Arı Irkları ve Özellikleri

Arı ırkları, bütün canlılarda olduğu gibi arılar da zaman içinde yaşadıkları coğrafi bölgenin şartlarına uyum göstererek değişik ırk özellikleri kazanmışlardır. Arı ırklarında hırçınlık, çalışkanlık, hastalıklara dayanıklılık gibi değişik özellikler gösterirler.

Arı ırkları; büyüklük, renk, dil uzunluğu, vücudun kıl örtüsü, balmumu bezlerinin şekil ve büyüklüğü, kanat damar yapısı ve kanat büyüklüğü gibi morfolojik özelliklerle birbirlerinden ayrılırlar. Bugüne kadar yapılan taksonomik çalışmalarda dünyada 24 arı ırkı kesin olarak tanımlanmıştır. Bunlardan ancak bazıları ekonomik öneme sahip olup ekolojik şartların elverdiği her yerde yetiştirilirler. Ekonomik değer taşıyan arı ırkları içinde İtalyan, Kafkas ve Karniyol ilk sıralarda yer alırlar.

Bal Arılarında İstenilen Özellikler

1. İnsana yakın ve uysal olması.
2. Uçuş uzaklığının uzun olması.
3. Daha fazla bal ve polen toplayacak fiziki özelliklere sahip olması.
4. Kovanlarını temiz tutması ve hastalıklara karşı dayanıklı olması.
5. Coğrafya ve iklim şartlarına dayanıklı olması.
6. Hortum uzunluklarının fazla olması.
7. Ana arıların yumurtlama yeteneklerinin yüksek olması.
8. Oğul eğilimlerinin düşük olması.

Tüm bal arılarının düştüğü Apis cinsi bilinen en az 44 alt çeşidi olan çok güzel bir arı türüdür. Bunların hepsi bal üretimi, balmumu peteği üretimi ve bir kraliçe ile bir kolonide yaşama özellikleriyle birleşiyor. Ayrıca, hevesli arıcılar tarafından not edilmesi gereken benzersiz davranışlar ve özellikler gösterirler ki hedef de Apis’dir.

Yukarıda da bahsettiğimiz gibi taksonomik olarak dünyada 24 arı ırkı vardır. Biz bu yazımızda bal üreten arı ırklarından bahsedeceğiz. Yabani ve diğer arı ırklarına değinmeyeceğiz. Dünya üzerindeki belli başlı bal üreten arı ırkları sizlerledir.

İtalyan Bal Arı Irkı (Apis mellifera ligustica)

Eskiden beri üstün özelliklerini koruyan üstün bir arı ırkıdır. Asıl yurdu Kuzey İtalya’dır. İtalyan arıları çok çalışkan ve uysaldırlar. Ana arı bol yumurtlama yeteneğine sahiptir. İtalyan Bal Arıları, bal arısı stoğunun en yaygın kullanılan arı ırklarından bazılarıdır. İtalya’da ortaya çıktılar, dolayısıyla adı 1859’da Amerika Birleşik Devletleri’ne getirildiler. Üretken kuluçka döngüleri ve üretimleri, yumuşak doğaları ve sürü isteksizlikleri ile tanınırlar. Mükemmel üreticiler olarak, çoğu ticari arıcı İtalyanları ana üretim kaynağı olarak kullanacaktır. Çok açık renklidirler, bazı kolonilerde neredeyse tamamen sarıdırlar, estetik olarak göze hoş gelirler. Tanımlanmaları oldukça kolaydır.

İtalyan Arısının çok yönlü avantajlarına rağmen, bazı dezavantajları vardır.

1. Sonbaharın derinliklerine kadar devam edebilecek uzun kuluçka döngüleri nedeniyle kaynakları hızlı bir şekilde tüketirler.
2. Daha zayıf veya komşu kovanlardaki mağazaları soymakla ünlüdürler.
3. İtalyan Arıları, doğal zararlılarla daha fazla zorlanma eğilimindedir ve bu nedenle daha yüksek çökme oranlarına sahip olma eğilimindedir. Bunun neden olduğuna dair mantık henüz belirlenmedi, ancak popülerlikleri nedeniyle araştırmalar hızla ilerliyor.

