Evcil Kuşlarda Teflon Zehirlenmesi (Polytetrafluoroethylene Toksikosis). Tıpkı bizler gibi evcil kuşlarda kirli hava soluduklarında ciddi akut veya kronik solunum sıkıntısı yaşayabilmektedirler. Hatta bizlerden daha duyarlıdırlar. Kuşların solunum sistemi “teflon toksisitesi” ya da “PTFE zehirlenmesi / toksikosisine” duyarlıdır. Bu durumda ölümlerin birçoğu polytetrafloroetylene (PTFE) ile kaplanmış mutfak malzemelerinin ısıtılması sonucu yayılan zararlı dumandan kaynaklanmış olabilir. Bu kimyasal çoğu yapışmaz tencere, tava vb mutfak aletleri, bazı leke çıkarıcı ürünler ve diğer ev eşyalarında bulunmaktadır.
Evcil Kuşlarda Teflon Zehirlenmesi Belirtileri Nelerdir?
Polytetrafluoroethylene toksikosisinin belirtileri spesifik değildir. Bu belirtiler birçok solunum ve diğer hastalıklarda da görülebilmektedir. Kuşlar genellikle kafesinde ölmüş bulunur ya da güçlükle nefes alırlar ve sonunda ölürler. Hafif maruziyet solunum güçlüğü, hırıltı, koordinasyon bozukluğu, halsizlik, depresyon, endişeli davranış veya nöbetlere neden olabilir
Tanı genellikle fiziksel muayene, teflon eşya kullanımı sorgulaması, diğer anamnez bilgileri ve kuş ölmüşse postmortem muayene ile yapılır. Isınmış teflon kap kaçak tarafından yayılan toksik parçacıklar genellikle akciğerleri etkilemektedir. Postmortem muayenede, akciğer genellikle hemorajik, konjeste ve koyu kırmızıdır. Keza nefes borusu ve bronşlarda hemorajik ve konjestedir. Bu lezyonlar Polytetrafluoroethylene toksikosisiine için özel değildir. Akciğeri tahriş eden birçok ajan da oluşturabilmektedir. Bu yüzden teflon zehirlenmesi tespit edici pozitif bir yol bulunmamaktadır. Diğer zehirli irritanlar; aerosol spreyler, sigara dumanı, karbon monoksit, doğal gaz, amonyak ve yanmış besinler ve kızartma yağları olarak sayılabilir. Bu toksinler ile ilişkili belirtiler hafif kronik pnöymoniden akut ölümlere kadar varabilir.
Teflon eşyanın aşırı ısınması sonucu yayılan toksik partiküller sadece kuşları değil, aynı zamanda, sıçan ve insanlarda akciğer sorunlarına neden olduğu tespit edilmiştir. İnsanlarda hastalık grip benzeri semptomlar gösterir ve “polimer buhar ateşi” diye adlandırılır. Özellikle solunum hastalığı olan kişilerde, ciddi sorunlara neden olmasına karşın, nadiren ölümcüldür.
Neden Kanatlılar Polytetrafluoroethylene Toksitesine Daha Duyarlıdır?
Kanatlıların solunum sisteminin çok özel bir anatomisi havada bulunan toksinlere karşı son derece duyarlıdır. Özellikle uçuş için kaslara çok yüksek seviyede oksijen sağlamak amacıyla solunumla hava değiş tokuşu son derece hayatidir. Bu değiş tokuş sırasında toksik havada solunabilmektedir. Ayrıca, kuşların küçük boyutları ve yüksek metabolizma hızı havadaki toksinlere karşı duyarlılıklarını artırmaktadır. Kuşlar, bilhassa kanaryalar hassasiyetlerinden, eski tarihlerde kömür madenlerinde toksik gazları için bir detektör gibi kullanılmıştır.
Evcil Kuşlarda Teflon Zehirlenmesi Isıtılınca Neden Toksik Olmakta?
Kuş olan evde teflon kaplı eşya kullanılmamalı.
