Kurudaki İneklerin Besin Maddeleri Gereksinimleri Nelerdir?
Fötüsun gelişimi ve ananın yaşama payı gereksinimi, kurudaki ineklerin besin maddeleri gereksinimini etkilemektedir. Fötüs gelişiminin %60’ı gebeliğin son 3 ayında tamamlandığından kuru dönemde yapılacak besleme çok önemlidir. Bu yüzden bu dönemde ineklerin protein ve enerji ihtiyacının karşılanması gereklidir.
İneğin vücut kondisyonu gözlenerek enerji ayarlaması yapılır. Gebeliğin son döneminde fötüsun hızla gelişmesi ve büyük bir hacime ulaşması sonucu ineklerde kuru madde tüketim kapasitesi canlı ağırlığın %2’sine düşer. Bunun en az yarısı kaba yem olmalıdır. Böylece aşırı bir besleme programı uygulamadan özellikle aşırı bir enerji verilmeden hayvanın tüm gereksinimleri karşılanır.
Selüloz İhtiyacı :
Kuru dönemdeki bir ineğin alması gereken selüloz miktarı vücut ağırlığının %l’i olmalıdır. Ancak bu dönemde alınması gereken kaba yem miktarı ise vücut ağırlığının % 1.6 ila % 1.8’i arasında olması gereklidir. Kuru dönemdeki selüloz ihtiyacı özellikle saman, çayır kuru otu, çayır kuru ota baklagil karışımları, ya da uygun biçilmiş mısır ve sorgum sapları ilavesi ile sağlanabilir. Özellikle saman selüloz ihtiyacının 2/3 ‘ünü karşılayabilir. Rasyon içindeki baklagillerin miktarı vücut ağırlığının % 1 ‘inden daha az olacak şekilde veya kaba yemin %30 ila %50’sini aşmayacak şekilde sınırlanır.
Baklagillerin çoğu yüksek seviyede ham protein, kalsiyum ve potasyum içerdikleri için fazla miktarda kullanılmaları metabolizma hastalıklarının oluşmasına sebep olur.
Enerji İhtiyacı:
Selüloz ve enerji ihtiyacı birbiriyle ilişkilidir ve rasyonun bu ihtiyaçları ne kadar iyi karşılayabildiği vücut kondisyonunda ortaya çıkar. Bir inek uygun vücut kondisyonunda kuruya çıkarılırsa ineğin enerji alımı kuru dönem periyodu boyunca sınırlanabilir. Kuru dönemdeki optimum vücut kondisyon puanı 3.5 ila 4’tür ve bu puan buzağılamaya kadar korunmalıdır Fazla kondisyonlu ineklere kuru dönemde diyet uygulanmamalıdır. Ayrıca kurudaki bir ineğin net enerji gereksiniminin, kuru maddenin 1.25 mcal/kg olduğu unutulmamalıdır.
Enerji ihtiyaçlarının karşılanmasında, 10 kg’lık mısır silajı ile beslenen ve iyi bir kondisyona sahip ineklerin yemlerine çok az miktarda tahıl ilavesi gerekir. Ancak kondisyonu zayıf ise 1. 5 ila 3 kg arası tahıl ilavesine gerek vardır. Buzağılamadan yaklaşık 2 hafta önce metabolik düzensizliklerin ve iştahsızlık problemlerinin önüne geçmek için vücut ağırlığının maksimum % 1 ‘i kadar tahıl verilebilir.
Protein İhtiyacı:
Kuru dönem periyodunun başlangıcındaki ham protein ihtiyacı kuru maddenin % 12 ila % 13’üdür. Eğer baklagiller rasyonun 1/3 ‘ünü veya daha fazlasını oluşturuyorsa az miktarda ham protein ilavesi yeterlidir. Daha düşük kaliteli kaba yemler kullanıldığında ham protein ilavesi yeterlidir. Daha düşük kaliteli kaba yemler kullanıldığında ham protein oranı % 14 ila % 15’e çıkarılmalıdır.
