Bovine Virüs Diarrhea (BVD) ineklerde abortus patojenlerinin en önemlilerinden birisidir. Bu virusa bağlı abortuslar dünyada ve ülkemizde oldukça yaygındır, patojen abortus dışında gastrointestinal bozukluklara da sebep olmaktadır.
BVD’nin klinik ve subklinik 2 formu vardır.
Subklinik BVDE enfeksiyonları:
BVD enfeksiyonlarının genellikle gebe ineklerde subklinik seyreder. Klinik bulgu olarak beden ısısında hafif bir yükselme ve geçici lökopeni gözlenir.
Akut BVD:
Bu form klinik bulguların belirgin olmasıyla karakterizedir. Klinik bulgular hastalığın şiddetine göre değişebilir. Fakat çok şiddetli seyretmez. Akut BVD, ineklerde çoğunlukla 6-24 ay yaş arasında gözükür ve sürülerde morbiditesi yüksektir. Klinik bulgu olarak letarji, anoreksi, ateş, burun ve göz akıntısı, ağız lezyonları, ülserasyon, ishal ve süt veriminde azalma gözlenir. Viremi dönemi yaklaşık 15 gün kadar devam eder. Bu periyotta virus sekretler ile dışarı atılır ve böylece duyarlı hayvanlara yayılır. Hasta hayvanların çoğu iyileşir ve hastalığı atlatan hayvanlarda birkaç haftaya kadar BVD’ ye karşı antikor titresi yüksek seyreder. Ayrıca klinik hastalık tablosu 6 aydan küçük buzağılarda da gözlemlenebilir.
Persiste enfekte inekler
Fötal BVD enfeksiyonlarında buzağılar sistemik olarak hasta bir şekilde doğarlar ve sürekli olarak etkeni taşırlar. Özellikle persiste enfekte hayvanlar virusu sekretleriyle dışarı saçarlar.
Mucosal Disease ve Kronik BVD
Mucosal disease , BVD’nin 2. sitopatik biyotipi ile süper enfeksiyon veya Co- enfeksiyon durumlarında ortaya çıkar. MD, çoğunlukla 6-24 ay yaş arası ineklerde görülür. Sporadiktir ve mortalitesi yüksektir. Klinik bulgu olarak ateş, letarji, anoreksi, diare, göz,burun akıntısı, hipersalivasyon, dermatitis, laminitise bağlı topallık, coronitis, ağızda ,meme ve vulvada ülserasyon ve erozyon vardır. Klinik bulguları izleyen birkaç gün içerisinde çoğu hayvan ölür fakat bazıları yaşayabilir. Transplasental fötal bulaşma BVD gebe enfekte hayvanlarda mümkündür. İneklerde orta halli ve subklinik BVD enfeksiyonları transplasental enfeksiyonların ana kaynağıdır. Fötal enfeksiyonların akıbeti değişkendir. Tohumlamadan kısa bir süre sonra uterusa BVD enfeksiyonu şekillendiğinde embriyonal ölümler şekillenebilmektedir. Yapılan birçok saha çalışmasında BVD enfekte ineklerin gebelik oranında belirgin bir düşüş görülmüştür.
Fötal BVD enfeksiyonlarının prognozu gebelik şekillendikten sonra, fötal immun sistemin derecesine göre değişiklik göstermektedir. Gebe ineklerde spesifik fötal immun yanıt BVD’ye karşı gebeliğin 120-150 günleri arası saptanmıştır. Bu nedenle BVD enfeksiyonları için gebeliğin 125. günü kritik dönemdir. 125. günden sonra oluşan enfeksiyonlarda immuntolerans geliştiği için enfekte buzağılar canlı doğabilir ve persiste enfekte olarak yaşamını sürdürürler. BVD’ye bağlı abortuslarda fötus otalize uğrar, bu nedenle bazı makroskobik bulgular pek görülmez. Histopatolojik olarak nonsuppuratif dermatitis, meningitis (cerebrokortikal yıkımla birlikte), nekroze bronchiolitis ve kongenital defektler görülebilir. Yaygın gözüken kongenital defektler: cerebellar hipoplazi, oculer defekt ve intrauterin büyümede geriliğidir.
Tanı için aborte fötusdan alınan materyallerin incelenmesi ve maternal kandaki antikor titresine bakılarak tanı konulabilir.
Korunma
Koruma için ise özellikle persiste enfekte inekler saptanarak sürüden uzaklaştırılmalıdır ve diğerlerine aşı yapılmalıdır.
Prof.Dr. Ayhan Baştan
Ankara Üniversitesi
Veteriner Fakültesi
Doğum ve Jinekoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi