Doğum sonu ilk östrusun şekillenme zamanı hangi faktörlerce etkilenir?. Hem etçi hem de sütçü ineklerde, özellikle rasyonlardaki enerji yetersizliği, doğum sonrası ovaryum aktivitesini inhibe eder. Özellikle vücut kondüsyon skoru (VKS) düşük ineklerde doğumdan sonra ovaryum fonksiyonlarının başlama zamanı gecikir. Dominant folikülün ovulasyonu, VKS’si iyi olan ineklerde düşük olanlara oranla daha erkendir. Beslenmenin ovaryum fonksiyonu üzerindeki etkisi, insülin, IGF’ler ve leptin aracılığıyladır.
İneklerde postpartum dönemde iz elementler ve vitaminler de ovaryum fonksiyonlarının başlama zamanı üzerine etkilidir. Mineral ve vitaminler, postpartum dönemde uterustaki bakteri kontaminasyonunun eliminasyonunu hızlandırır ve postpartum uterus enfeksiyonlarının oluşumunu; postpartum bağışıklık sistemini güçlendirerek ve ineklerde antioksidan düzeyini arttırarak azaltır. Postpartum dönemde kalsiyum ve çinko eksikliği, metritis ve endometritis için risk faktörüdür. Ayrıca mineraller, retensiyo sekudinarum, hipokalsemi ve negatif enerji dengesi gibi postpartum hastalıkların şekillenme riskini de azaltır. Selenyum, kalsiyum, bakır ve çinko gibi bazı mineraller postpartum ineklerin uterus involüsyonununu hızlandırır.
Sonuç olarak doğumdan sonra ovaryum aktivitesinin başlama zamanını birçok faktör etkilemekle birlikte, en önemli faktör negatif enerji dengesidir. Bu nedenle inekler negatif enerji dengesinden korunmalıdır.
Prof.Dr. Ayhan Baştan
Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi
Doğum ve Jinekoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi