Evcil Kuşlarda Trichomoniasis (Pigeon Canker), enfestasyonu hekimler Trichomoniasis olarak adlandırmaktadırlar. Kuş meraklıları arasında; “Trik”, güvercin ve kumrular için pamukçuk, yırtıcı kuşlarda ise frounce (buruşuk plak) isimleriyle bilinmektedir.
Pigeon Canker Hastalığının Sebebi Nedir?
Hastalık nedeni tek hücreli mikroskopik, flagellalı (kamçılı) bir protozoa olan Trichomonas gallinae ’dir. Parazit güvercin, kumru, hindi, tavuk, kanarya, yırtıcı kuşlar, muhabbet kuşları, sultan papağanı ve Amazon papağanları da dâhil (papağangiller) gibi çeşitli kuş türlerinde yaygın olarak ağız, boğaz, mide-bağırsak ve güvercinlerin üst solunum yolunda lezyonlara neden olmaktadır. Hem evcil hem de yabani kuş türleri etkilenebilmektedir. Trichomonas organizmalar konak kuşlarda şiddetli solunum yolu ve sindirim sistemi hastalıklarına neden olabilmektedirler.
Bir zamanlar güvercin ve kumrularda hastalığa neden olan parazite Trichomonas columbae denilirken bilim çevrelerince tüm kanatlılarda hastalık etkeni T. Gallinae olarak isimlendirilmesi kabul edilmiştir. Hareketli olan bu protozoa mikroskopta rahatça görülür. Dünyanın hemen her yerindeki güvercinlerde yaygın şekilde bulunur. Yüksek üreme yeteneğine sahip olan parazit hayati organlara yayılabilir. Güvercinlerin sindirim sistemi kanallarında, yutak ve kursaklarında bulunabildiği gibi boşaltım sistemlerine de geçebilir. Evcil ve yabani güvercinlerle kumruların büyük çoğunluğunda bu protozoa mevcuttur (%75–80 dolaylarında).
Kanatlı Trichomonası sindirim sisteminin üst kısmını (yemek borusu, kursak ve bezli mide), ağız, (boğaz bölgesi) ve farklı kuş türlerinde bir dizi üst solunum yolu enfestasyonuna yol açan paraziter bir organizmdir. Trichomonas suşları güvercin, kumru, hindi, tavuk, kanarya, yırtıcı kuşlar, çeşitli papağan türleri (örneğin muhabbet kuşları, sultan papağanı ve Amazon papağanları) yanı sıra kuşların diğer bazı türlerinde hastalık nedeni olan Trichomonas gallinae’ dir.
Parazit daha alkali pH koşullarında (pH 5-6 civarında) yaşamayı tercih etmektedir. Bu pH ortamının devamı için özel maddeler salgılar. Hafif asidik koşullarda yaşama ve üreme şansları azalmaktadır.
Trichomonas Nasıl Bir Organizmadır?
Trichomonas organizması bir protozoondur. Bu protozon tek hücreli, flagellalı (kamçılı) mikroskopik bir parazittir. Arka kısmındaki uzun flagella (kamçı) parazitin hareketini sağlar ve saç teline benzemektedir. Trichomonas türlerinin vücutlarının ön kısımında da 3-5 adet falegelleları bulunur. Trichomonas gallinae ’da bu sayı 4 dür.
Trichomonas organizmaları oval bir gövde yapısında olup tek bir çekirdeğe sahiptir. Axostyle (destek kamçı) denilen çubuğumsu bir yapı parazitin uzun ekseni boyunca orta bölgesinden geçer ve arka kısmından hafifçe dışarı taşar. Dalgalı membran denilen ayrı bir membran, bir yüzgeç gibi organizmanın vücudunun aşağı tarafında uzanmaktadır.
Trichomonas organizmlerini üremesi uzun ekseni boyunca iki parçaya ayrılarak olmaktadır, yani boyuna bölünme ile çoğaltmaktadır. Dış ortam da dayanıksız olduğundan, konaktan uzun süre ayrı kalması halinde, yaşama şansı bulunmamaktadır.