Besin alınımını ve kullanımını düşüren ham protein yetersizliklerinden kaçınılmalıdır ve ham protein fazlalığı sonucu oluşan Downer Cow Sendromuna da dikkat edilmelidir.
Mineral İhtiyacı:
Kuru dönemdeki bir ineğin mineral madde ihtiyacının karşılanması sırasında kalsiyum (Ca) seviyesinde herhangi bir artış oluşturulmamalıdır. Kalsiyum ve fosfor (P) seviyelerinin kontrol altında tutulması Süt Humması açısından önemlidir. Laktasyon dönemindeki inekler için Ca ihtiyacı kuru maddenin %0.8’i olmasına karşın, kurudaki inekler için bu değer %0.39’dur. Bu düşük seviyedeki Ca oranını sağlamak için, baklagiller kaba yemin yarısından fazlasını içermemektedir.
Tuz sürekli olarak hayvanların önünde bulunmalıdır. Günlük olarak hayvan başına 0.5-1 kg tuz alınımı istenir. Eğer meme altı ödemi problemi varsa özellikle buzağılamadan 7 ila 10 gün öncesinde tuz alınımı sınırlanmalıdır (5) .
Vitamin İhtiyacı:
A, D ve E vitaminleri kuru dönemdeki ineklerin beslenmesinde önemlidir. İyi kaliteli kaba yem ile beslenen ineklerde A vitamini ilavesine gerek yoktur. Fakat havadan etkilenmiş ve saklama süresi boyunca zarar görmüş olan kaba yemlerle besleme sırasında ilave A vitaminine gereksinim vardır. A vitamini eksikliği olan ineklerin abort yapma ve zayıf buzağı doğurma riski yüksektir.
Beslenme sırasında kullanılan kaba yemin kalitesi hakkında bir şüphe oluşursa, kuru dönemdeki ineklere aşağıda tavsiye edilen değerlerde A, D ve E vitamini ilave edilir.
* A vitamini : 100 000 IU/gün
* D vitamini : 30000 IU/gün
* E vitamini : 400 ila 600 IU/gün
Günümüzde bir çok hayvan beslemeci rasyondaki Selenyum (Se) seviyesi düşürüldüğünde E vitamini seviyesinin 600 IU/gün’e çıkarılmasını önermektedir.
Sonuç olarak kurudaki ineklerin besin madde gereksinimleri laktasyondaki ineklerden farklıdır. Kuru dönem inekleri ve laktasyondaki inekler için tavsiye edilen besin madde gereksinimleri karşılaştırılması aşağıdaki tabloda belirtilmiştir.
Tablo: Kuru Dönemdeki ve Laktasyondaki İneklerin Besin Maddesi Gereksinimleri (KDLİBMG)
Besin Maddeleri Laktasyondaki İnekler Kuru Dönem Gereksinimleri (BMLİKDG)
KDLİBMG BMLİKDG
Ham Protein (%) 17 12
Ham Selüloz (%) 15 22
NE (mcal/kg) 1.71 1.25
TSBM(%) 75 56
Kalsiyum (%) 0.65 0.39
Fosfor (%) 0.42 0.24
Magnezyum (%) 0.25 0.16
Potasyum (%) 1 0.65
Sodyum (%) 0.18 0.10
Sülfür (%) 0.20 0.16
Klor (%) 0.25 0.20
Demir (ppm) 50 50
Kobalt (ppm) 0.10 0.10
Bakır (ppm) 10 10
Manganez (ppm) 40 40
Çinko (ppm) 40 40
İyot (ppm) 0.60 0.25
Selenyum (ppm) 0.30 0.30
Vitamin A (ID/kg) 3190 3960
Vitamin D (ID/kg) 990 1188
Vitamin E (ID/kg) 15.4 15.4
NE: Net Enerji
TSBM: Toplam Sindirilebilir Besin Maddesi
