Buzağıların Viral İshalleri-Rotavirus, Coronavirus
Buzağıların viral ishallerinde başlıca etken Rotavirus ve Coronavirus dur. Bunların dışında BVDV, Parvovirus, Bredavirus (Torovisruslar), Calicivirus (norovirus), Adenovirus, Astrovirus larda etken olarak görülmektedir. Burada bilmemiz gereken Rotaviruslar birçok dezenfektana relatif olarak dirençlidir ve nemli ortamlar yaşama sürelerini uzatır. Coronaviruslarda ise soğuk ve nemli ortamlarda yaşama sürelerini uzatırlar.
Epidemiyolojisi;
Rota ve coronaviruslar bütün dünyada yaygındır. Birlikte seyredebildikleri gibi E.coli ve Cryptosporodiosis enfeksiyonları ile beraber seyredebilirler.
Risk faktörleri;
- Yetersiz kolostrum ve Ig alımı
- E.coli enfeksiyonları
- Buzağının yaşı
- Çevre sıcaklığı ve olumsuz çevre koşulları
Kolostral antikorlar rotavirusları doğumdan sonra 5-7 güne kadar ancak koruyabilirler.
Enfeksiyon kaynağı enfekte olan buzağıların dışkılarıdır.
Bulaşma yolun sindirim yolu ile ama coronaviruslar solunum yolu ile de bulaşma göstermektedir.
Kış ve bahar aylarında daha sık görülmektedir.
İnkubasyon süresi rotavirusta 15 saat-5gün, coronavirusta deneysel olarak 20-30 saat.
Patogenez
Rotaviruslar ince bağırsakları etkiler ve villöz enterositlerin yıkımlanması ile karakterizedir.
Coronaviruslarda ise hem ince bağırsağı hem de kalın bağırsağı etkiler. İnce bağırsaklarda villöz enterositlerin ve kalın bağırsakda kriptelerin yıkımlanması ile karakterizedir.
Klinik Semptomlar
Rotavirusların semptomları;
- Ani başlayan şiddetli, sulu, açık renkte ishal
- İshalde küçük kan parçacıkları içeren mukoid yapıya sahip
- İştahsızlık,
- Dehidrasyon
- Komplike olmuyanlarda toksemi belirtileri
- Birkaç günde iyileşme
Coronavirusların semptomları;
- Koyu yeşil veya açık kahverengi renkte, mukuslu, yapıkan nitelikli, bol miktarda ishal
- Kalın bağırsaklarda etkilendiğinden ıkınma, arasıra kanlı ishal gibi colisit belirtileri
- Şiddetli dehidrasyon
- İştah ve emme refleksinde azalma
- İlerleyen depresyon ve iştahsızlık
Parvovirus semptomları; Etçi buzağılarda sütten kesildikten sonra oluşan ishal
Prognoz (Hastalığın Seyri)
- Rotaviruslar komplike olmayan olgularda birkaç günde iyileşir
- Colibacillosis ile komplike olaylarda ölüm oranı %5-70 arasında değişebilir
- Coronavirus ishalleri uzun sürdüğü ve cevap alınmayan olgularda ölümle sonuçlanabilir
Sağaltım – Tedavi
- Yoğun sıvı elektrolit tedavisi
- Bağırsak villözleri zarar gördüğünden sıvı tedavisini 1-2 devam edilmelidir
- Sekonder enfeksiyonları engellemek için antibiyotik (tercihen penisilin grubu olabilir)
- Vitamin takviyesi
- Mineral takviyesi
- Karaciğer enzim takviyesi
- Bağışıklık sistemini destekleyici preperatlar
Korunma
- Gebeliğin son 2 ayında rota ve coronavirus aşılar (E.coli yi içeren) yapılmalı
- Yeni doğanlarda modifiye oral yolla rotavirus aşıları
- Buzağının yeterli kolostrum alınması sağlanmalı
- Düvelerden doğan yavru buzağılara yaşlı ineklerin kolostrumu verilmeli
- Hiperimmun serumlar uygulanabilir
- Hijyenik tedbirlerin alınması
- Bireysel ya da yaş gruplarına göre barındırılması
- Çevrenin dezenfeksiyonunda benzalkonyum klorür, hipoklorit içeren dezenfektanları tercih etmelisiniz.
