Buzağılarda Colibacillosis (E. coli)

Colibacillosis (E. coli) enfeksiyonu yeni doğan buzağılarda E.coli bakterilerinin patojen serotipleri tarafından meydana getirilen, septisemi, enteritis ve çeşitli komplikasyonlarla seyreden, yüksek oranda ölümlere neden olan enfeksiyöz hastalıktır.

Buzağı septisemisi sığır yetiştiriciliğinin önemli sorunlarından biridir. Hastalık dünyanın her tarafında görülmektedir. buzağı septisemisi üzerinde son yıllarda yapılan çalışmalar, hastalık etkeni olarak E.coli nin önemini açıkça ortaya koymaktadır.

Etiyolojisi

Hastalığın etkeni E.coli nin patojen serotipleridir. Bazı serotipler, septisemi, bazıları enterotoksemi ve bazıları da enteritistise sebep olur. Gram negatif, hareketli ve hasta hayvan ve insanların bağırsak kanalında, dışkılarında, ahırın her tarafında ve çevrede bol miktarda bulunur.

Hastalığın buluşmasında etkenin virulansı, konakçının duyarlılığı, enfeksiyon zamanı ve yeni doğanlarda dispozisyon oluşturan stres faktörlerinin büyük rolü vardır.

Etkenler vücuda solunum, sindirim ve göbek yollarından girebilirler. Maternal bağışıklığın yetersizliği ve stres faktörlerinin etkisiyle mukoza direnci kırılır ve bakteriler kan-lenf dolaşıma dahil olurlar (septisemi).

Hastalık hijyen ve beslenme ile yakından ilişkilidir. Enfeksiyona karşı duyarlılığı artıran faktörler arasında;

• Beslenmede ki dengesizlikler
• A vitamini yetersizliğinin önemlidir.
• Kolostrumun alamaması ya da yeterli düzeyde almaması ya da geç alması
• Kolostrumun da Ig lerin yetersiz olması
• Annenin yaşının küçük olması
• Annenin geç kuruya çekilmesi
• Doğum padokların ve barınaklarının temiz olmaması
• Doğum sonrası buzağının bireysel değil de kalabalık sürü içinde tutulması
• Soğuk, yağışlı ve rüzgarlı havalar
• Bozulmuş mastitisli sütle beslenmesi
• Meme hijyeninin dikkat edilmemesi
• Kalitesiz süt ikame yemlerin verilmesi
• Zayıf buzağı sendromu

Colibacillosis (E. coli) Enfeksiyonun Epidemiyolojisi

Bütün Dünyada buzağıların en önemli hastalığıdır. Genellikle 4 günlükten küçük buzağılarda başlar ve 2 haftalığa kadar olan dönemlerde sık rastlanır. Enfekte hayvanlar enfeksiyon kaynağıdır. Bulaşma kontamine olmuş annelerin derileri ve emzirme kaplarından, zeminden nasofarenks veya göbek kordonu yolu ile şekillenir. İnkubasyon süresi 1-3 gün kadar kısadır.

Klinik Semptomlar

Colibacillosis (E. coli) enfeksiyonu klinik semptom olarak 3 farklı formada şekillenir.

1. Septisemik Form: Enfeksiyon doğumun ilk zamanlarında çıkar. Etken vücuda girdikten sonra lenf yumruları üzerinden dolaşıma ulaşır ve septisemi gelişir. Perakut olaylarda hastalığın ilk klinik semptomlarının ortaya çıkmasından sonra ishal şekillenmeden birkaç saat içerisinde ölümler görülür.

• Aniden halsizlik
• Emmede isteksizlik
• Ayakta duramama
• Hızla dolaşım yetmezliği
• Vücut sıcaklığı yüksektir fakat sonradan hızla aşağı düşer
• Ekstremiteler, kulak ve kuyruk soğuk
• İshal olmasa dahi dehidrasyon vardır, gözler orbita çukurluğuna düşer
• taşikardir
• Zayıf nabız
• Yerde yatar durumunda koma şekli
• Yüzlek ve düzensiz solunum
• Kulak kepçesinin içinde peteşiyel kanamalar
• En fazla yerleştiği organlar bağırsak, eklem, böbrek, akciğer ve beyine yerleşir.

2. Enterotoksemik Form: Doğumdan sonra ki ilk hafta ortaya çıkar. Perakut seyreder. İnce bağırsaklarda üreyen koli lerin salgıladıkları toksinler ishale ve ölüme neden olmaktadır.

• Ani olarak hastalanırlar ve konvilsiyon semptomları ile birlikte yere düşerler
• Nabız ve solunum düzensiz
• Şuur kaybı
• Çırpınma hareketleri
• Opistotonus gibi sinirsel semptomlar
• Hipotermi
• Mukozalar solgun ve kuru
• Yüzlek venlerde dolgunluk
• Septik formdaki tüm belirtiler burada da meydana gelmekle beraber 2-6 saat içersinde komaya girer ve ölürler.

