Koyunlarda kırkım yani koyunları tıraş etmek genellikle yılda bir defa kırkılır. Koyun yetiştiriciliğinde kırkımın yapılmasının en önemli iki sebebi vardır. Koyunları kırkmak ilk olarak yaz mevsiminin gelmesiyle yani sıcakların artmasıyla koyunları üzerinde ki yünden kurtarmak, ikincil sebep olarak da parazitleri önlemek amacı ile yapılmaktadır. Bazı koyun ırklarında veya sıcakların uzun süren ülkelerde 2 defa kırkım da yapılmaktadır.
Yurdumuzda koyunlar genellikle havaların ısındığı Mayıs-Haziran ayı içerisinde kırkılırlar. Kırkımın başlama zamanı yün yağının erimeye ve yapağının kabarmaya başladığı zamandır. Koyun kırkılırken vücudun yaralanmamasına dikkat edilmelidir. Aksi halde elde edilecek derinin önemli bir kısmı sanayide kullanılmaz.
Kırkılacak koyunlar bir gün önceden aç bırakılmalıdır. Böylece timpani ve diğer nedenlere dayalı ölüm olayları önlenmiş olur. Kırkım için koyunların ayakları genellikle bağlanır. Fakat kırkımda maharetli kırkımcılar koyunu bağlamadan da kırkarlar.
Koyunlarda kırkım en basit olarak kırkım makası ile yapılır. Bu zaman alıcıdır ve hayvanların yaralanmasına yol açar. 2-10 kollu kırkım makinaları ile bir sürü kısa zamanda arızasız olarak kırkılabilir.
Kırkım temiz bir zemin üzerinde yapılmalıdır. Kırkılmış gömlek kesik yüzü alta gelecek şekilde temiz bir zemin veya masa üzerine serilir, gömlek üzerindeki boyalı ve kirli kısımlar ve yapışmış maddeler temizlenip alınır. Daha sonra her gömlek ayrı olmak üzere dürülür.
Kırkım yeri aydınlık, temiz ve geniş olmalı, rüzgar almamalıdır. Kırkıma önce koçlardan başlanmalıdır, sonra toklular ve kuzular kırkılır. En sonra ya da doğum yapmış koyunlar bırakılır. Kırkılan yapağılar koç, koyun, toklu ve kuzu yapağıları olmak üzere ayrı ayrı çuvallara konulmalıdır. Yapağılar rutubetsiz, aydınlık ve havadar depolarda muhafaza edilmelidir. Yapağı konulan depolarda fare ve güve mücadelesi de yapılmalıdır.
Koyunlarda kırkım zamanında yapılmazsa yapağılar önce kabarır, sonra dökülmeye başlar ve bir süre sonra vücut çırılçıplak kalır. Yapağı dökülmesi çeşitli sebeplerden meydana gelebilir.
Bu sebepleri şu şekilde sıralayabiliriz.
- Kırkımın zamanında yapılmaması sonucu dökülmeler,
- Açlıktan ileri gelen dökülmeler,
- Fazla beslemeden ileri gelen dökülmeler
- Zehirlenmelerden ileri gelen dökülmeler,
- Bazı gıda maddelerinden ileri gelen dökülmeler,
- İç ve dış parazitlerden ileri gelen dökülmeler,
- İç hastalıklardan ileri gelen dökülmeler,
- Dış etkenlerden ileri gelen dökülmeler.
