Evcil kuşlarda kusma ve geri çıkarma, kuşlarda kusma birçok hastalıkta görülebilir. Vakit kaybetmeden bir hekime gidilmelidir. Yediklerini geri çıkarma ve kusma genellikle kuşlarda sık görülen semptomlardır. Yediklerini geri çıkarma ağız, yemek borusu, ya da kursak içeriğinin şiddetli dışarı atılmasıdır. Kuş başını ve boynunu sık sık öne doğru reverans yapar gibi uzatarak gıdayı geri çıkarır. Kusmuk sindirilmemiş ve içindeki taneler olduğu gibi kalmıştır. Yediklerini geri çıkarma genellikle normal bir davranıştır. Kusma bezli mide, taşlık veya bağırsak içeriğinin çıkarılmasıdır. Kusma, tükürme eyleminden çok daha fazla olup kuş iki yana başını sallar. Bu eylem bir hastalık belirtisidir ve derhal değerlendirilmesi gerekir. Ne yazık ki, geri çıkarma mı, kusma mı olduğunu ayırt etmek genellikle zordur.
Evcil Kuşlarda Kusma ve Geri Çıkarma Neden Kaynaklanmaktadır?
Yediklerini geri çıkarma ve kusmanın enfeksiyona göre değişen birçok nedeni bulunmaktadır. Bir kısım nedenler aşağıdaki tablodadır:
Nedenler
Enfeksiyonlar
- Bakteriyal: Mycobacterium, Megabacteria, Pasteurella, Salmonella ve birçok gram negatif, gram pozitif bakteri
- Fungal: Candida, Aspergillus, Maya
- Viral: Pacheco hastalığı, polyomavirus, çiçek virusu, papillomatosis, Papağan Gaga ve Tüy hastalığı, Adenovirus, Herpes virus, Paramyxovirus
- Parasiter: Capillaria, Plasmodium, Tenyalar, Trichomonas, Giardia, Yuvarlak kurtlar, coccidiosis
- Diğer: Kursak genişlemesi, Sendromu,
Gram negatif bakterilerin yol açtığı enfeksiyonlar en sık nedenlerinden biridir. Stres, başka bir hastalık, gıda veya suyun dışkı kontaminasyonu genellikle küçük kuşlarda sekunder ve en önemli nedenlerinden biridir. Keza bazı durumlarda apse oluşabilir. Sekunder Candida bir hastalık olarak Trichomonas özellikle muhabbet kuşlarında önemli bir nedenidir. Çiçek virusu ve tenyalar olgularında da sık görülür.
Diğer Organ Hastalıkları
- Kalp Hastalığı
- Karaciğer Hastalıkları
- Pancreatitis
- Böbrek Hastalıkları
- Diabetes mellitus
- Peritonitis
- Septisemi
- EleKtrolit Dengesizliği
- Travma
Kalp hastalığıTukan (Ramphastidae ailesi) vemina kuşlarında (Sturmidae ailesi) daha sık görülür. Özellikle muhabbet kuşu karaciğer yağlanması ve hepatit, birçok kuş türünün ortak bir nedenidir. Uçarken bir pencere veya aynaya çarpma, keza başka bir hayvanın ısırması sonucu oluşan travmalar iç kanamaya da enfeksiyon neden olabilir.
Beslenme Bozuklukları
- Yüsek proteinle beslenme
- Hipervitaminosis D
- Hipovitaminosis A
- Hipovitaminosis E or selenium yetersizliği
- Demir düzeyinin yüksekliği
- Gıda alerjileri
- Yiyecek ısısı ve kıvamındaki hatalar
- Oburluk
- Ani diyet değişiklikleri
Genç kuşlar yiyeceklerin özellikle sıcaklık ve kıvamı ve bir kerede verilen miktarına duyarlıdır. Uzun bir süre boyunca anormal vitamin düzeyleri soruya yol açabilmektedir. Yüksek proteinli diyetle beslenen sultan papağanlarında sık rastlanan nedenler arasındadır.
Zehirlenmeler
- Ağır metaller: arsenic, copper, lead, zinc
- Bitkiler
- Gıda: Çıkolata, nikotin, tuz, küflü ya da bozuk gıda, avokado, alkol, sigara
- Pestisid / insektisidler: carbamate, lindane, organophosfat, rotenone, arsenik
- Ev ürünleri: Kolekasiferol (D vitamini), ispirto, klor, teflon zehirlenmesi, deterjanlar, çam yağı, alüminyum klorid (deodorantlar), potasyum klorid (kibrit), nitrat, fosfor, talyum
Çinko ve kurşun zehirlenmesi sık karşılaşılan nedenlerdir. Isıtılmış tava, tencere vb mutfak ve ütü masası örtüsü gibi teflon kaplı malzemeler çok zehirlidir.
