İneklerde Hipofosfatemi
İneklerde Hipofosfatemi yani fosfor eksikliği, kemik ve diş yapısının temelini oluşturan fosfor, kalp düzeni, böbrek fonksiyonları, kaslar, sinirler ve beyin için gereklidir. Hücrelerin büyümesine yardım eder. Proteinlerin sentezlenmesi, enzimler ve hücrede enerji üretimi ile ilgili kimyasal olaylara katılır.
Nedenleri;
Sığırlarda hipofosfateminin asıl nedeni rasyonda fosfor noksanlığıdır. Kötü beslenme koşullarının yanında kalsiyum noksanlığı da hastalığın oluşumunda rol oynar. Daha ziyade büyükbaş hayvanlarda görülen bu rahatsızlık, kanda 2/1 oranında bulunan Ca ve P dengesinin Ca lehine bozulması nedeniyle ortaya çıkmaktadır. Sonbahar, kış ve erken bahar aylarında, %90′ ı gebeliklerinin son 3/1′ lik döneminde bulunan ineklerde görülmektedir. Özellikle yavrunun hızla büyüdüğü gebeliğin son döneminde görülmesi beslenmenin bu vakada ne derece önem arz ettiğini göstermektedir.
Semptomlar;
Klinik belirtilerinin hipokalsemi ile karışacağı düşünülsede aslında ikisininde metabolik hastalık olması dışında ortak bir özelliği yoktur. Hipokalsemi vakalarında hayvanda genel zafiyet durumunun görülmesi, hipofosfatemi de ise sadece arka ayaklarda kısmi felç durumun izlenmesi, hayvanın genel durumunun, iştahının ve metabolik diğer faaliyetlerinde herhangi bir eksiklik görülmemesi gibi ana belirtilerle birbirlerinden çok rahat ayrılır.
Hayvan sahibinden alınan anamnezler;
- 2, 3 gün bazen uzun süreli yatalak hali
- Yattığı yerden gayet rahat yemesi ve içmesi
- Ön ayakları ile kalkmaya çalıştığı
- Arka ayakların felçli gibi olduğu
- Hayvanın sindiriminde sorun olmadığı
- Hayvanın bir anda bu şekilde olduğu ( yalnız bu durum yerli ırklarda arkayı kaldıramama değil de ayağa kalkıyor ama kalkarken zorlanıyor diye anamnez alınır )
Sağaltım;
Tedavi olarak, uzun süre yatalak halinden dolayı dekübit (yatak yarası) tedavisi gerekmez ise eğer sadece fosfor preparatlarının kullanılması yeterli olacaktır. Uygulama ilk gün i.v takip eden 4 gün sabah-akşam i.m. (kasiçi) veya s.c. (deri altı) fosfor preparatları uygulanmalıdır. Tedaviye başlandığı günle beraber en geç 72. saat sonra hayvan ayağa kalkmış olacaktır. Hayvan ayağa kalkıp klinik olarak düzelme gösterse dahi bir gün daha i.m. (kasiçi) veya s.c. (deri altı) uygulamaya devam edilmelidir.
Korunma;
Damızlık hayvanlarda bu metabolik rahatsızlığın nüksünün önlenmesi ve hastalıktan korumak için HP oranı iyi olan kaba ve kesif yemlerle özellikle kuru dönemde beslemeye özen gösterilmelidir.