Aşı ve anticoccidial rotasyonu ile coccidiosisin maksimum kontrolü. Uzun zamandan beri anticoccidial yem katkıları kullanılarak coccidiosis ile savaşılmaktadır. Bu katkı maddeleri ile birlikte canlı coccidiosis aşılarının dönüşümlü kullanımının, daha etkili olduğu kimi çalışma ve uygulamalarla kanıtlanmıştır.
Coccidiosis hala modern broiler üretiminde en yüksek maliyetli hastalıklardan biridir. Bu ekonomik kaybın en önemli nedeni, artan yem dönüşüm oranı (FCR) ve canlı ağırlık kayıplarıdır. Ayrıca, özellikle Eimeria tenella’nın neden olduğu klinik hastalık, giderek artan ölümlere yol açmaktadır. Coccidiosis, dysbacteriosis ve / veya nekrotik enterititis) gibi bakteriyel enterititisi tetikleyen, hastalık tablosunun ağırlaşmasına yol açan en önemli faktörlerden biridir.
Kritik Koruma
Yukarıda bahsedilen nedenlerle, coccidiodisden yeterince korunma önemlidir. Anticoccidial yem katkıları veya anticoccidial ilaçlar hala broilerlerde en yaygın kullanılan önleme aracıdırlar. Bu ürünlerin birçok yararları yanında kullanımları ile ilişkili iki ana sorun bulunmaktadır:
- Belirli bir ürün, çok uzun zaman ya da çok sık kullanıldığında Eimeria parazitlerine hassasiyet kaybı,
- Kimi bileşikler arasındaki çapraz direnç,
En son yasal değişiklik, örneğin monovalant iyonoforların geri çekilme zamanı (with drawal times) kısıtlama ve nicarbazin, broiler yetiştiricileri için esneklik artmış olmasına rağmen, daha önce bahsedilen konular eklendi:
- Bu bileşiklere Eimeriaların maruz kalması artmıştır. Broiler yetiştirme dönemi boyunca uzun süre kullanılmaktadırlar.
- Aynı kategorideki ürünleri (monovalant iyonoforlar) fazla kullanılmaktadır. Oysa aralarında çapraz direnç söz konusudur.
Sonuç olarak, coccidiosisisin önlemesi veya coccidiosisin maksimum kontrolü için alternatif çözümlere ihtiyaç duyulmaktadır. Anticoccidial yem katkıları farklı dönüşümlü program seçenekli bir yaklaşım vardır. Bir başka seçenek de; uzun vadeli önleme stratejisinin bir parçası olarak giderek daha popüler bir hale gelen coccidiosis aşıların düzenli kullanılmasıdır.
Saha Çalışması
Belçika’da, sekiz çiftlikte toplam 25 kümeste saha koşullarında coccidiosis aşı uygulamasının zooteknik sonuçları özetlemek gerekirse:. Aşı uygulanan her kümeste yılık sürü değişimi sayısı, iki ile altı arasında değişiyordu. Bu da ortalama 4.3 değişim ve aşılan 112 sürü, 2.330.000 broiler demektir.
Çalışma yapılan işletmelerde, aşırı bir monovalant iyonoforlar ve / veya nicarbazin kullanılmasına rağmen klinik coccidiosis salgınlarının önü alınamamıştır. Coccidiosis aşılaması öncesinde kümeslerin yaklaşık yarısında kimyasal temizleme programı diye adlandırılan işlem uygulanmıştır. Burada amaç; coccidiosis baskısını azaltmak ve aşı suşların kümese hâkim olabilme şansını maksimize etmektir. Ayrıca işletmelerde fazla kullanılmayan kimyasal bir anticoccidial yem katkısı verilmiştir. Coccidiosis aşılamasından sonra, tüm çiftlikler monovalant iyonoforlar ve / veya nicarbazin dayalı anticoccidial programa dönmüşlerdir
Tüm sonuçlar üç grupta sınıflandırıldı
- Aşılama öncesi sürü devir(‘CBV’); kümes başına ortalama 6.9 devir,
- Aşılama sırasında (‘CDV’); kümes başına ortalama 4.3 devir,
- Aşılamadan sonra (;’CAV’) kümes başına ortalama 3.6 devir.
Sonuçlar Tablo-1 de özetlenmiştir.