Şu sorular akla gelebilir; parazit vücutta nasıl yaşar, nasıl beslenir ve hastalığı nasıl oluşturur?
Trichomonas vücutta mukozal yüzeylerde yaşar ve beslenir. Trichomonas gallinae ağız, boğaz bölgesi, yemek borusu, kursak, bezli mide gibi sindirim sisteminin üst kısmını ve üst solunum yolu etkilemektedir.
Öte yandan Trichomonas öncelikle bakteri kırıntıları ile beslediğinden temizleyici organizm olarak kabul edilebilir. Mukoza yüzeyindeki ölü hücreler ve bakterilerin kalıntıları, protein sızıntıları ve akyuvarlar besinleri arasındadır.
Trichomonasın birçok türü hayvanlar ve insanlarda kesinlikle hiçbir belirtiye neden olmaz ve ancak rutin swablar sırasında tesadüfen bulunmaktadır (persiste enfekte, portör). Parazitin hastalığa neden olan çok patojen suşlarının serbest proteinleri ve enzimleri konak dokusunun tahrip veya tahriş ederek yaralanmasına neden olabilir. Bu şekilde kendisine daha fazla besin sağlamış olur. Trichomonas tarafından salınan son derece antijenik proteinler ve enzimlerin bir sonucu olarak oluşan konak doku hasarı, çok ciddi bir yangısal yanıtı tetikler; etkilenen bölgelerde şişme, kızarıklık, ağrı, kaşıntı ve irinleşme söz konusu olup Trichomonas organizmalar tarafından işgal edilir. Yangısal reaksiyona bölgesine parazitleri yok edebilmek için makrofaj dediğimiz alyuvarlarda akın ederler. Trichomonas organizmlerce üretilen sindirim proteinleri ve konağın yangısal reaksiyonu dokuların hasarına yol açmaktadır.
Parazit genelde sadece ağız, gastrointestinal sistem, solunum yolu, üreme organ ve dokuların mukoza yüzeyleri tercih etse de bazen oluşturduğu hasar ve işgal o kadar şiddetlidir ki diğer organları etkiler.
Güvercinlerde Avian Trichomonas suşları sindirim sistemi yoluyla karaciğere ulaşmaktadır. Yırtıcı kuşlarda Trichomonas gallinae’nin ağızdaki şiddetli enfeksiyonu, beyinin de istilasıyla sonuçlanabilmektedir.
Trichomoniasis yılın her mevsiminde görülse de; ilk bahar sonu, yaz ve sonbahar aylarında daha sık görülmektedir.
Parazitin Konak dışında yaşama şansı var mı?
Coccidia, Giardia protozoon parazitler gibi Trichomonas dış ortama dayanıklı oocyst üretmemektedir. Bu nedenle de konaktan uzun zaman uzakta olan parazit yaşayamaz. Konaktan alınan swap numuneleri en kısa zamanda muayene edilmelidir. Aksi takdirde parazit birkaç dakika içinde öldüğünden saptanması mümkün olmayacaktır.
Trichomoniasis kuşlar arasında nasıl yayılmakta?
Bu yüzden, genellikle Trichomonas konaktan konağa ancak çok yakın temasla nakledilebilmektedir. Hasta ve/veya konak canlının vücudunda parazitin yerleştiği yere göre etkenin nakli / bulaşması; çiftleşme, kavga, tüy bakımı, yetersiz beslenme veya kontamine kuşların yırtıcılarca avlanması, kontamine yem ve suyun hemen tüketilmesi ile olabilmektedir. Yem, su, kontamine malzeme ile parazitin nakli müşterek yaşamada ve yetiştirme kafeslerinde önemli bir yoldur.
Parazit sıklıkla kontamine yem ve su yoluyla kuştan kuşa yayılmaktadır. Normal beslenme ve su içme faaliyetleri sırasında enfekte kuşların ağız ve burun akıntıları ile gıda ve su kontamine olmaktadır. Diğer kuşların aynı kaynaktan beslenmesi ve su tüketimi ile bulaşma gerçekleşmiş olmaktadır. Keza enfekte hayvanların gaitalarıda parazitin önemli bir kaynağı olup besin ve suyu kontamine etmektedir.
Yabani güvercin, kumru ve diğer kuşların evcil kuşlar için parazit ve bazı hastalıkların bulaşmasında potansiyel olduğu unutulmamalıdır.
Keza enfekte ebeveynlerinden doğrudan ağızdan beslenme yoluyla yavrularına Trichomonas yayılabilir. Ebebeyn yavruyu beslemek için kustuğunda, kursağındaki depoladığı yiyeceğin yanında azda olsa sindirilmiş besin de bulunur. Parazitin ağız, yemek borusu ve kursakta yerleştiği göz önüne alındığında, ağız yoluyla, kusularak beslenme sırasında çok sayıda parazitin genç yavruya bulaşması kaçınılmazdır. Özellikle güvercinlerde durum daha vahimdir. Güvercinler kursaklarında “kursak sütü” olarak adlandırılan besleyici bir sıvı salgılarlar. Bu yavrular için önemli bir gıda olmasına rağmen ebeyn enfekte ise parazit taşıma riskide yüksektir.
Hasta bir kuş avlanıp yendikten sonra yırtıcılar da bariz enfeksiyon gelişmesi için yaklaşık 10 gün kadardır.
Özetle T. gallinae’nin bulaşması:
- Ebeveynlerin çiftleşmeleriyle,
- Ebeveynlerin yavruları beslemesi sırasında kursak içeriğiyle ve direk ağız içinden bulaşma,
- Enfekte ebeveynlerin kursak içeriğinin yavruların göbek kordonuna bulaşmasıyla,
- Enfekte kuşlarla ve/veya portörle direk temas (nakil, satış yerinde, şov sırasında, barınaklar vb.),
- Kontamine içme sularıyla,
- Dışkı ile çıkarılan etkenlerin yemi ve suyu kontamine etmesi,
Trichomoniasis ’te Hangi Klinik Belirtiler gözlenir?
Trichomonas düzeyi düşük olduğunda enfestasyonu kuşlar kesinlikle hiç belirti gözlenmeyebilir (persiste enfekte, potör). Bu durumlarda, teşhis edilmeyebilir ya da rutin bir kursak yıkama veya orofaringeal (ağız-yutak) swap muayenesi sırasında tesadüfen saptanabilir.
Semptomatik Trichomonas gallinae enfestasyonların da etken tercihen ağız, boğaz, gastrointestinal sistem (kursak, yemek borusu, taşlık) ve üst solunum yolu mukozasında lokalize olarak buralarda tahriş ve yangıya yol açmaktadır.
Yetişkinlerde hastalık çoğunluk gizli seyreder ve klinik bulgu izlenmeyebilir. Gençlerde enfeksiyon seyri hızlıdır.
Evcil Kuşlarda Trichomoniasis Belirtileri
- Hastalık sıklıkla ilkbahar sonu, yaz ve sonbaharda görülmektedir.
- Ağız, yemek borusu ve kursakta aşırı mukuz (sümüğümsü sıvı),
- Dehidrasyon (su kaybı),
- Cevre ile ilgisizlik,
- Kusma (bazı kuşlar kanlı kusmuk),
- Yenilen gıdanın hemen çıkarılması,
- Kilo kaybı ve vücut kondisyonunda kayıplar (bazı hayvanlar aşırı zayıflama),
- Depresyon (tüyler kabarık, uykulu bir görünüm),
• Dermansızlık;
• İshal; - Solunum güçlüğü,
- Karaciğer Trichomonas organizmlerince istila edildiğinde ciddi hasar oluşur. Karaciğer yetmezliği veya sarılık nedeniyle kuş yeşilimsi renktedir.
