Koyunlarda Dermatophilosis akut, subakut veya kronik eksudatif bir dermatoz olup koyunlarda ve insanlarda görülen bulaşıcı, enzootik bir hastalıktır. Enfeksiyona tavşan ve fare gibi laboratuar hayvanlarının da duyarlı olduğu bildirilmiştir. Tropik ve subtropik ülkelerde yaygındır.
Etiyolojisi ve Epidemiyolojisi
Mikotik dermatitis ya da kutan streptotrikoz adı verilen enfeksiyonun etkeni mantar benzeri, multimorfik bir yaşam siklusu olan Dermatophilus congolensis dir. Gram pozitif (+), fakültatif anaerob bir actinomycetes olan bu etken, koyunlarda proliferatif dermatit (strawberry foot rot) adı verilen başka bir hastalığıda yol açmaktadır. Proliferatif dermatit, korono bölgesi, bukağılık, tırnak arasındaki deride meydana gelen papül görünümde koyu renkli ve üzeri kalın kabuklu örtülü bir deri yangısıdır. Lezyonlu bölgelerdeki kabuk kaldırıldığında böğürtlen manzarasında tipik pembe granülasyon dokusu gözlenen koyunlarda sekunder enfeksiyonlar sonucunda topallık gelişebilmektedir.
Hastalık daha çok sıcak ve rutubetli ülkelerde ortaya çıkar. ‘Yağmurlu Mevsim Hastalığı’ olarak da bilinen bu hastalık bir hayvandan diğerine, direkt temas, kene, pire, böcek (Stomoxys calcitrans, Musca domestica) ısırmaları, kırım ve derinin dikenli çalılar tarafından çizilmesi ile bulaşabilir. Derinin ıslak ve yumuşak olması zoosporların aktivitesini artırarak hastalığın gelişmesinde önemli rol oynar.
Koyunlarda Dermatophilosis morbiditesi enzootik sürülerde %20 dolayında, yaygınlığı ise %100 e ulaşabilir.
Klinik Semptomlar
- D. congolensis koyunların bacaklar, arka kısım, kulak ve burunda daha çok rastlanmaktadır.
- Başlangıçta gözden kaçacak derecede vezikül, papül veya ödem ve supresyon tarzdaki kabuklu lezyonların içinden sızan eksudat nedeniyle tüylerin yapışık olması
- Lezyonlar dairesel tarzda nemli, yama gibi mozaik görünümlü ve çoğu kez normal seviyeden yüksek, keçeleşmiş kıl örtüsü (boya fırçası görünümde)
- Kepek ve kabuklar
- Kıl dökülmesi
- Kabuklanma olmaksızın kepeklenme ve deri kalınlaşması
- Genellikle kaşıntı yoktur.
Koyunlarda Dermatophilosis Tedavisi
Aktif ve yeni başlamış enfeksiyonların tedavisi kolay olmasına karşın kronik vakalarda lezyonların iyileşme direnci oldukça yüksektir. Lokal tedavi olarak kabuklar ılık sabunlanmış su ile yumuşatılıp kaldırılır. Kenarında ki kıllar kesilerek lezyonlara tentürdiyot, pomad iode iodure, %5 lik salislik asid ve antifungal merhemlerin sürülmesi iyileşmede fayda sağlamaktadır. Bu lokal tedavi en az 7 gün uygulanmalıdır.
Lokal tedavi dışında hasta koyunlara Streptomisin+penisilin kombinasyonu yapılması önerilmektedir bunun yanında oksitetrasiklin LA nın tek doz kullanılmasından iyi sonuç alındığı da saptanmıştır. Gebe olmayan koyunlara ek olarak kortizon uygulanabilir.
Koyunlarda sekonder olarak çıkan topallık tedavisinde de potasyum ve alüminyum sülfatlı banyoların uygulanması veya püskürtme tarzında %2 – %0.5 lik çinko sülfat ve %0.2 lik bakır sülfat (göztaşı) solüsyanları kullanılabilir.
Korunma
Koyunlarda Dermatophilosis den korunmak için hayvanların derilerinin kuru tutulması, çeşitli böcek ve artropodlarla mücadele edilmesi, kırkım yaralarının uygun şekilde tedavi edilmesi, ahır ve barınakların düzenli şekilde dezenfekte edilmesi, kötü bakım ve beslenme şartlarının düzeltilmesi gerekmektedir.
Dermatofilosis İnsanlara Nasıl Yayılır?
Koyunlarda Dermatophilosis hastalığı, enfekte olmuş bir hayvana doğrudan temas yoluyla insanlara bulaşabilir. Tipik olarak, enfeksiyon, ellerde ve kollarda ağrılı olmayan püstüllerin oluşmasına neden olur. Bu yaralar daha sonra, yaraları iyileşip lekelenen sığ kırmızı ülserler oluşturmak üzere parçalanırlar.
