Kuzularda Neonatal hastalıklar için hazırlayıcı faktörler nelerdir?
- Gebelik devresinde koyunun kötü bakım ve beslenme koşulları altında bulunması koyunun zayıf ve mecalsiz kalmasına neden olur. Yavru iyi gelişmez. Doğuştan cılız olur. Doğum ağırlığı ve enerji rezervleri normalden biraz daha düşük olur.
- Ananın zayıf ve bakımsız olmasının esas zararı doğumdan sonra ortaya çıkar. Kolostrum miktarı, daha sonraki günlerde sütü, az olduğu için kuzuyu doyurmaya yeterli olmaz; Kuzu iyi gelişmez ve hastalıklara çok duyarlı olur.
- Kronik hastalıklar, özellikle paraziter hastalıklar gebe koyun ve keçiler için en büyük handikaplardan biridir. Gebelik devresinde parazitlerin tahribatı çok yüksek olmayabilir. Ostertagia parazitlerinin L4 larvalarının büyük bir bölümü dördüncü mide bezleri içinde gelişmeleri duraksamış bir durumda iken, doğum ve laktasyon devresinde prolaktin hormonunun uyarıcı etkisi ile birdenbire aktivite kazanır ve olgunlaşırlar. Bunun sonucu olarak, doğum sonrasında şiddetli parazit patlaması ortaya çıkar. Bu faktör de koyunların süt verimini büyük ölçüde azaltır ve henüz sütle beslenme devresinde bulunan kuzunun gelişmesi yavaşlar ve sağlığı bozulur.
Kuzularda Neonatal hastalıklar öncesi Gebelik devresinde koyunun beslenmesinin önemi
- A vitamini bakımından fakir rasyonla beslenen koyunların kolostrumunda yeterli A vitamin bulunmaz, kuzunun enfeksiyonlara karşı direnci düşer. Selenyum noksanlığı çeken koyunların kuzularında Beyaz Kas Hastalığı meydana gelir.
- Kalsiyum fosfor dengesi bozuk olan yemlerle beslenen koyunların kuzularında kemik gelişmesi bozulur. Raşitizm meydana gelir.
- Acı bakla ve Lupen türü bitkiler bakımından zengin yemle besleme kuzularda karaciğer distrofilerine yol açar. Bunlara benzer daha bir çok örnekler verilebilir. “Beslenme Hastalıkları” bölümünde dana geniş bilgiler verilmiştir.
- Doğum sırasında ve doğumdan sonraki ilk birkaç günde çevre şartlarının kuzu sağlığı üzerine etkisi büyüktür. Daha önce de değinildiği şekilde, kuzunun doğduğu yerin soğuk, rutubetli ve rüzgara açık oluşu, koyunun kuzusu ile ilgilenmemesi, kuzunun emememesi, üşümesi, ananın memesinin sert olması, koyunun memesinde yeterince kolostrum bulunmaması kuzunun direncini kırar.
- Bazı koyun ırklarında analık iç güdüsü zayıf olabilir. Analık içgüdüsünün zayıf olması veya güç doğum sebebi ile koyunun yorgun oluşu, kuzunun sert hava koşullarından korunmasını, beslenmesini ve ısınmasını zorlaştırır.
- İkiz ve üçüz doğuran koyunlar kuzularının her biri ile yeterince ilgilenemezler.
- Yaşlılık nedeni ile koyunun sütü az olabilir.
Kaynak: Koyun-Keçi Hastalıkları ve Yetiştiriciliği, 1990, Ed; Aytuğ CN, Alaçam E, Özkoç Ü, Yalçın BC, Gökçen H, Türker H, TÜM VET Hayvancılık Hizmetleri Yayını, Teknografik Matbaası, İstanbul, Türkiye, 71.