İtalyan Bal Arıları, çok yönlü yapıları nedeniyle hemen hemen her arıcı için harikadır. Çoğalma kabiliyetleri fazladır. Yavru büyütme yeteneği fazla olup erken ilkbaharda kuvvetli koloni oluştururlar. Bol nektar toplayarak çok bal yaparlar. Oğul verme eğilimleri zayıftır. Arı ırkları arasında en güzel petek İtalyan arası tarafından örülür. Tatlı sarı renkli ve güzel görünüşlüdür.

Karniyol Arı Irkı (Apis mellifera carnica)

Karniyol arı ırkı (Carniolan Bee), Amerika Birleşik Devletleri’ndeki en popüler 2 arı stokundan biridir. İnce yapılı ve uzun dillidir. Kısa ve sık bir kıl örtüsüne sahiptirler. Gri arılar da denilen Karniyol arısının kitini çok koyu renktedir ve genellikle 2. ve 3. halkalar üzerinde kahverengi noktalar, bazen de kahverengi çizgiler vardır. En sakin ve uysal arı ırkıdır. Yavru üretme kabiliyetleri çok iyidir. Küçük aileler halinde kışladıklarından yiyecek tüketimleri azdır. Polen miktarı yeterli olduğu sürece yavru büyütme uzun süre devam eder. Sonbaharda ailenin nüfusu süratle azalır.

Avantajları

• Patlayıcı yay birikimi, yazdan önce hızla toparlamak isteyen arıcılar için idealdir.
• Çok sert iklim şartlarında bile kışlama yetenekleri iyidir.
• Oğul verme eğilimleri yüksektir.
• Yön tayin etme ve kovanlarını bulma duyguları kuvvetlidir.
• Yağmacılığa karşı meyilli değildirler.
• Çok az propolis kullanırlar ve bu yüzden yavru hastalıklarına karşı çok hassastırlar.
• Çevre şartları değişikliklerine uyma kabiliyetleri yüksektir.
• Karniyol Arıları son derece uysaldırlar ve sokmaya yetecek kadar heyecanlanmaları için çok fazla tahriş alırlar.
• En önemlisi, Karniyol Arısı 6.5 ila 6.7 mm arasında en uzun dillerden birine sahiptir. Bu da yonca gibi mahsulleri tozlaştırmasına yardımcı olur. Koloni için bal arısı stoğunun diğer türlerinden daha fazla besin kaynağı anlamına gelir.
• Bu temel özelliklerin ötesinde, bu stokun Orta ve Doğu Avrupa kökenli olması nedeniyle, bu arılar daha soğuk iklimlere daha toleranslı olacak şekilde yetiştirilmiş ve kışlama için en iyi stoklar arasında yer almıştır. Bu arılar, kışlarını mütevazı bir gıda tedarikiyle dar bir kümede geçirirler. Arıcılığın yapıldığı Slovenya’daki arıcılar için favori olduklarını kanıtlamışlardır. kültürel öneme sahiptir.

Genel olarak, bu bal arısı türü havayı sıcaktan soğuğa ve nemliye veya daha sert kış mevsimlerine çevirmekten endişe duyan arıcılar için harika bir seçenektir.

Kafkas Bal Arı Irkları (Apis mellifera caucasica)

Bu arı stoğu bir zamanlar Amerika Birleşik Devletleri’nde çok popülerdi, ancak genel olarak bal üretiminin olmaması, Birleşik Devletler ‘deki bal üreticileri arasında kullanımını azalttı. Yine de, çok uzun dili nedeniyle bu suşu kullanan bazı ticari tozlayıcılar var; çoğu zaman Carniolan arı stoğundan daha uzundur. Karniyol arısına benzer şekilde, Kafkas arısı mizaçta benzer özelliklere sahiptir.

Çok uysal, çalışkan ve şiddetli soğuğa dirençli olma gibi üstün ırk özellikleri vardır. Hortumları diğer arı cinslerinden uzundur. Sık sık oğul verme eğilimine girmemeleri bu ırkın üstün nitelikleri arasındadır. Yavru verimleri yüksektir ve kuvvetli aileler meydana getirirler. En kuvvetli oldukları devre yaz ortasıdır.

Çok uslu olmalarına rağmen, dışardan gelen yağmacı arı ya da diğer zararlılara karşı kovanlarını oldukça iyi korurlar. Kitin rengi koyudur genelde gri kurşuni renktedirler. Tek kusurları kovana aşırı miktarda propolis getirerek sağa sola bulaştırmalarıdır.