Tablo. 1. Aşılama öncesi, anı ve sonrası incelenen parametreler
| Canlı Ağırlık(gr) | Günlük Ağırlık Artışı(gr) | FCR 1500 | FCR 2000 | Ölüm(%) | EPEF1 | |
| CBV | 2446a,b | 61.2a,b | 1.35a | 1.57a | 3.8a | 366a |
| CDV | 2382a | 59.5a | 1.33a | 1.55a | 2.9b | 368a |
| CAV | 2482b | 62.0b | 1.29b | 1.52b | 2.9b | 391b |
(1): EPEF: Avrupa Üretim Verimliliği Faktörü
Günlük Canlı Ağırlık Artışı
Bu araştırmada tüm sürüler aynı yaşta elden çıkarılmamıştır. Canlı ağırlıkları ve günlük ortalama artış (ADG) 40 günlük bir yaş baz alınarak düzenlenmiştir. Amaç; daha iyi bir karşılaştırma yapmaktır. CDV, CBV ile istatistiksel fark göstermemiştir. Fakat CAV’ den anlamlı derecede düşüktü. Orijinal anticoccidial programına (CAV) geri geçiş yaptıktan sonra, vücut ağırlıkları CBV ile karşılaştırıldığında 40 gram yakın artmıştır. CBV de düzeltilmiş ortalama günlük artış karşılaştırıldığında canlı ağırlıkları için olduğu gibi CDV ve CAV aleyhinde, benzer gözlemler yapılabilir.
Yemden yararlanma oranı (FCR)
Yemden yararlanma oranlarını karşılaştırabilmek için, iki düzeltme yapılmıştır:
- 2000 gram ağırlığa göre; aşağıdaki formül kullanılmıştır:
FCR2000 = FCR – Y ile Y = (Ortalama kesim ağırlığı – 2000) x 0,33
FCR2000, CBV ve CDV için de, bezeri uygulandı. Aşılamadan sonra FCR, ancak, aşılama öncesinden daha düşüktür. Bu beş puan iyileştirilebilir (Grafik 1).
1500 gram ağırlığa göre, bu, tipik Benelüks Ülkeleri düzeltmesidir. Gerçekten geçerli nihai ağırlıklara adapte olmasa da günümüzde hala yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu düzeltme için aşağıdaki formül kullanılmıştır:
FCR1500 = FCR – Y ile Y = (Ortalama kesim ağırlığı – 1500) x 0,40
CBV, CDV ve CAV içinde FCR1500 karşılaştırıldığında, benzer değerlendirme FCR2000 gibi yapılabilir.
Coccidiosisin Maksimum Kontrolü Değerlendirmesinde Düşük Ölüm
Ölümler işletmelerce günlük olarak saptanmıştır. Grafik.2 sonuçları özetlenmiştir. Aşılama öncesinde, coccidiosis haricinde ölümler üzerin bir etkisi olduğu düşünülen hiçbir belirgin hastalık saptanmamıştır. CBV göre CDV ve CAV bir ölçüde daha düşük ölüm görülmedi.
Avrupa Üretim Verimliliği Faktörlü (EPEF)
EPEF aşağıdaki formüle göre hesaplanmıştır:
EPEF =[(canlı ağırlık kg x yaşanabilirlik%) / (FCR2000 x günlük yaş)] x 100
Sonuçlar Grafik. 3 gösterilmiştir. Aşılama öncesi ve sırasında oldukça benzer EPEF saptanmıştır. Buna rağmen, aşılama sonrası önemli ölçüde daha iyi EPEF gözlenmiştir.
Tartışma ve Sonuç
Coccidiosisin maksimum kontrolü de modern broiler sektöründe popüler inanç hala, anticoccidial yem katkı maddeleri kullanımına kıyasla aşılama ile coccidiosisin önlenmesi ve benzer zooteknik sonuçları almak zor olduğunu yönündedir. Ancak, anticoccidial ilaçlar kullanılırken ve coccidiosis aşı uygulandığında canlı ağırlık, günlük ağırlık artışı, FCR ve EPEF verileri arasında anlamlı farklılıklar olduğunu görülmektedir.
Dahası, aşı sonrası verilen anticoccidial yem katkıları aşılama öncesine göre FCR ve EPEF değerlerinde açık bir şekilde önemli iyileşmeler neden olmuştur. Kümeslerde duyarlı aşı suşlarının yaygınlaşması, hâkim popülasyon olması anticoccidial ilaçlarında restorasyonunu sağlamış olur. Bu, veriler önceki yapılan çalışma sonuçları ile uyumludur.