- 7- 10 içinde ölüm,
- Ağız ve boğazda beyaz ya da sarı peynirimsi plaklar, ülser ve / veya nodüller,
- İştah kaybı, tam iştahsızlık ve / veya yemek için fiziksel yetersizlik,
• Ağız ve yemek borusunun yangısı sonucu kalınlaşmasından gıda yutulmasında zorluk, - Kursak ve /veya yemek borusu mukozasının kalınlaşması nedeniyle gıda ağızdan mideye yeterince geçemez. Buda kursak hareketlerinin yavaşlamasına şeklinde gözlenir.
- Muhabbet kuşlarında bariz oral lezyonlar nadiren görülebilir.
Trichomoniasis genellikle genç güvercin ve kumrularda ağız, yumuşak damak, yutak, yemek borusu, kursak, bezli mide, sinüsler, karaciğer, kimi zaman dalak, akciğer, pankreas, kalp ve hava keselerinde lezyonlara neden olur. Lezyonlar bezli mideden sonra sindirim sisteminde görülmez.
Hastalığın akut fazında öncelikle ağız, yutak, yemek borusu, kursak mukozal yüzeylerinden yangı, beyaz-kremsi yapışkan içerik söz konusudur. Giderek kızarıklık, küçük, beyazımsı ülserasyon oluşur. Nekrotik odaklar genişleyerek mukozal yüzeylere yayılır. Kanamadan yerlerinden kaldırılabilir.
Zamanla diğer iç organlara lezyonlar oluşabilir. Sinüslerde peynirimsi içerik dikkati çeker. Yumurtadan yeni çıkmış yavrularda göbek kordonu kapanmamışsa bulaşma buradan olur ve göbek formu görülür.
Yırtıcı kuşlarda genellikle dilleri altında ve damakları üzerinde peynirimsi lezyonlar oluşmaktadır. Zamanla, parazit damak ve / veya çene kemiği deforme edebilir. Neticede hayvan yem yemekte güçlük çeker ya da yiyemez ve açlıktan ölmesi söz konusudur. Kimi olgulardaysa, Trichomonas organizmleri ağız ve boğazdan kafatası ve beyin yerleşir. Böyle bir durum genellikle sonuç ölümdür.
Trichomoniasisinde lezyonlar tipik, ancak hastalığa has değildir.
Benzer Hastalıklar
- Candidiasis,
- Kanatlı Çiçeği difterik formu (Güvercin, Kanarya, Saksağan Çiçeği gibi),
- Salmonellosis gibi bazı bakteriyel enfeksiyonlar ve abseler. Organlarda, özelikle karaciğerde görülen lezyonlar Salmonellosis ile karıştırılabilir.
Trichonomiasiste lezyonlar sarı ve belirgin olup yutak ya da göbekte de lezyonlara rastlanabilir. Salmonella’da lezyonlar grimsi, yağlıdır. Trichonomiasiste peynirimsi plakların kolayca uzaklaştırılması ve ufalanması ayırıcı tanı için bir anahtar olabilir. Salmonella laboratuar incelemeleri ile tesbit edilir.
- A avitaminosis (A vitamini yetersizliği),
- Aspergillosis,
- Capillariasis,
- Kanatlı Tüberkülosisi,
- Amazon tracheitis (Amazon papağanlarında Herpesvirusun neden olduğu genellikle solunum belirtileriyle seyreden hastalık),
- Ağızda oluşan çeşitli kanserler,
Trichomoniasis Teşhisi Nasıl Yapılır?
Mikroskopik bir organizma, çıplak gözle görülmesi mümkün olmadığından, Trichomonasisin genellikle hasta kuş klinik muayene ile kesin ve kolayca teşhis edilmesi mümkün değildir. Kuşkusuz, özellikle güvercin, kumru ve yırtıcılar gibi duyarlı kanatlılar ağızlarındaki belirgin sarı veya beyaz nodül veya plakların varlığı Trichomoniasis yönünden olası tanı açısından oldukça ikna edici bir argüman kabul edilebilir. Ancak, yukarıda da belirttiğimiz gibi, diğer hastalıklarda benzer semptomlar ve lezyonlar söz konusudur.
