde doğum tamamlanır.
g) Normal ineklerde kontrollü dölerme programları (Östrus indüksiyonu, östrus senkronizasyonu, embriyo nakli): Bireye yönelik veya sürü bazında gruplar halinde uygulanan bu yetiştirme programları, siklusun luteal fazında bulunan ineklerde PGF2a analogları yardımıyla luteoliz yaratıp östrus sikluslarını kontrol altına alıp programlama esasına dayanır. Pratikte geniş bir uygulama alanı bulmuştur. Koşullara göre değişen çeşitli programlar vardır.
Örneğin: İneklerin her birinin siklus durumları net olarak biliniyor ve takip edilebiliyorsa:
• Uygulamaya konu olan inek grubu, başlangıçta 6 gün süreyle gözlem altında tutulur. Bu süre içinde klinik östrus belirtisi gösterenler tohumlanır. Östrus belirtisi göstermeyen ineklere 6. günde 2 ml Lutelen uygulanır. Genelde 2-3 gün içinde östrus belirtileri ortaya çıkar. 72. ve 96. saatlerde bir veya iki defa tohumlama yapılır. İneklerin siklik durumu net olarak bilinmiyor ise: . Birinci gün gruptaki bütün ineklere Lutelen uygulanır. Uygulamayı takip eden 2-3 gün içinde belirgin östrus belirtisi gösterenler olursa bunlar normal şekilde tohumlanır. Diğerlerine 11. günde 2. defa Lutelen uygulanır. Son uygulamadan sonraki 72. ve 96. saatlerde bir veya iki defa tohumlama yapılır.
İneklerin her birinin siklik durumu net olarak bilinmiyor veya izlenemiyor ise:
• Grubun tümüne 11 gün ara ile 2 defa Lutelen uygulanır. Östrus durumlarına bakılmaksızın, ikinci uygulamadan sonraki 72. – 84. saatler arasında 1 defa veya 72. ve 96. saatlerde 2 defa tohumlama yapılır.
Embriyo transferi uygulamalarında:
• Hem damızlık inekte ve hem de taşıyıcı ineklerde, zaman ayarlı östrus indüksiyonu yapılır.
h) Kısraklarda istenmeyen gebeliğin sonlandırılması: Özellikle safkan at yetiştiriciliği için önem taşır. İstenmeyen bir aygırdan gebe kalan kısrakta, gebeliğin erken embriyonal dönemde iken gebeliği sonlandırmak her bakımdan pratiğe uygundur. En uygun zaman gebeliğin 12. günüdür (kısrakta östrusun klinik belirtilerinin kaybolduğu günden sonraki 7. veya 8. güne karşılık gelir.). Genelde Lutelen uygulamasından sonraki 5 gün içinde, genelde luteoliz tamamlanır ve yeni östrus belirtileri ortaya çıkar.
I) Kısraklarda doğum indüksiyonu: Kontrollü doğum yaptırmak ve doğumu kolaylaştırmak amacıyla uygulanabilir. Ancak, prematür doğumlara ve plasenta retensiyonu gibi istenmeyen yan etkilere yol açmamak için, normal gebelik süresinin tamamlanmış ve memelerin laktasyona hazır duruma gelmiş olmasına dikkat etmelidir. Lutelen uygulamasından sonraki 1-4 saat içinde doğum gerçekleşebilir.
j) Kısraklarda östrus indüksiyonu (Kontrollü at yetiştirme programları): Siklik işlevsel CL oluşumu saptanmış olan normal kısraklarda PGF2a analogları ile yapılan denemelerde, ineklerle oldukça başarılı östrus indüksiyonları gerçekleşebilmiş olmakla beraber, gebeliğe dönüşmeyen multipl ovülasyonların sıklığı, ovülasyonların uygulamadan sonraki 2. gün ile 16. gün arasına dağılmış olması ve döl tutma oranlarının ovülasyon günlerine göre bazı farklılıklar gösterdiği bildirilmektedir.
k) Kısraklarda kalıcı CL oluşumlarına bağlı anöstrus olguları: Lutelen, işlevsel (L’nin mevcut olması ve siklusun luteal dönemine uygulama yapılması koşuluyla, laktasyon dönemindeki anöstrus olgularında, uzamış diöstrus hallerinde, luteolitik amaçla kullanılabilir. Genellikle enjeksiyondan 3-6 gün sonra kızgınlık görülür.
I) Anaç domuzlarda doğum indüksiyonu (kontrollü doğum): Lutelen, ileri gebe anaç domuzlarda doğumun uygun zamana çekilmesi, kolaylaştırılması, bir batında doğacak yavruların tümünün doğumunun nispeten daha kısa bir sürede tamamlanması amacıyla kullanılabilir. Tohumlama günü bilinmelidir. Uygulama zamanı gebeliğin 113. günüdür. Enjeksiyondan yaklaşık 36 saat sonra doğum başlar ve daha kısa sürede tamamlanır.
HEDEF TÜRLER İÇİN ÖZEL KLİNİK BİLGİLER VE UYARILAR
*Hayvana ait dölerme kayıtlarının incelenmesi, siklus dönemindeki klinik gözlemler, rektal yolla ovaryum muayeneleri ve progesteron ölçümleri, hem endikasyonun tespitinde hata payını en aza indirme hem de uygulama sonuçlarını izleme yönünden avantaj sağlar.
* Siklusun foliküler döneminde ve ovülasyondan sonraki 4-5 günlük refraktör dönemde olan hayvanlar prostoglandinlere duyarlı değildirler.
* Kronik endometritis olgularında, sağaltımın başarısı ovaryumlarda CL oluşumunun mevcudiyetine bağlıdır. Piyometra olgularında çoğunlukla luteal kist bulunur. İneklerde, doğum sonrası dönemdeki östrus siklusları genelde 2-5 hafta sonra başlar; hatta daha da gecikebilir. Bu kabil asiklik dönemlerde PGF2a analogları etkisizdir.
* Luteal kistlerin foliküler kistlerden ayırt edilmesi gerekir. Çünkü işlevsel foliküler oluşumlar mevcut olduğu sürece, PGF 2a analogları etkisizdir. Öncelikle foliküler kistler sağaltılmalıdır (GnRH analogları).
* Başarılı bir siklus denetimi ve senkronizasyon uygulamaları için hayvanların normal siklusa sahip olmaları gerekir. 11 gün aralıkla 2 uygulama yapılması tek uygulamaya kıyasla daha avantajlıdır. Tek doz PGF2a analoğuna cevap veren inek sayısının azlığına ve ovülasyon zamanın oldukça uzun (6 güne kadar) olmasına karşılık, çift uygulamada çoğu hayvanın östrus gösterdiği ve ovülasyonun 3-4 gün içinde gerçekleştiği görülmektedir.
*Keza, çift tohumlamalar daha başarılı sonuç verir.
* Tohumlamadan önceki birkaç saat (6 saat) içinde veya tohumlama sırasında GnRH analogu ile ovülasyon indüksiyonu yapılırsa döl tutma oranında önemli artış sağlanabilir.
* Enjeksiyon sırasında bir kısım çözeltinin boşa gitmesi veya yağ doku içine enjekte edilmesi durumunda ilaç etkisi azalabilir veya etkisiz kalabilir.
* Uygulama yapılan hayvanların bakım ve beslenmelerine özen gösterilmelidir.
Gebelikte Kullanım: PGF2a analogları, isteğe bağlı gebeliği sonlandırma ve doğum indüksiyonu hariç, gebe hayvanlarda kullanılmamalıdır. Erken embriyonal ölüm, abortus, prematür doğum ve plasenta retensiyonu gibi istenmeyen yan etkilere meydan vermemek için, uygulamadan önce hayvan ile ilgili dölerme kayıtlarının incelenmesi ve gebelik kontrolleri yapılması önerilir.
İSTENMEYEN ETKİLER
Kısraklarda, seyrek olarak, beden ısısı değişiklikleri, sancı ve ishal görülebilir.
Lutelen İLAÇ ETKİLEŞMELERİ
Endojen prostaglandin sentezini inhibe ettiklerinden, steroid ve steroid olmayan antienflamatuvar ilaçlar ile birlikte kullanılmamalıdır.
