Hastalıkların önlenmesinde yeni paradigmalar, uzun zamandır biyogüvenlik, protokoller, evrak işleri ve iyi niyetle yürütülmekteydi. Her şey uygulamaya konduğunda işe yaramaktaydı ama boşluklar çoktu. Günümüzde, biyogüvenlik düzeylerini artırmak için yeni teknolojilerle kişisel bakış açısıyla önlemler gerektirmektedir.
Yeni Paradigmalar Biyogüvenlik Verileri
Biyogüvenlik, patojenlerin giriş ve yayılma riskini azaltmak, hastalıkların bulaşmasını önlemek, böylece sağlığı korumak ve antimikrobiyal ihtiyacını azaltmak için önlemlerin uygulanması olarak bilinir.
Ayrıca, çoğu hastalık hayvanların refahına ve sonuç olarak üretkenliklerine zarar verir, ölümüne neden olur. Budan dolayı daha yüksek biyogüvenlik önlemleri üreticinin ekonomisi üzerinde olumlu bir etkiye sahip olacaktır. Üreticiler genellikler sorunlar karşısında oldukça benzer bir şekilde yanıt verirler: “Her zaman iyi gideriz, ama bugün…” Genel olarak, çiftlik personeli, izlemeleri gereken teori veya çalışma prensiplerini bilirler ne yazık ki çoğu kez göz ardı ederler.
İşte bazı örnekler:
• Kimseye verilmeyen sorumluluklar; Kapsamlı yazılı protokollere rağmen, sorumluluklar belirlenmediği veya insanlar bu konuda yeterince eğitilmediği için uygulamaya konulmayabilir;
• Kantin, yemekhane gibi ortak alanlarda personelin bot veya kıyafet değiştirmeden bir arada olmaları;
• Kısmen duş almak, çünkü ‘günde dört kez duş almayacaksınız’;
•”Ben özelim”. Patronlar, yöneticiler veya bakım personeli bazen genel kuralların kendileri için geçerli olmadığını düşünür;
• Kamusal ve özel yollar hiçbir önleyici tedbir alınmadan kullanılır;
• Kurallara uymada ‘Yaratıcılık’. “Sadece sabah gelindiğinde duş alma.”
Yeni bir veri türü oluşturma
Biyogüvenlik bir çiftlikte gerçekleşen tüm süreçleri etkilediğinden, tamamlayıcı bölümleri olan standart bir değerlendirme yöntemine sahip olması önemlidir: subjektif ve objektif kontrol. Her ikisi de birbirini geliştirir ve daha iyi ve daha sağlam ve verimli bir genel biyogüvenlik kontrolüne yol açar (Şekil 1).
Sübjektif Kontrol
Bu kontrol türü, çiftliklerden, araştırmalardan ve çiftlikten kontrol listelerinden veri toplamaya dayalı klasik yaklaşımdan ve deneyime dayalı bazı iyileştirmelerden oluşur. Bir işletme biyogüvenliği artırmak istediğinde, kontrol 4 adıma dayanır:
- Bilgi toplama. En azından ayrıntılı bir çiftlik haritası, sağlık durumu, cazip ortama alıştırma programı ve genel biyogüvenlik protokolleri;
- İnceleme /Araştırma. İşletmenin titiz ve detaylı durum tespiti. Bu iki adım, çiftlikteki mevcut durumun iyi anlaşılmasını sağlar. Ancak tekrar bir ziyaret ile kontrol edilmesi gerekir.
- Çiftlik ziyareti. Tesislere kapsamlı bir ziyaret, alınan bilgileri kontrol etme, çiftlik personeli ve yöneticiler ile konuşma, çiftlikteki gerçek durumun ne olduğunu saptamak için çok yardımcıdır. Çoğu zaman, tutarsızlıklar veya teori ile gerçeklik arasındaki çelişkiler fark edilir. Bu genellikle en az bir veya iki gün sürer.
- Yapılan analize dayalı çözümler. Toplanan tüm bilgiler işlenip, analiz edilmeli, çiftlik yöneticisine ve çiftlik personeline kısa, orta ve uzun vadeli eylemler de dahil olmak üzere dikkatle sunulan bir eylem planına yapılmalıdır.
Bunun sınırlamaları, bazen en iyi niyetle bile rapor edilen verilerin sübjektif ile ilgilidir. Ancak cevaplar gerçeklerden ziyade tahminlerle daha ilgili olabilir ve her zaman doğrulanabilir değildir. Bir çiftlik ziyareti tipik olarak yalnızca o anda olup bitenlerin, tamamen veya kısmen gerçeklikle eşleşebilecek bir imajını oluşturur. Son olarak, takip, kabul edilen tavsiyeler hakkında nesnel bilgi almak yerine, çoğunlukla bu sürecin tekrarlanmasına dayanır. Biyogüvenlik denetimleri, açık bir iyileşme payı ile şimdilik mümkün olan en iyi çözüm olarak görünmektedir.