Aslında Trichomonasis olduğunu söylemenin tek yolu, anamnez, klinik ve otosi bulguları ve laboratuar incelemeleri ile kanıtlamaktır. Mikroskop altında protozoanın görülmesi teşhis için yeterli değildir. Güvercinlerin % 75-80 dolayında bu paraziti hiçbir semptom göstermeden taşıyabileceği unutulmamalıdır (persiste enfekte, portör).
Trichomonas tanısında en basit ve en iyi yollarından biri lezyonlardan alınan eksudan taze, natif preparat hazırlanmasıdır. Parazitin saptanacağı en elverişli örnekler; kursak sıvısı (kursak yıkama sıvısı), ağızdaki lezyonlar ve / veya dışkıdır. Bu örnekler doğrudan hasta ve/veya şüpheli kuştan taze olarak alınıp hemen incelenmelidir.
Natif Preparat Hazırlama
- Kuştan alınan taze numune kullanılmalıdır. Kursak yıkama sıvısı,gaita ve / veya ağız lezyonların mukoza ile sınır kısımlarından alınan kazıntı örneklerinden başarılı sonuca varılmaktadır.
- Vücut sıcaklığına yakın ısıdaki lama bir miktar marazi incelecek örnekten konur.
- Lama aynı sıcaklıkta bir iki damla serum fizyolojik damlatılır.
- Çok dikkatli numune ile karıştırılır ve üzerine lamel kapatılır.
- Vakit geçirilmeden, numune alındıktan sonra en geç 20-25 dakika içinde mikrokop altında incelenmelidir.
- Dalgalı membranıyla hareketli Trichomonas aranır. Parazitin kendine has sarsak hareketi ile yüzen parçacıklar ayırt
- Giardia ile karıştırılmamalıdır. Giardia dalgalı membran bulunmaz. 8 kamçısı ve 2 ince düz destek kamçısı (axostle), vücudun düz olana altında iki büyük çekirdeği bulunur. Giardia düzenli hareket ile düz bir hat boyunca yüzmektedir.
- Ayrıca “asılı damla” yöntemi de kullanılabilir. Parazit damla içinde yüzmesi görülür.
Trichomonas Kültürü
Parazit sayıları yüksek olmadığı durumlarda her zaman Trichomonas organizmleri basit natif preparat teknikleri kullanarak bulmak o kadar kolay olmayabilir. Trichomoniasis şüphesi fazla ancak parazit tespit edilmesi mümkün değil ise, kan, karaciğer, kursak sıvı, dışkı ve ağız lezyonları örneklerinden özel besi yerine ekim yapılabilir.
Dışkı flotasyon Yöntemi
Trichomonaisis tanısında bu teknik kullanılmaz.
Trichomoniasis Tedavisi
Enfestasyon saptanan sürülerde tedavi uygulanır. Sağaltım lezyonlar ortadan kalkana kadar sürdürülür. Ancak en iyisi gerekli koşullar oluşturularak tedavinin 3-4 gün ile sınırlandırılmasını öneririz. Daha uzun süre ilaç uygulamaları genellikle karaciğerde hasarlarına neden olacağını unutmamak gerekir.
Bu bilgiler sadece genel bir fikir vermek amacıyladır. Sakın Veteriner hekimize danışmadan herhangi bir ilaç kullanmaya kalkışılmamalıdır. Gereksiz ilaç, yanlış doz hayvanın zarar görmesine hatta ölümüne neden olması sürpriz sayılmamalıdır. Eğer Trichomonas enfestasyonundan veya bir hastalıktan şüpheleniliyorsa vakit geçirilmeden hekime başvurulmalıdır.
Kuşlarda Trichomonas enfestasyonları ile mücadele için kullanılan başlıca ilaçlar; metronidazole (Metrin, flagyl S Şurup), ronidazole (Ronivet), Carnidazole (Spartrix) ve dimetridazole (Emtryl) ’dir.