ABD’de bu türün azaltılmış kullanımı, gelenekçiler arasında değerini artırmıştır çünkü stokların çoğu Avrupa’dan ithal edilmektedir. Sonralarda Carniolans ile melezleştirilmektedir. Koloninin kademeli gelişme hızı, büyük ölçüde kullanılan birçok stoktan daha yavaş olsa da, balın kuluçka yakınında daha verimli bir şekilde depolanmasına izin verir. Diğer bir deyişle, bir önceki tarak tamamen dolana kadar yeni bir tarağa geçmez.

Daha soğuk iklimlerde kışlık depolar ve “ısıtma battaniyesi” nin önemini anlayan arıcılar için bu tek özellik, arılarınızın bu yıl kışlama şansını artırmasına yardımcı olabilir.

Alman Bal Arı Irkları (Apis mellifera mellifera)

Avrupa Kara Arısı veya Alman Kara Arısı, sömürge döneminde Kuzey Avrasya’dan getirildi. Bu alttür, o zamandan beri, dayanıklılığı nedeniyle Alman Arılarının alt ırklarına bölünmüştür. Uzun ve soğuk kışları diğer bal arılarına göre daha sık yaşayabilir. Bununla birlikte, savunmacı yapıları, Avrupa ve Amerikan yavru çürüklüğü gibi kuluçka hastalıklarına yatkınlıkları nedeniyle, bu arı kolonisi tüm dünyadaki arıcılar arasında önemli bir tercih kaybetmiştir.

Bu arı stoğu türü ticari sektörde önemli bir değer kaybetmiş olsa da, üreme değerlerini ve verilerini diri olarak takip ederek bu alt türün dayanıklılığını izole etmek için hala çok çalışan araştırmacılar var.

ABD’deki arıcılar için bu tür büyük olasılıkla mevcut değildir. Kovandaki doğal hastalıklara ve parazitlere aşina değilseniz iyi bir seçim olmayacaktır. Mevcut durum, bunu sağlıklı bir koloniyi sürdürmek için zor bir yarış haline getiriyor.

Afrika Arısı (Apis mellifera scutellata)

Afrikalı ya da Katil Arı, Güney Afrika’da ortaya çıkan bu çeşitlilik, Güneydoğu Brezilya’daki bir grup Bilim Adamının melez stokların kaçmasına izin vermesiyle talihsiz bir üne kavuştu. Apis M. Scutellata‘yı diğer Avrupa çeşitleriyle yetiştiren bilim adamları, kolonilerini çevreleyen genişletilmiş 30 metrelik devriye yarıçapı gibi alışılmadık davranışlar sergileyen anormal derecede agresif bir tür ürettiler. Bu bal arısı suşu, zararlı böcek ve parazit direncini artırırken aynı zamanda üretimi artırmak amacıyla bir laboratuvarda tasarlanmış bir melezdi. Bu arı stoğu, 26 deney sürüsü karantinadan kaçıp Güney Amerika’yı ele geçirene kadar büyük umut vaat etti.

Onlarla çalışmayı öğrenirseniz, bu oldukça agresif bal arısı türünün bazı avantajları vardır. Daha genç yaşta yiyecek aramaya başlarlar, tipik olarak daha fazla bal üretirler. Daha hızlı çoğalmalarına rağmen önemli ölçüde daha küçük bir koloni boyutuna sahiptirler. Bu olumlu özellikler için bu arılarla iyi çalışan birçok arıcı hikayesi var.

Genel olarak, bu arılar yanlış anlaşılmaktadır. Sokulma tehdidi çoğu arıcı, özellikle de yeni öğrenen yeni arıcılar için riske değmez. Bu özelliklere sahip melezleştirilmiş arıların vahşi kolonileri hakkında daha fazla araştırma ortaya çıktıkça, bu stok, onlarla şahsen karşılaşmadıkça, arıcılık dünyasında nispeten önemsiz bir rol oynar.

Anadolu Arı Irkı (Apis mellifera anatoliaca)

Anadolunun büyük bir kısmında yayılış gösteren Anadolu arısı İngiltere ve ABD’ne götürülerek bu ülkelerdeki ıslah çalışmalarında kullanılmıştır. Bu arı ırkı, kuzeydoğu ve güneydoğu bölgeleri hariç ülkenin orta kısımlarındaki yerli arı popülâsyonunu oluşturmaktadır. Bu arı ırkı  doğu arılarının bir dalı olarak sınıflandırılmıştır.