Normal pişirme koşullarında PTFE (teflon) kaplı mutfak malzemeleri bozulmaz ve güvenlidir. Birçok çalışma Polytetrafluoroethylene kaplı kap kacağın toksik parçacıklar ve dumanları serbest bırakmak için (“pirolisis” denilen kimyasal değişim) 280 °C, üzerinde ısıtılması gerektiği saptanmıştır. Normal pişirme sırasında çok yüksek sıcaklıklara nadiren ulaşılır. PTFE kaplı Mutfak malzemeleri ile çoğu pişirme 120 °C ve 210 °C arasındaki sıcaklıklarda gerçekleşmektedir. Diğer yandan teflon kaplar içi boş veya kuru ısıtıldığında toksik buharlar neden olabilir.
“Teflon” veya diğer yapışmaz yüzeyler herhangi bir şekilde çizik veya kusurlu ise daha düşük ısılarda bile kimyasal değişime duyarlıdırlar.
Ne Tür Malzemeler Polytetrafluoroethylene Kaplı Olabilir?
Kuşlarda Teflon Zehirlenmesi, bu tür eşyanın etiketinde belirtilmektedir. Kimi leke çıkarıcılarda PTFE içerirler. Ancak silikon kaplı kapkacağın toksik duman ürettiği şimdiye kadar saptanmamış ve güvenli olarak kabul edilmektedir.
Evcil Kuşlarda Teflon Zehirlenmesi ’nin kimi bilinen kaynakları
- Yapışmaz tencere, tava ve diğer mutfak eşyaları,
- Leke çıkarıcılar,
- Ortam ısıtıcıları, ısı lambaları kapak ve örtüleri,
- Yapışmaz ütü ve ütü masamı örtüleri,
- Saç kurutma makineleri,
- Yapışmaz fırın ve piliç kızartma tavaları
- Yapışmaz Izgaralar, dürüm makinesi, elektrikli tavalar,
- Yapışmaz mısır patlatıcı, kahve makinesi, ekmek makinesi,
- Yapışmaz yavaş pişirme, kavurma, pizza tavaları
- Seramik ocakları, tost makinesi,
PTFE Toksikosisi Nasıl Önlenebilir?
Bazı öneriler sıralanabilir: Kuşlar havası temiz, dumansız ve toksik partiküller içermeyen bir oramda tutulmalıdır.
- Eğer PTFE kaplı fırın damla tava varsa, kullanılmalı,.
- Teflon tava ve tencerede asla su kaynatılmamalı,
- PTFE kaplı kapların kullanım sonrası mutfakta bırakılmamalı,
- Teflon kapları kullanırken düşük ya da orta ısıda pişirme yapılmalı,
- Fritöz, dürüm, tost makinesi gibi teflon aletlerin kulanım anında sıcaklığını belirlemek için bir yemek termometresi kullanılmalı,
- PTFE kaplı mutfak eşyasının potansiyel tehlikelerini öğrenmedikçe asla kullanılmamalı,
- Mutfak aspiratörünün yeterli çekim ve doğru havalandırma yaptığına emin olunmalıdır.
- Isı üzerinde teflon eşyanın unutulmamasına dikkat edilmelidir.
Yukarıda belirtilen noktalara dikkat edilse bile, mutfak veya yakınında kuş bulundurulmamalıdır.
Kuşlar için tehlike yaratabilecek diğer toksik duman veya gazlar hangileridir?
- Karbon monoksit fark edilemeyen, tatsız, kokusuz bir gazdır. Kuşlar, insanlar ve diğer tüm hayvanlar için ölümcül olabilmektedir.Yangın, otomobil egzozu ve merkezi ısıtma ünitelerinden yayılabilir. Evler için Karbon monoksit detektörleri mevcuttur ve kullanılmalıdır. Kuşun bulunduğu oda güvenli olmalıdır.
