Buzağılarda göbek şişliği. Bilindiği gibi, göbek kordonu yavru henüz rahimdeyken, yavru ile anne arasındaki alışverişi sağlar.
Doğumdan sonra göbek kordonu ile ilgili doğru ve önerilen işlemleri yapmazsak bazı sorunlarla karşılaşabiliriz.
Göbek kordonu toplardamar, atardamarlar ve urachusu içine alan bir yapıdır. Urachus anne rahminde (fötal dönemde) idrar kesesi bağlantısı görevini görür. Eğer göbek kordonu ile ilgili hijyen sağlanamamış ise başımız derde girebilir. Bu sebepten göbek kordonunun iyotlu bir dezenfektan ile temizlenmesi veya dezenfektana daldırılması doğumu takiben ilk yapılması gereken işlemdir.
Göbek ile ilgili sorunlar göbek yangısı, göbek apsesi ve fıtık olarak sıralanabilir. Bazen bu problemler birlikte de olabilir. Sorunlar burada kalmayıp bazen başka sorunlar ile de komplike olabilmektedir. Hatta buzağıyı göbekteki sorundan değil, daha sonraki bir komplikasyondan kaybedebiliriz.
Buzağılarda göbek şişliği öncelikle çok ayrıntılı bir biçimde muayene edilmelidir. Gerekirse ultrason kullanmak da önerilir. Birbiriyle kombine olmuş vakalara müdahale etmeden önce doğru teşhis koyulması şarttır. Çünkü müdahalenin yöntemini doğru teşhis belirleyecektir.
Fıtık bazen basit fıtık şeklinde, bazen de komplike fıtık şeklinde karşımıza çıkar. Hatta boğulmuş fıtık ile karşı karşıya kalırsak konu bağırsak boğulması, bağırsak nekrozu gibi daha vahim boyutlara ulaşabilir.
Göbek yangılarının önemli komplikasyonlarının başında göbekteki bakterilerin kordon içindeki kan damarları ile karaciğere, yine kordon içindeki urachus ile idrar kesesine ulaşması gelmektedir. Böyle durumlarda karaciğer apseleri veya idrar kesesi yangısı söz konusu olur.
Göbek şişmesi göbek yangısı sebebiyle oluşmuşsa bakteriler kana karışıp, septisemiye, eklem yangılarına, solunum yolu enfeksiyonuna, beyin yangısına (encephalitis) yol açabilir. Bazı durumlarda mikroorganizmalar kalbe kadar gidebilir.
Göbek yangılarında hiçbir komplikasyon olmasa bile ateş, iştahsızlık, ağrı ve büyümede yavaşlama gibi sorunlar ortaya çıkacaktır. Tüm bu durumları göz önüne alırsak göbek hijyeninin ve koruyucu hekimliğin önemi daha iyi anlaşılır.
Koruyu Hekimlik
Koruyucu hekimlik ‘’temiz ve kuru’’ bir doğum bölümü ile başlar. Büyük hayvanların bulunduğu yerde doğan veya daha önce iyi temizlenip, altlığı değiştirilmemiş doğum boksunda doğan buzağı tehlike altındadır.
Buzağıların göbek yangısına veya apsesine yol açan bakteriler, mastitis (meme yangısı) ve metritis (rahim yangısı) yapan mikroplarla aynıdır.
Koruyucu hekimliğin diğer önemli iki adımı göbek kordonunun dezenfeksiyonu ve ağız sütünün yeterince içirilmesidir. Zaten bu önlemler buzağı ölümlerini önlemek için yapılması gereken uygulamalardır.
Göbek iyotlu dezenfektana daldırılır. Kordonun iyice dışarı doğru sıvazladıktan sonra göbek kıskacı (göbek klipsi) ile sıkıştırılmasını veya bağlanmasını öneren yazarlar vardır. Ancak; ne olursa olsun göbek dezenfeksiyonunun 2-4 saat sonra tekrarlanması şarttır. Bu işlemi ihmal etmemek lazımdır. Buzağı daha sonra hiçbir şekilde ıslak, çamurlu, pis bir yerde bulundurulmamalıdır.
Doğuma müdahale esnasında göbek kordonunu kısa kopması ile fıtık arasında ilişki olduğunu, bu konuda dikkatli olunması gerektiğini unutmayalım. Gereksiz müdahale ve aşırı telaş içerisindeki karmaşadan kaçınılmalıdır.
Buzağılarda Göbek Şişliği Tedavisi
Göbek şişliklerinin tedavisi mümkündür. Tedavi şeması doğru muayene, doğru teşhis ile birlikte şekillenir. Antibiyotik ve yangı gidericilerle tedavi bazı durumlarda iyi sonuç verebilir. Böyle bir müdahalede antibiyotik uygulamasının 5-7 gün sürdürülmesi gerekir.
Göbek şişliklerinde çoğunlukla cerrahi müdahaleye ihtiyaç duyulur. Örneğin; apsenin açılması, boşaltılması, fıtığın reddedilmesi gibi. Ayrıca urachus fistülü teşhisi konulursa yine tedavi cerrahi müdahaleyi gerektirir.
Özet olarak
Buzağılarda göbek şişliği basit bir olay değildir. Bir veya birkaç sorunla birden uğraşmak zorunda kalabiliriz ya da buzağıyı kaybedebiliriz.
Yukarıdaki koruyucu hekimlik uygulamalarını kesinlikle ihmal etmeden, eksiksiz yapmak şarttır.
