Kanatlılarda numune alma, Tavuk hastalıklarının teşhisi için laboratuvara infekte materyal gönderirken numune gönderme raporu ile birlikte belirgin klinik bulgu gösteren 3-4 piliç tavuğun ya da 6-8 civcivin canlı olarak elden laboratuvara gönderilmesi gerekir. Hayvanlar hava delikleri açılmış yeterli büyüklükte sağlam bir kutu veya straf içinde gönderilmelidir. Kutunun veya straforun içine bir miktar ıslatılmış yem konulmalıdır.
Hasta bulunmadığı için ölülerin gönderilmesi gerektiği durumunda yine mümkünse fazla sayıda açılmamış ve kokuşmamış taze kadavralar olması gerekir. Ölü hayvanın tamamı strafor, kutu veya kalın plastik naylon torba içerisine konulup hava ve akıntıyı sızdırmayacak biçimde soğuk ortamda gönderilir.
Hastaların ve ölülerin kokuşmadan gönderilemeyeceği kadar uzak yerlerde infekte materyal gönderilmesi gerektiğinde otopsi ve klinik bulguları veteriner hekim tarafından tespit edilerek istenilen muayeneye göre (bakteriyolojik, virolojik, parazitolojik, serolojik, histopatolojik, toksikolojik ve mikroskobik) materyal, numune kapları içerisinde soğuk ortamda gönderilmelidir.
- Bakteriyolojik ve virolojik kültürlerin yapılması gerekli olan durumlarda kokuşmanın önlenmesi ve etkenin canlılığını koruması için infekte materyallerin %10-20 oranında gliserinli steril fizyolojik su yada buffer solusyonu içerisinde, değişik organların ise ayrı numune kapları içerisinde soğuk ortamda gönderilmesi gerekir.
- Örneğin; karaciğer, yürek ve dalak gibi organlar (hepsi bütün olarak) bir numune kabına, bütün bir baş ve boyun ve etlerinden sıyrılmış uzun bir kemik başka bir numune kabına, 2 ucu iple bağlanmış sindirim kanalı (kursak, bezli mide, katı ve bağırsakların hepsi) ise diğer bir numune kabına konur. Aynı kümese ait birkaç hayvanın aynı organları büyük bir numune kabına konularak gönderilir.
- Kan, kalpten pastör pipeti ile alınarak sürme preparat ve kültür için kullanılır.
- Hava kesesi materyali, akciğerler, trakenin alt kısımları ağzı kapaklı tüp içine alınır ve solunum infeksiyonları yönünden kültürel muayeneleri yapılır.
- Bağırsak parazitlerinin (helmint ve protozoolar) muayenesi iki ucu bağlanmış sindirim kanalından yapılabilir.
- Sadece gaitadan parazit yumurtası aranması istendiğinden taze gaitanın numune kabı içinde, uzak yerlerden gönderildiğinde ise gaitaya %1 oranında formol katılarak soğuk ortamda gönderilmesi gerekir.
- Serolojik muayeneler için, 1-2 ml kadar serum gönderilmelidir. Serum elde edilmesi için kalpten veya vena cutenea ulnaris’den usulüne uygun olarak yeteri kadar kan alınır. Steril bir tüpe aktarılır. Eğik olarak ılık bir yerde (oda derecesinde) pıhtılaşması için beklenir. Serum vermeye başladıktan sonra steril bir telle pıhtılaşmış kanın tüpün kenarı ile ilişkisi kesilir. Ve serin bir yerde bırakılır.
- Kan gerektiğinde santrifüj edilerek serumun daha çabuk elde edilmesi sağlanır.
- Elde edilen serum ependorf tüp veya cam tüplere yeterli miktarda olacak şekilde konularak soğuk ortamda termos, buzluk veya strafor içerisinde gönderilmelidir.
- Serumun kanız ve hemolizsiz olmasına dikkat edilir.
- Histopatolojik muayeneler için, (özellikler löykozis complex, encephalomalacia ve encephalomyelitis gibi hastalıkların kesin teşhisi için) iç organlar, beyin veya muayenesi istenen doku parçaları numune kaplarında %10 formolin içerisinde gönderilmelidir.
- Toksikoloji muayeneleri için; kursak içeriği ya da şüpheli yem örnekleri soğuk ortamda termos, buzluk veya strafor içerisinde gönderilmelidir.
- Sadece mikropskobik muayene için; (özellikle spiroketler gibi kan parazitlerinin teşhisi için) hasta hayvanın kanından yapılan frotiler gönderilir.
Kaynakça: Veteriner Hekimin El Kitabı, Pendik Veteriner Kontrol Enstitüsü, 2016, 172-173.