Köpeklerde İletişim
Görsel Olarak Köpeklerde İletişim, Beden Dili
Köpeklerde beden duruşu, sosyal davranışı etkileyen en önemli faktördür. Yüz kasları ve mimikler, göz ifadeleri, kulak ve kuyruk ifadeleri görsel iletişim için önemlidir. Ekstremitelerin düzgün, kasların normal gerginlikte olduğu, ağız hafif açık ve rahat pozisyonda, göz temasından kaçınmayan, sivri kulaklı ırklarda kulağın öne doğru açık, sarkık kulaklı ırklarda ise kulak köklerinin öne doğru durduğu, kuyruğun doğal duruşunda asılı olduğu köpek sakin ve huzurludur.
Pozitif Sosyal Davranışlar
Arkadaşça ilişki kurmak isteyen köpeklerin sergilediği mesafe azaltıcı davranışlar, pozitif sosyal davranış olarak kabul edilir. Köpeklerin birbirlerinin tüylerini koklaması, yalaması, burunla hafifçe itmesi, burun ve ağız kısmının ağız içerisine alınması veya yalanması, baş ve boyun bölgesinin hafifçe ısırılması, anogenital bölgenin koklanması, etrafında koşma, ön patilerini birbirlerine doğru kaldırma arkadaşlık kurmak isteyen köpeklerde görülen davranışlardır.
Sosyal bir selamlama olarak kabul edilen aktif boyun eğme davranışı pozitif sosyal davranışlardan biridir. Vücut hafifçe küçültülürken kuyruk hızla sağa sola sallanır. Kulaklar kafanın arkasına doğru yatırılmış, dudaklar geriye doğru çekilmiştir. Yavruların anneden yemek dilenme davranışının devamı niteliğindedir.
Zayıf konumdaki köpeklerin, baskın köpeklerin varlığında sergilediği, korktuğunu belli eden, pasif boyun eğme davranışı, kavga çıkmasını engellemeye yönelik bir davranıştır. Baskın köpeğin tehdit davranışı karşısında sergilenen sırt üstü yere yatma, başın başka bir yöne çevrilmesi ve direkt göz temasından kaçınma şeklindedir. Kulaklar arkaya doğru yatırılmış, dudaklar geriye doğru çekilmiştir. Bu davranış pasif süt emme davranışından köken almaktadır
Dirsekler bükülerek vücudun ön kısmının yere yatırılırken, arka kısmının kaldırılıp kuyruğun sallandığı, gözlerin partnere yöneltildiği ve başın aşağı yukarı sallandığı ya da eğik tutulduğu oyun davranışı en iyi bilenen pozitif sosyal davranıştır. Köpek bu pozisyonda havlayabilir, zıplayıp kaçabilir ve tekrar aynı pozisyonu alabilir. İnsanların ya da diğer köpeklerin etrafında dönme, burun ucuyla dokunma da oyuna davet davranışlarıdır.
Zıtlık İçeren Davranışlar (Agonistik Davranışlar)
Anlaşmazlık durumunda, liderlik mücadelesinde ortaya çıkan, tehdit ve saldırı davranış modellerini içermektedir. Baskınlığın gösterilmesinde beden duruşu ve ses kullanılır. Özgüveni yüksek ve baskın iki köpek karşılaştığında, birbirlerini inceleyerek gerekirse kavga edebileceklerinin mesajını verir. Köpek, insanı ya da yabancı bir köpeği düşman olarak algılarsa tehdit amaçlı saldırganlık davranışı oluşur. Ense ve boyun bölgesindeki kıllar dikleşir, eklemler gerilir ve vücut daha büyük gösterilmeye çalışılır. Kuyruk yere paralel düz tutulurken baş hafifçe öne doğru eğilir. Böylece baş bütün vücutla aynı hizada tutulur. Alın çatık, bakışlar sert ancak doğrudan göz temasından kaçınılır, kulaklar geriye yatık, dudaklar geri çekilerek tüm dişler tehdit amaçlı gösterilir. Tehdit saldırıya geçmek için oluşur ancak köpeklerden biri teslimiyet davranışı sergilerse saldırı engellenir.
Tam bir saldırı durumunda, bakışlar rakibinin gözlerine yöneltilir, kulaklar uyarana yöneltilmiş, dudaklar üste ve alta çekilerek sadece ön dişler gösterilir, ağız açısı daraltılmış ve yuvarlaklaştırılmıştır. Kuyruk uyarana doğru ya da yere paraleldir. Dudak araları daha da genişletilip ağız ve dişler iyice ortaya çıkınca saldırı kaçınılmazdır.