Metronidazole
Kısmen toksik bir ilaçtır. Tablet formları da mevcuttur. Beşeri hekimlikte kullanıldığından dünyanın her yerinde kolayca bulunabilir.
Metronidazole, günde iki kere yaklaşık 10-30 mg / kg doz aralığında kullanılır. Ancak, yırtıcılar da kimi hekimler 40 mg/kg önermektedir. Ve hatta bazı kitaplarında 50 mg/kg gibi yüksek dozlar tavsiye edilmektedir. Genellikle yaklaşık 3-5 gün boyunca günde iki kez verilir. Olguya göre 10 gün kadar devam edebilir.
Metronidazol ağızdan verilen preparatlarının çok kötü tadı vardır. İlaç verildiğinde hayvan yiyecek yemeyebilir. Özellikle çok zayıf kuşlarda bu büyük bir handikap olarak karşımıza çıkarabilir. Bu durumda günde bir kez 10 mg/kg olarak IM uygulanabilir.
Ronidazole
Ronidazole genellikle 6 gün süre ile (bazen 10 gün devam edeilir) günlük 6-10 mg / kg, uygulanır. Kısa sürede tedavi edici etkisini gösterir. Üreme, yarış ve yavrulama döneminde genellikle bu etken maddeli ilaçlar tercih edilebilir.
Trinhonomiasis ile koksidiosisin görülmesi olasılığı fazla olduğundan ronidazole ile amprolium preparatları kullanılmasını önerebiliriz. Yarışlar ya da fuar ve/veya sergiler sırasında bu kombinasyonun kullanılması uygun olacaktır.
Carnidazole
Genellikle güvercinler ve yırtıcı kuşlarda 20-30 mg / kg 3 gün veya oluşumlar yok olana kadar önerilir. Birçok yayın bir doz ilacın yeterli ve güvenli olduğu belirtmektedir. Bazı ülkelerde tek güvercin dozluk tabletler halindedir.
Dimetridazole
Bu ilacın uygun dozda olması gerekiyor. Genellikle yan etki ve toksisite sorunu yaşandığından hemen hiç önerilmemektedir. Toksik bir ilaç olmasından çoğu ülkede de kullanılmamaktadır. Doz aşımına dikkat edilmelidir. Ortam ısısı göz önünde bulundurulmalı, fazla su tüketimi, suyun buharlaşması sonucu ilaç yoğunluğunun arttıracağı gözden uzak tutulmamalıdır. Dozu; 1 litre içme suyuna 0.5 gr.
Trichomoniasis sağaltımında yukarıda belirtilen ilaçların bilinçsiz, hatalı dozda ve uzun süreli kullanımı sonucu herhangi birine karşı direnç gelişmesi nadir değildir.
Pigeon Canker Ek destekleyici bakım /tedavi
Trichomonas ile etkilenen kuşlarda çoğunlukla zarar görmüş dokularında ikincil bakteriyel enfeksiyonlar söz konusudur. Bu da septisemi ve ölümle sonuçlanabilir. Geniş spektrumlu antibiyotik ilaçlar genellikle bu tür sorunların çözümünde yardımcı olabilmektedir.
Geniş oral lezyonlardan cerrahi müdahale ile temizlemek kuşun solunuma yardımcı olabilir.
Hayvan yem yemekte zorluk çekiyorsa ve/ veya bir deri bir kemik kalmışsa kuş tüple besleme gerekli olabilir.
Trichomoniasis Önlenmesi İçin Neler Yapılabilir?
Trichomonas enfeksiyonu devam eden havyan sayısı fazla ve kalabalık ise kontrol ve önleme oldukça zor olabilir. Keza yabani kuş sürülerinin fazla olduğu veya yarışma ya da sergilenme sırasında bu risk hep yüksektir. Yine ortak beslenme ve su kullanımı gibi yakın temaslar parazitin yayılma potansiyeli çok yükseltecektir.
Trichomonas riskini azaltmak için en önemli adımları kuş sahibinin atması gerektirir. Parazitin ortadan kaldırılması ve kontrolü sürekli bakım-beslenme koşullarının iyileştirilmesi ve biyogüvenlik kurallarına özen gösterilmesi ile mümkün olacaktır. Ciddi sağlık önlemleri, biyogüvenlik, temizlik ve dezenfeksiyon hem ekonomik, hem de etkin bir yoldur.
Tavizsiz biyogüvenlik ve iyi bir bakım-beslenme Trichomonas yayılmasını ve riski azaltılabilir:
- Kirlenmiş altlık, tünek, dökülen yemlerin ve dışkının mümkün olduğunca sık temizlenmesi (her gün veya en azından iki günde),
- Suluklar sıcak suyla iyice temizlenip dezenfekte edilmeli ve su günlük olarak değiştirilmelidir.
- Yiyecek ve suyun dışkı ile kirlenmesinin en aza indirmek amacıyla yemlik ve suluklar tüneklerin yakınında yerleştirilmemelidir.
- Sergi, yarışma ve fuarlarda farklı kuş ve kümes hayvanların müşterek bulunmaları ve temasları sakıncalı olup tercih edilmemelidir.
- Kuşlar; kötü hijyen, yetersiz biyogüvenlik, kirli ortam, aşırı gürültü, toz ve ısı, soğuğa maruz kalmamalı, saldırgan kuşlar veya yırtıcı hayvanlar, fazla kalabalık, solucanlar ve diğer parazitler, lüzumsuz egzersiz, yetersiz gıda ve su gibi yoğun stres yaşamamalıdır. Stres, kuşların bağışıklık sistemi baskılar. Trichomoniasise yakalamak daha kolaylaşır,ancak bundan kurtulmak zorlaşır.
- Kuşların aşırı kalabalık ortamda yaşamaları stresi arttırır ve aynı zamanda Trichomonas bulaşma olasılığı fazlalaşır.
- Genel sağlık fikir edinmek amacıyla kuşlar her gün mümkün olduğunca erken dönemde hastalıkları fark etmede yardımcı olacaktır.
- Hasta veya normal dışı bir şeyden şüphelenildiğinde kuş hemen izole delip hekime başvurulmalıdır.
- Mümkünse, birkaç günde bir kuşlar tartılmalıdır. Canlı ağırlıkta da ki farklılıklar bir hastalığın belirtisi olabilir.
- Trichomonasla enfekte kuşlar, diğer sağlıklı hayvanlardan ayrılıp tedavi edilmelidir.
- Parazitile enfekte olduğu tespit edilmiş kuşla aynı kafes/ ortamda bulunan, temas eden kuşların bulaşması muhtemel olduğundan tedavi edilmelidirler.
- Tüm ölen kuşların ölüm nedenini tesbit etmek için hekim muayene etmelidir.
- Trichomonas yükü olup/olmadığı ve düzeyini bilmek amacıyla kuş dışkısı düzenli laboratuvarda incelenmelidir
- Kuş yarışmaları, sergiler, fuarlardan sonra mutlak gaita ve swap örnekleri alınarak risk kontrolü yapılmalıdır.
- Kuş dışkısı düzenli Salmonella yönünden taranmalıdır.
- Swap örneklerinde parazit yönünden pozitif çıkan ve tedavi edilen kuşlar Trichomoniasise ait hiçbir belirti saptanmasa bile sürünün geri kalanı için enfeksiyon riski oluştururlar. Bu yüzden persiste enfekte ve taşıyıcı kuşlar sürüden ayıklanmalıdır.
- Kimi hekimler çiftleşme dönemi öncesi ve yavrular yumurtadan çıkmadan 4-5 gün öncesinde aşırı trichomonas baskısını azaltmak için ilaç kullanılmasını önermektedirler. İlaçla paraziten tamamen kurtulmak hemen hemen imkânsızdır. Sadece sayıca azalmakta ve bu sayı zamanla tekrar yükselmektedir.