DOZ AŞIMINDA BELİRTİLER, TEDBİRLER, ANTIDOT
Güvenlik indeksi oldukça geniştir. Sağaltım dozlarının 50-100 katı yüksek dozlarda kloprostenol verilen kısraklarda ve bazı ineklerde hafif dereceli tedirginlik, kalp frekansı, vücut ISISI ve solunum sayısında artış, sancı, dışkıda yumuşama, hafif dereceli depresyon ve süt veriminde ılımlı azalma saptanmıştır. Bu belirtiler kısa süre içinde kendiliğinden iyileşmiştir. Mamafih, akut veya subakut solunum hastalıkları ve gastrointestinal sorunları olan kısraklarda ve serviks uteri dilatasyonunun gerçekleşmediği durumlarda potansiyel riskler söz konusu olabilir. Semptomatik sağaltım uygulanır.
GIDALARDA ILAÇ KALINTI UYARILARI
İlaç Kalıntı Arınma Süresi (I.K.A.S.): Tedavi süresince ve son ilaç uygulamasından sonra 1 gün geçmeden sığırlar kesime gönderilmemelidir. Süt için kalıntı arınma süresi sıfır “0” gündür.
KONTRENDİKASYONLARI
Damar içi yol ile enjekte edilmemelidir. İstenmeyen gebeliğin sonlandırılması ve gebeliğin son günlerinde istemli olarak doğumu uyarma durumları dışında, gebe hayvanlarda kullanılmamalıdır. Akut veya subakut solunum ya da gastrointestinal sorunları olan hayvanlarda kullanılmamalıdır. Servikal dilatasyonun olmadığı durumlarda uterus yırtılmasına bağlı olarak ölüme sebep verebileceğinden bu durumda kullanılmamalıdır.
GENEL UYARILAR
Kullanmadan önce ve beklenmeyen bir etki görüldüğünde veteriner hekime danışınız. Çocukların ulaşamayacağı yerde ve gıda maddelerinden uzakta bulundurunuz. Raf ömrü geçmiş ve ambalajı hasarlı ürünleri satın almayınız ve kullanmayınız.
UYGULAYICILARIN ALMASI GEREKLİ ÖNLEMLER VE HEKİMLER İÇİN UYARILAR
Kloprostenol deriden emilir, bu nedenle özellikle ergenlik çağındaki kızlar, hamile kadınlar ile astım şikayeti olanlar ilaçla temas veya uygulama sırasında dikkatli olmalıdırlar. Kaza sonucu deriye bulaşması durumunda hemen su ile yıkamalıdır. Kaza sonucu, solunum yoluyla ya da yanlışlıkla enjeksiyon şeklinde ilaca maruz kalındığında izoprenaline veya salbutamol gibi bronkodilatörler inhalasyon tarzında kullanılır.
MUHAFAZA ŞARTLARI VE RAF ÖMRÜ
Işıktan korunarak, ambalajı açılmadan, serin ve rutubetsiz ortamlarda, oda sıcaklığında (15-25°C) muhafaza edilir. Raf ömrü üretim tarihinden itibaren 2 yıldır.
KULLANIM SONU IMHA VE HEDEF OLMAYAN TÜRLER İÇİN UYARILAR
Ambalaj usulüne uygun olarak imha edilir.
TİCARİ TAKDİM ŞEKLİ
Lutelen 5×2 ml ampul, 10 ml ve 20 ml’lik renksiz cam flakonlarda, karton kutu içinde satışa sunulmuştur.
SATIŞ YERİ VE ŞARTLARI
Veteriner hekim reçetesi ile eczanelerde ve veteriner muayenehanelerinde satılır (VHR).
PROSPEKTUS ONAY TARİHİ: 10.08.2011
GIDA, TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI PAZARLAMA İZNİ TARİHİ VE NO: 26.05.2011-24/033
PAZARLAMA İZNİ SAHİBİ: TOPKIM-Topkapı ilaç Premiks San. ve Tic. A.Ş. Ali Nihat Tarlan Cad. Karakartal Sok. No:4 D:5 Ataşehir / İstanbul
ÜRETİM YERİ: Provet Veteriner Ürünleri San. ve Tic. A.Ş. Polatlı Org. San. Böl. 210. Cad. No: 7 Polatlı / Ankara