En büyük özellikleri Anadolu coğrafyası ve iklimine çok iyi uyum sağlamış olmalarıdır. Çalışkan, kış şartlarına ve hastalıklara dayanıklı olma gibi avantajları vardır. Anadolu arısının en üstün vasıflarından birisi de çok zor şartlarda bile bal toplayarak hayatını devam ettirebilmesidir. Genelde esmer ve küçük yapılı arılardır.

Cebelitarık Bal Arı Irkları (Apis mellifera iberiensis)

Bu muhtemelen Batı bal arısının en sıra dışı çeşididir. Bunlar, çoğunlukla İber yarımadasında (İspanya ve Portekiz) bulunan küçük siyah bir arılardır. Ancak bölgeyi İtalyan arıyla paylaşmalarına rağmen, genetiği inanılmaz derecede saf kalır. Bunun nedeni, bu türdeki erkek arıların (veya erkek arıların) hangi tür Kraliçelerle çiftleşecekleri konusunda inanılmaz derecede seçici olmalarıdır. Yani sadece kendi genetiğini paylaşanlar! Bu onları saf kılar, ancak yine de kendi türleri içinde genetik olarak çeşitlidir.

Apis M. Iberiensis’in bir başka ilginç özelliği inatçı savunma tekniğidir. İzinsiz girdikten sonra, saldırganlar ayrıldıktan sonra 24 saate kadar çevredeki alanda devriye gezmek için bir nöbetçi arı grubu göndererek yollarına çıkan her şeye saldırgan bir şekilde saldırdıkları biliniyor! Ne yazık ki, bu onlara, bulundukları takdirde kolonilerini sık sık yok eden yerel insanlar arasında kötü bir üne kavuştu.

Himalaya Bal Arı Irkı (Apis cerana)

Kuzey Hindistan’dan, Güney Doğu Asya, Malezya, Endonezya, Filipinler ve Japonya’daki geniş yelpazede sahip bal arı ıklarıdır. Bu çeşidin daha küçük boyutu ve daha az kalabalık kolonileri, Avrupalı ​​muadilleri kadar bal üretmedikleri anlamına gelir. Bu nedenle bölgedeki arıcılar tarafından çok sayıda apis mellifera çeşidi ithal edilmiştir. Bu bal işi için iyi olabilir. Ancak belki de arılar için pek iyi olmayabilir. Bunun nedeni, daha önce bu bölgeye izole edilen hastalıkların, özellikle de varroa akarlarının, apis Mellifera’ya yayılmış olması ve şimdi tüm apis çeşitleri için küresel olarak dağıtılan bir sorun haline gelmesidir.

Bu sebepten apis cerana binlerce yıl için bu hastalıkların eşlik ettiği görüldü. İnanılmaz derecede hijyenik bir çeşittir. Kuluçka peteklerinin balmumunu temizleme ve yenilemede uzmandır. Savunmasız arı larvalarını varroa gibi patojenlerden korur.

Diğer benzersiz uyarlamalar arasında sıcaklık değişikliklerine karşı dayanıklılık (donma sıcaklıklarında Avrupa arılarından çok daha iyi hayatta kalabilecekleri bildiriliyor) ve ayrıca Asya eşekarısı gibi özellikle büyük avcılarına karşı savunma için bir araç geliştirdiler. Bunu, büyük yırtıcı hayvanı sıkı bir kümede çevreleyerek ve kanat kaslarını o kadar yoğun bir şekilde titreştirerek yaparlar ki, üretilen ısı örtülü eşek arısını ölene kadar pişirir.

Dev Bal Arısı (Apis dorsata)

Adından da anlaşılacağı gibi, Güney ve Güney Doğu Asya’da bulunan diğer bal arısı çeşitlerinin çoğundan önemli ölçüde daha büyüktür. Apis Mellifera’nın aksine, kolonileri kapalı boşluklarda yuva yapmazlar. Ancak diğer çeşitler gibi kovanlarda evcilleştirilemeyecekleri anlamına gelen sarkık ağaçların ve kayalık uçurumların altında yuva yaparlar.

Bu grubun balı, kolonilerini oluşturdukları büyük yüksekliklere tırmanarak ve petekleri doğrudan keserek hasat edilir. Apis dorsata’dan bal ve balmumu toplayan yerli insanların çok az koruma giyerek veya hiç korumadan harika görüntülerini görmüş olabilirsiniz. Bu dev arıların ballarını ne kadar agresif bir şekilde savunacaklarını düşünürsek, oldukça şaşırtıcı bir başarı! Dikkatli olun.