3. Enterik Form (Beyaz İshal ve Metastazik tip): Colibacillosis en fazla görülen formudur. Genellikle hayatın ilk 2 haftasında içinde (2-14 günlük buzağılarda) ortaya çıkar ve akut seyrede. E.coli enfeksiyonlarının septisemi görülmeyen formlarının en tipik ve en sık görülen klinik semptomu ishaldir.

• Sarı beyazımtırak renkte çok sulu ve yumuşak kötü kokulu ishal
• İshal sık sık eforsuz şekilde oluşmakta
• kuyruk ve perianeal bölge ishalle bulaşık görünümde
• Başlangıçta abdomende hafif genişleme ve hafif geçici sancı gözlenebilmesi
• Oskültasyonda sıvı sesi ve özellikle abdomenin sağ alt tarafında gaz sesleri
• Yüksek ateş
• İştahsızlık
• Durgunluk
• Taşikardi
• Solunum güçlüğü
• Dehidrasyon
• Su içmezler
• Uygun tedavi yapılmazsa 4-5 günde ölüm şekillenir
• enfeksiyonu atlatanlar gelişimleri geri kalır ve zayıftırlar

Ayırıcı Tanı

• 5 günlükten küçüklerde başlamasıyla Salmonellosis ten
• 5 günlükten küçüklerde başlaması, solunum sistemi şikayetlerinin belirgin olmamasıyla Pasteurellosis ten,
• Nistagmus, opistotonus gibi sinirsel semptomların görülmemesiyle Listeriosisin Septik Form dan
• Başlangıç döneminde yüksek ateşin olması, 5 günlükten küçüklerde başlaması, genel durumun daha kötü olmasıyla Rotavirus, Coronavirus Enteritleri ve Cyryptosporodiosis ten ayrıca Gıda İshallerinden ayrılır.

Tedavi

Colibacillosis (E. coli) enfeksiyonunun sağaltımını 4 başlıkta toplayabiliriz.

1. İmmunoterapi

Anneden temini veya eksik olan Ig ve pasif immuniteyi sağlamak, buzağıların bağışıklık sistmeini uyarmak, genel direnci artırmak, antibiyotiklerin ekisini kuvvetlendirmek için;

• Ana kanı nakli
• Buzağı septisemi serumu
• Kolostrum serumları
• Gamaglobulin preperatları

2. Kemoterapi 

Antibiyotik ve sülfonamidler kullanılır. Bu amaçla kolistin, neomisin, enroflaksasin, danoflaksasin, ampisilin, trimetoprim sülfamit, furazolidon, gentamisin, penisilin streptomisin ve tetrasiklinler kullanılabilir.

3. Semptomatik Tedavi

Dehidrasyon, elektrolit dengenin bozulması, metabolik asidozis, üremi ve hipogliseminin giderilmesi en önemli tedbirlerdir. Oral, paranteral veya intravenöz ilaçlar kullanılır. Sıvı elektrolit solüsyonun amacı ile Sodyum klorür, Potasyum klorür, Sodyum bikarbonat, Glikoz ve Glisin kullanılır. Sıvı elektrolit tedavisi amacı ile piyasada hazır ticari preperatlar bulunmaktadır.

Semptomatik tedavi amaçla ayrıca bağırsak salgısını azaltmak, bağırsak mukozası yüzeyini örterek irkitileri azaltmak, mukozayı büzüştürmek ve bağırsaktaki zararlı maddeleri adsorbe etmeyi hedeflenir. Bunun için astringent ilaçlar ki bunlardan bazıları olarak Bizmut subnitrat, Bizmut karbonat, Tannen, Kaolin, Pektin, adsorban ilaçlar olarak da Karbomedisinalis karbopulvit, spazmolitik olarak da Atropin sülfat, buskopan ve analeptik olarak da Kafein verilir. Ayrıca parenteral kalsiyum uygulamaları, A C ve B komplek vitaminler verilir.

4. Diyetik Tedavi

Hastalıkta diyet önemli en başlıca olarak verilen süt miktarının azaltılması şarttır. Yağsız süt verilmeli ve içersine yoğurt katılabilir. En iyisi 1-2 gün süt verilmemesidir. Demli çay veya papatya çayı verilebilir. Temiz su bulundurulmalıdır. Yalnız gelişen teknoloji ile beraber oral olarak kullanılan hem enerji hem de serum yerine geçen preperatların kullanılması daha doğru olur.

Korunma

İneğin gebeliğin 7. ayından itibaren E.coli ve hatta corona, rotavirus içeren karma aşı yapılmalıdır. Doğan buzağıya ilk 1-2 saat içerisinde kolostrum içirilmeli ve 12 saatten önce mutlaka tekrar edilmelidir. Daha sonra sabah akşam canlı ağırlığının 1/10 kadar süt içirilmeye devam edilmelidir. Yeni doğan buzağıya septiserum aşısı yapılmalı. Anneden kan nakli veya serum nakli yapılabilir. Buzağının göbek kordonu doğumdan hemen sonra iyotlu solusyonlara batırılmalıdır. Bireysel barındırmalıdırlar. Etiyolojide anlattığımız diğer faktörlerde göz önünde tutularak önlem alınmalıdır.