Gastrointestinal Hastalıklar; Tıkanma veya Kabızlık
- Guatr
- Askites
- Aerofajia (hava yutma)
- Kursak sorunları: Sıkışma, durgunluk, yangılar
- Egg binding
- Gastroentestinal sorunlar: yabancı cisim invajinasyon, bağırsak düğümlenmesi, daralma, fıtık, ileusta grit tıkanması, ülser
- Yemek borusu daralması
- Tümörler: papilloma, miyom adenoma, fibroma
Guatr muhabbet yaygın olup göğüs ya da karın içinde yer kaplar ve sindirim sistemi üzerinde baskı yapabilmektedir. Elle beslenen yavrularda ve genç kuşlarda kursak sorunları daha sık görülür. Ağızda papillomlar da yaygındır. Özellikle kanaryada yumurtlama zorluğu ve tıkanması daha sık nedenidir.
İlaç Reaksiyonları
- Antibiotikler: doxycycline, polymixin B, trimethoprim sufadiazine, sulfadimethoxine, enrofloxacin
- Antiparasitler: fenbendazole, praziquantel, levamisole
- Anti-fungaller: fluconazole, itraconazole, ketoconazole
Sadece hekimin doğrudan gözetimi altında kuşa ilaçlar verilmeli ve talimatlara uyularak yakından izlenmelidir.
Davranış Hal ve Tavır
- Araç tutması
- Kur yapma
- Heyecanlanma ya da stres
- Normal yavruluk dönemi davranışı
Diğer kuşlara, ayna, oyuncak ve hatta sahiplerine yaranma,kur yapma sık görülen davranışlardır.
Evcil Kuşlarda Kusma ve Geri Çıkarma Sendromun Tanısı Nasıl Yapılır?
Yediklerini geri çıkarma ve kusmayı bir birinden ayırt etmek çok zor ve kesin bir nedenini belirlemek bile çok güç olabilir. Hekim çok detaylı tam bir anamnez ister.
Bunlar:
- Başlama zamanı,
- Ne sıklıkla olduğu,
- Sahibince hastalığın fark edilen diğer belirtileri,
- Olgunun belirli bir olayla ilgili olup olmadığı, örneğin; oyuncaklar ile oynarken, yemek yedikten sonra gibi,
- Hayvan nelerle beslenmekte,
- Kuş nasıl bir ortamda yaşamakta,
- Sağlık koşulları nasıl,
- Gıdalar, ev eşyaları, toksinler ve diğer kuşlar maruz kalma gibi olası nedenlere ulaşım imkânı,
- Varsa diğer kuşların durumu,
- Kuşa ilaç veya destek ürünler veriliyor mu?
- Herhangi bir kur ya da yuva yapma gibi üreme davranışı sergiliyor mu?
- Geçmişte veya hâli hazırda başka bir hastalık söz konusu mu, tedavi yapıldı mı?
- Tanı için, kuşun dikkatli gözlemi ve tam bir fizik muayene. Eğer mümkün olursa hayvanın kafesiyle birlikte hekime götürülmesi gerekir. Çünkü çoğu zaman önemli ipuçları elde edilebilir. Tam kan sayımı, kan analizleri, parazitlerin tespitine yönelik fekal muayene gibi birçok laboratuvar incelemesine ihtiyaç duyulur.
Kusma veya Yediklerini Geri Çıkarma Tedavi Edilebilir mi?
Kusmanın tedavisi altta yatan nedene bağlı olarak önemli ölçüde değişecektir. Isının stabil tutulması, su kaybının önlenmesi ve tedavisi, beslenme yönetimi değişiklikler (bazen kesintili öğünler halinde besleme gerekli olabilir) şeklinde destek tedavisi çok önemlidir. Hastalığın şiddetine bağlı olarak, kuşun sürekli hekim gözetiminde tutulması gerekebilir.
Diğer tedaviler şunlar olabilir:
- Varsa enfeksiyonların tedavisi,
- Diyet değişikliği,
- Diğer organların hastalıklar için uygun bir tedavi sağlayarak ortamda ve / veya kuşta ki toksik maddeyi bertaraf etme,
- Yabancı bir cisim veya tümörün ve diğer bağırsak tıkanıklıklarını ortadan kaldırmaya yönelik cerrahi veya endoskopik müdahale.
- Eğer kuş sıkça geri çıkarıyorsa ve nedeni davranışsal olduğu belirlenmişse, geri çıkarmasının odağı olan oyuncaklar veya aynayı kaldırmak yararlı olabilir.