Objektif Kontrol
Objektif kontrol, genellikle dijital teknolojiler tarafından elde edilen verilere dayanmaktadır. Bu yaklaşım, sübjektif yöntemin temel olarak bilinmeyen yönlerden ikisiyle ilgili dezavantajlarını tamamlar: hastalığa girişi (dış biyogüvenlik, ziyaretçi kontrolü) ve iç hastalık yayılımı (iç biyogüvenlik, çiftlik personeli hareketleri).
Harici biyogüvenlik
Genellikle, harici biyogüvenliği ele alan çok az veri vardır. Bu boşluğu gidermek için 2 seçenek bulunmaktadır.
- Elektronik ziyaretçi kaydı. Çoğu çiftlik, her ziyaretçinin verilerini kaydettiği bir ziyaretçi defterine sahiptir. Uygulamada, bu prosedürün kullanımı ve faydaları minimaldir. Sıradan kâğıda dayanan basit, kullanımı kolay ziyaretçi defterinin yanı sıra dijital platform, çoğu çiftlik kullanıcısı için kolaydır. Çünkü kullandıkları aynı yazma rutini, ancak veriler anında internete yüklenebilir ve dönüştürülebilir. Düşük maliyetli ve kolay bir çözümdür.
- Erişim kontrol sistemi. Bu tür sistem daha karmaşıktır ve genellikle farklı çiftlik ve tesis türleri dahil olmak üzere daha büyük kompleksler için daha iyidir. Önceden tanımlanmış bir kullanıcı veri tabanına sahip, ziyaretçilerin daha önce ziyaret ettikleri yere veya diğer risk faktörlerine (ör. Günümüzde Covid19 için risk veya pozitiflik) bağlı olarak girmelerine izin veren bir sisteme dayanmaktadır. Sistem anlık uyarılar üretebilir, şirket standartlarına uygunluğu kolayca izleyebi lir. Ziyaretçilerin davranışlarını iyileştirebilir ve objektif verilere dayalı olarak daha sonraki denetimleri destekleyebilir.
Dahili Biyogüvenlik
Dahili biyogüvenlikte amaç, patojen var olduğunda hastalığın çiftlikte yayılmasını önlemektir. Yaklaşım çoğunlukla salgın hastalıklara odaklanır. Ancak her şeye uygulanabilir. Yeni bir dijital dahili biyogüvenlik sistemi uyarıcılar ve okuyucular da dahil olmak üzere çiftlikte 2 donanım parçasına dayanıyor. Her çiftlik çalışanına “iuyarıcı” adı verilen küçük bluetooth vericileri verilir. Çiftlikte iken bunları üzerlerinde taşımaları gerekir. Okuyucular, dolaplar ve duşlar dahil olmak üzere her kümesin her erişim noktasına kurulur ve sabitlenir. Bu cihazlar uyarıcı sinyallerini yakınlıkla tespit edebilir. Bir uyarıcı, bir cihazın algılama aralığında olduğunda, uyarıcı kimliğinin yanı sıra algılama süresini de kaydeder ve kaydı bir veri tabanına yükler.
Okuyuculardan veri toplama ve işleme kayıtları buluta gönderi lir ve işlenir. Böylece çalışanların hareketleri ve güzergahları günlüğe kaydedilir. Her hareket, bir çalışan tarafından başlangıç noktasından bitiş noktasına kadar yapılan bir rotayı temsil eder. Böylece sistem, çiftlik personeli hareket modellerinin gerçek zamanlı olarak izlenmesine ve çiftlik içinde hastalıkların yayılma riskin hakkında bilgi vermiş olur.
Sistem ile insan davranışını daha iyi anlayarak hastalıkları kontrol etmek ve ortadan kaldırmak ve operasyonel mükemmelliği artırmak mümkün olacaktır. Böylece işlemlerin beklendiği gibi yapılmasını sağlamaya ve erken kişiselleştirilmiş düzeltmeleri kolaylaştırmaya yardımcı olur.
Dijital Biyogüvenlik ve İnsan Kontrolü
Çiftlikleri hastalıktan uzak tutmak için yüksek biyogüvenlik standartlarının sağlanması, insan kontrolünü dijital sistemlerle birleştirerek kolayca gerçekleştirilebilir. Bu sistemler ayrıca bir çiftliğin görevleri objektif olarak denetlendiğinden operasyonel mükemmelliği teşvik eder. Uzaktan izleme, giriş risklerinden kaçınma ve veteriner hekimlerin ve yöneticilerin çalışmalarını daha verimli hale getirmesi demektir. İyi protokoller, insan uzmanlığı ve dijital teknolojilerin kombinasyonu, önümüzdeki yıllarda çiftliklerde biyogüvenliğin kontrolünde yeni paradigmalar tanımlayacaktır.
Kaynak
(*):I. Diaz,C.Escudero, M. Aparicio, and C. Piñeiro, https://www.poultryworld.net/Specials/Articles/2020/6/Newparadigmsfordiseaseprevention605498E/ (Özetlenerek çeviri).