Akustik Olarak Köpeklerde İletişim
Köpekler birbirleri ile iletişim kurmak için havlama ve ulumayı sıklıkla kullanılır. Köpekler sesli iletişim; havlama, hırlama, uluma, bağırma ya da bunların karışımı şeklinde olabilir. Köpekler sahiplerini karşılarken, oyuna davet ederken, heyecanlandıklarında, korktuklarında, tedirgin olduklarında ya da savunma amaçlı olarak havlarlar. Bulundukları yeri bildirmek, sürüyü toplamak ya da uyarı amaçlı olarak uluma sıklıkla görülür. Saldırganlık uyarısı olarak genellikle hırıltılı sesler çıkarılır. Ağrı durumunda, korku, ilgi ve şefkat isteğinde kesik kesik havlama, bağırma, sızlanma şeklinde sesler çıkarılır. Düşük tonlu sesler saldırganlık ve baskınlık ifadesi iken yüksek tonlu sesler mutluluk ifade eder.
Kokuyla İletişim
Köpeklerde iletişim konusunda en etkili iletişim koku yoluyla gerçekleşir. Köpekler koku ile iletişimde iki yol kullanırlar. İlki, dışkı ve idrar yoluyla işaretleyerek çevreye iz bırakma. İkincisi, hayvanın vücut salgılarında bulunan kimyasallardan kaynaklanan özel kokular. Az miktarda idrar ve dışkının pek çok farklı noktaya bırakılması şeklinde gerçekleşen işaretleme davranışı, diğer köpeklere mesaj bırakmak amacıyladır. Koku ile iletişimde, bırakılan izler uzun zaman çevrede kalır. Hem dişi hem de erkek köpeklerde görülen işaretleme davranışı, köpekler arasında hiyerarşi oluşturmak, toplum düzenlerini devam ettirmek amacıyla kullanılır.
Yaşam alanlarını belirlemek için yaptıkları içgüdüsel bu hareketle, o an ortamda bulunmasalar dahi varlıklarını bildirirler. Erkek köpeklerin bacaklarını kaldırarak mümkün olduğunca yüksek bölgelere idrar bırakma çabaları, diğer köpeklere bedence ve konumca üstün oldukları bilgisini aktarmayı amaçlamaktadır. Güç iddiasında bulunan köpekler, dışkılamadan sonra üstünü örttükleri dışkıyı, toprağı eşeleyerek daha uzak noktalara dağıtmak ya da sadece eşelenmek suretiyle, ayak tabanlarında bulunan ter bezlerinin salgısını toprağa bırakarak işaretleme davranışı sergilerler. Erkek köpekler gittikleri her yere işaret bırakma eğilimindedir. İşaretleme, baskın dişilerde daha sıklıkla, başka bir dişinin idrar yaptığı yere idrar bırakma şeklinde görülür. Erkek köpekler, dişilere ait idrar kokusunu oldukça uzak mesafelerden algılayabilir. Seksüel olarak deneyimli erkek köpekler dişilerin idrarını koklamak suretiyle östrusta (kızgınlık) ya da diöstrusta olduklarını anlayabilir.
Köpeklerde iletişim, yüz, pati altı, parmak arası, meme içi, kulak kepçesi iç kısmı, kuyruk kökü ve anal bölgedeki bezlerden salgılanan feromon olarak adlandırılan özel kokulu kimyasallar da vardır. Köpekler, bu kokularla kendi türünün diğer üyelerini tanır, saldırganlık, kaçınma, korku gibi davranış modelleri veya seksüel davranışlar sergiler. Köpekler karşılaştıklarında, birbirlerinin baş ve anogenital bölgelerini koklar. Dişiler cinsiyet ayrımı yapmaksızın genellikle baş bölgesine odaklanırken erkek köpekler anogenital bölgeye odaklanır.
Köpeklerde vücut salgılarındaki kimyasallardan olan anal kese salgısı; hayvan heyecanlandığında, korktuğunda ya da seksüel amaçlı kullanılır. Anüsün her iki tarafında bulunan anal keselerde apokrin özellikte yapışkan ve kokulu salgılar depolanır. Yaş, cinsiyet, genetik ve bireysel olarak farklı olan bu salgılar, idrar ya da dışkı gibi çevrede kalıcı izler bırakmaz.