- Her türlü yüzeyde 280°C üzerinde ısıtıldığında ya da pişirildiğinde Isınmış veya yanmış kızartma yağı, sıvı yağlar, margarin,tereyağı diğer yağ ve gıdalar tehlikeli buhar oluşturabilirler.
- Fırınlarda ”kendini temizle” modunu kullanılması zehirli gazlar üretebilir.
- Bir sızıntı veya sönü kpilot alevinden kaçak yapan doğal gaz ölümcül olabilir. Fırın, soba, şofben veya aletlerin pilot alevlerden kaçak olup olmadığı kontrol edilmeli. Gerek hane halkının gerekse evcil hayvanların güvenliği açısından gaz detektörü kullanılmalıdır. Kuşun doğal ve propan gaz kaynaklardan uzakta, iyi havalandırılan bir alanda tutulması gerekir.
- Birçok türden aerosollar ürünler florokarbonlar vetoksik parçacık ihtiva edebilir. Saç spreyi, parfüm, spreyde odorant, sprey kızarma yağı, sprey nişasta ve diğer aerosolların kuşun bulunduğu odaya da yakın yerde kullanılmamalıdır.
- Yanmış veya kavrulmuş plastik zehirli dumanlar yayabilir.
- Amonyak ve güçlü çamaşır suyu gibi temizlik maddelerinden çıkan buharları solunum sistemini tahriş ve solunum zorluğuna neden
- Pestisit, sinek, böcek, pire ve kene spreyleri, pestisit şeritleri hem kuşlar, hem de balıklara çok zehirli
- Tırnak cilası çıkarıcı, mineral uçucu, benzin, yapıştırıcılar, boyalar ve naftalin gibi organik birleşimler ve solventler kuşlar için zararlıdır.
Sigara dumanı da dâhil her türlü duman kuşlar için toksik etki yapabilir ve hata çok çabuk ölüme yol açabilir. Uzun süreli maruz kalma sadece solunum sistemine zarar vermemekte, göz ve cilt problemleri gibi bakteriyel enfeksiyonlara duyarlılıkta artış söz konusudur.
Üzücü bir durumla karşı karşıya kalmak ya da kalmamak ev halkının elindedir. Sorun yaratan toksik partiküllerden kurtulmak ve temiz bir hava sağlamak için sağduyulu birkaç adım atmak gerekiyor:
- Evcil hayvanın bulunduğu mahalde parfüm, deoderant, hamam böceği, karıncaya da pire spreyleri kullanılmamalı.
- Kokulu mumlar, hava deoderantları yerine odaya dışarıdan temiz hava girmesi için pencerenin hafif aralanması gerekir.
- Eğer aerosoller, oda parfümleri, kuvvetli kokulu mumlar, amonyak ya da klorbazlı temizlik ürünleri kullanmak zorunluluğu varsa, hayvanın mümkün olduğunca uzakta olmasına dikkat edilmelidir. Herhangi bir şüphe varsa kuşun geçici bir akraba veya arkadaş evinde misafir edilmesi gerekir. Ve kuş gelmeden önce ortamın iyice havalandırılması, herhangi bir koku kalmamasına itina edilmelidir.
- Eğer boya badana, fumigasyon, böcek mücadelesi, yeni halı,mobilya alınmışsa veya temizlenmişse, kendini otomatik temizleyen fırın kullanılacaksa hayvanın başka bir yerde misafir edilmesi iyi bir havalandırmadan en az 48 saat sonra getirilmesi gerekir.
- Daha önce vurgulandığı gibi bir karbon monoksit detektörü kullanılmalıdır. Evde her türlü elektrikli ısıtıcı, ızgara,fırın ya da şömine varsa, bu özellikle önemlidir.
- Eğer sigara tiryakiliği söz konusu ise kuştan önce kullanıcını ve ev halkının sağlığı için vazgeçilmelidir. En azından açık havada içilmelidir.
- Kuşların mutfaktan uzak tutulması ve mutfağın iyi havalandırılmasına özen gösterilmelidir.