Sürü dışından gelecek parazit baskısının önlenmesi
- Mümkünse, kuşun hastalık durumu bilinmeyen, farklı geçmişi olan diğer kuşlarla karışmasına ve temasına müsaade
- Fuar, sergi ve yarışmalarda, kuşlar ele alırken eldiven giyilmeli ve yeni bir kuş incelendiğinde eldiven değiştirilmelidir.
- Başka kuşların kuşun yemlik ve suluğundan yararlanması engellenmelidir.
- Keza fuarlarda diğer kuşların dışkı ve salgılarıyla temasına engel olunmalıdır.
- Kafes tavanı sağlam olmalıdır. Bu şekilde yabani kuşlar yeme ve suya erişemesin.
- Yarış güvercinleri yarış süresince yarışmayan ana sürüden uzak muhafaza edilmelidir. Bu kuşlar karantina ve tedavisini takiben Trichomonas taranmasından bir süre sonra sürüye dâhil edilmelidir.
- Sürüye yeni alınan kuş bir süre karantinada kalmalıdır. Trichomonas için ilaç verilmelidir. Kısaca kuşlar ana sürüye katılmadan Trichomonas taraması yapılması ve temiz olduğu teyit edilmelidir.
- Kuş yetiştirme ünitelerine ziyaretçi kabul edilmemeli ve kuşları elemelerine müsaade edilmemelidir.
Özetle
- Sürü Trichonimiasis’e dirençli kuşlardan oluşturulmalı, duyarlı kuşlar damızlıktan ayrılmalıdır.
- Hasta hayvanlar sürüden vakit geçirilmeden çıkarılmalıdır.
- Diğer hastalıkların kontrol altında tutulmalıdır.
- Kafes, salma ve/ veya barınak dizaynının ve şartlarının iyi olması, günlük, haftalık temizlik ve bakımları iyi olmalıdır(detaylı bilgi için 7 nolu kaynağın incelenmesi).
- Kaliteli ve dengeli beslenmeye özen gösterilmelidir.
- Su hayati öneme haizdir. Temiz olmalı ve patojen organizmaları barındırmamalıdır.
- Trichonomiasisten şüphelendilinde ya da lezyonları görüldüğünde vakit kaybetmeden hekime başvurulmalıdır.
- Sürüye yabancı hayvan katımında dikkatli ve titiz davranmalı. Yeni kuş bilinen, sorun olmayan güvenilir yerden alınmalı en az 30 gün karantinada tutulmalı, herhangi bir sorun olup olmadığı gözlenmelidir.
Periyodik Trichomonas tedavisi
Yarış güvercinleri sıklıkla yarış sezonunda parazitle kontamine olabilmektedir. Trichomonas baskısını azaltmak amacıyla yarış sezonu sırasında periyodik olarak yarış kuşları tedavi edilebilir.
Kuşların tedavi etmek için yaygın bir yöntem; her üç haftada bir 3 günlük kür uygulamasıdır. Stratejik Trichomonas tedavisinde genellikle sadece stres beklenen zamanlarda önce ilaç uygulanmasıdır. Bir başka uygulamada; yavrulama mevsiminin sonunda, yarış sürülerinde, sadece yarış öncesinde ve üreme öncesinde kuşlara ilaç verilmesidir.
Yaygın bir tedavi; 25-50 mg / Kg Metronidazole 7-10 gün süre ile günde 2 defa verilmesidir. Tek bir 250 mg tablet 10 ml suda çözülebilmektedir. 600 gr canlı ağırlığındaki kuşa bu çözeltiden günde 1 ml verilebilir. Başka bir yaklaşım ise, kuşun bir kg ağırlığa 125 mg, tek bir doz şeklindedir.
Hayvan hastalıklarında; sizin , ailenizin , toplum sağlığı ve sevdiğiniz canlının sağlığı için mutlaka size en yakın VETERİNER HEKİM kliniğine gidin !… Hastalık ihmale gelmez !…