Gürbüz buzağı ‘’işletmelerin temelinin sağlam olması’’ anlamına gelir. Gürbüz buzağı ‘’kazançlı işletme’’ demektir. Böylece iyi bir inek, kaliteli bir besi danası elde etmiş oluruz.
Buzağılarımıza gürbüz olması için 4 önemli konuya kesinlikle dikkat etmeliyiz.
- Sağlık,
- Miktar ve içerik olarak yeterli beslenme,
- Buzağılar için uygun, havalandırmalı bir ortam,
- Uygun bir sütten kesme programı.
Sağlık anneden başlar. Herkesin bildiği gibi gebeliğin sonuna yaklaştığımız günlerde ağız sütünü zenginleştirmek buzağının doğduktan sonraki sağlığı için şarttır. Doğuma 40 ve 20 gün kala 2 kez (rapelli olarak) aşılama yapılması gerekir. Bu aşıların içerisine E. coli, Klostridyum ve Pasteurella aşıları mutlaka yer almalıdır.
Doğum diğer hayvanlardan ayrı, temiz bir bölümde gerçekleşmeli, göbek kordonu dezenfekte edilmelidir. İyotlu bir solüsyon ile yapılması önerilen dezenfekte işlemi 2 saat sonra tekrarlanmalıdır.
Doğan buzağıyı arka bacaklarından asma işleminden ABD’de artık vazgeçilmiştir. Kesinlikle önerilmemektedir. Doğan buzağı göğüs üzerine köpek oturuşu tarzında yatırılarak, burnuna uyarım verilmeli, kulağına üflenmeli (nefes) ve başına soğuk su dökülmelidir. Eğer bir solunum sıkıntısı gözlemleniyorsa, dil içine analeptik bir ilaç enjekte edilebilir. Son yıllarda ABD’de buzağıyı baş aşağı asmanın akciğere baskı yaptığı ve akciğer fonksiyonlarını azalttığı saptanmış olup, artık böyle bir uygulama yapılmaması tavsiye edilmektedir.
Doğumu takiben 1 saat sonra ağız sütü verilmeli, 12 saat içinde verilen ağız sütü 8 litre olmalıdır. ABD’de ilk olarak sonda ile 4 litre ağız sütü verilir. Sonra 12 saat içinde, kalan 4 litre 2’şer litrelik bölümler halinde verilerek, 8 litreye tamamlanır.
Buzağının doğumu ile başlayan sağlık yönetiminin temeli, sürü yönetiminin 4 önemli ilkesine dayanmaktadır. Kuru-temiz, iyi kayıt-iyi gözlem.
Doğan buzağıya deri altı veya kas içi hazır antiserum uygulanır. Buzağı ayrı bir bölüme alınır.
Gürbüz Buzağı Besleme
Gürbüz buzağı için 2. adım yeterli beslemedir. Bol süt (ya da buzağı maması) verilmesi şarttır. Miktar ve içerik olarak yeterli olacak şekilde süt ya da buzağı maması verilmelidir.
Genel bilgi vücut ağırlığının onda biri kadar süt verilmesi yönünde olmakla birlikte, bu miktar gürbüz bir buzağı elde etmeye yetmez. Miktar vücut ağırlığının onda birinden 1,5 litre daha fazla olmalıdır. Çok süt ya da mama vermekten ishalden korunmak amacıyla çekinenler vardır. Fakat aşıların ve antiserumun doğru yapılması ile böyle bir durum yaşanmaz.
Süt ya da mama verilmesi, mümkünse, günde 3 öğün olarak düzenlenmelidir. Hatta buzağı besleme üniteleri (buzağı besleme robotu) çok daha yararlıdır. Bu konuyu şöyle özetleyebiliriz: Bol süt verelim, gürbüz buzağılarımız olsun.
Buzağılar açıkta, buzağı bokslarında barındırılabilirler ya da kapalı ama havalandırmalı barınaklara konulabilirler.
Kapalı barınaklara pozitif basınçlı havalandırma sistemi ile sürekli temiz hava ile doldurulması ABD’de başarıyla uygulanan bir yöntemdir.
Buzağılara ilk 2 ay artık kaba yem verilmemekte, 2 ay sonra ise yonca dışında kuru otlar verilmektedir. Amaç iyi bir işkembe oluşturmak ve daha çok ‘’buzağı başlatma yemi’’ tüketmelerini sağlamaktır.
ABD’de yapılan çalışmalar sütle birlikte taneli yemlerin verilmesi suretiyle çok iyi bir işkembe gelişmesi oluştuğunu ortaya koymuştur. Diğer yandan bu dönemde otların tıkayıcı etkisinden kurtularak, daha fazla taneli yemlerin tüketilmesi sağlanmış olmaktadır.
Buzağı başlangıç yemlerinde kırılmamış (bütün) arpa, mısır veya yulaf gibi taneler yer almalıdır.
ABD’de kullanılan Starter (buzağı başlangıç yemleri) formüllerinden 3 alternatifi ekte yazıyorum.
- karışım; %50 tane mısır, %35 tane yulaf, %13 soya fasulyesi küspesi, %1 DCP, %1 izmineraller.
- karışım; %39 tane mısır, %39 tane arpa, %10 buğday kepeği, %10 soya fasulyesi küspesi, %1 DCP, %1 izmineraller.
- karışım; %54 tane mısır, %12 tane yulaf, %11 buğday kepeği, %8 soya fasulyesi küspesi, %8 keten tohumu küspesi, %5 melas, %1 DCP, %1 izmineraller.
Bu alternatifler geliştirilebilir. Çeşitli seçenekler oluşturulabilir. Ancak; dikkat edilirse, formüllerde pamuk tohumu küspesi veya ayçiçeği tohumu küspesi yer almamaktadır. Buzağıların önünde yem ve su hiçbir zaman eksik olmamalıdır. Tüketebildikleri miktarda (ad libitum) tüketmeleri sağlanmalıdır.
Sütten kesme dönemi buzağıların en büyük stresi yaşadıkları günlerdir. Bu stresli günleri uygun şekilde atlatmak gerekir. Sütten kesme döneminin stresi pneumoni’ye (solunum yolu enfeksiyonlarına) yol açar. Böyle bir sorun ile karşılaşıldığında, gürbüz buzağının ‘’gürbüzlüğü’’ birdenbire yok olur, gider. Buzağının sağlığı ve gürbüz kalması için sütten kesme günlerinde vitamin, mineral ve aminoasit destekleriyle stresin giderilmesi sağlanmalıdır. Bu konudaki ihmaller buzağıların zayıflamasına ve hatta kaybına yol açabilir. Tabii ki buzağı sağlığı için her türlü biyogüvenlik önlemlerine de sıkıca uymak şarttır.
Buzağılama pis ve ıslak ortamlarda, diğer hayvanlarla bir arada, sıkışık, havalandırmasız, amonyak dolu barınaklarda bulundurulması amacımıza ulaşmayı engeller.
