Yeni doğan buzağılarda solunum sıkıntısı olarak bazen yeni doğan buzağılarda sık soluma, abdominal soluma (karnını dövme), hırıltılı solunum gibi belirtilerle karşılaşabiliriz.
Bu solunum güçlüğüne yabancı literatürde Respiratory Distress Syndrome (RDS) adı veriliyor. Sebebi çoğunlukla prematüre (günsüz) doğum olmakla birlikte, uzun süren doğum, güç doğum gibi sebepler de söz konusu olabiliyor. Hatta bilim insanları normal (gününde) doğan buzağılarda bile görüldüğünü saptamışlar.
Sorunun altında akciğerlerin iyi gelişememesi yatıyor. Bilim insanları ise bu durumu surfaktan eksikliğine bağlıyorlar. Surfaktan, özet olarak, akciğerlerdeki hava keseciklerinin (alveollerin) yüzeyinde oluşan, yüzey gerilimini düzenleyerek kan-gaz alışverişini ve böylece solunum işlevini sağlayan lipid-protein kompleksi olarak tanımlanıyor. Surfaktan miktarı gebeliğin sonuna doğru giderek artarak, doğum zamanında yeterli seviyeye ulaşıyor.
Prematüre (erken, günsüz) doğumlarda ise surfaktan miktarı yeterli seviyeye ulaşmadığından, doğan buzağı solunum güçlüğü çekiyor.
Surfaktan akciğerlerin imal ettiği bir bileşim. Bebeklerde de aynı sorun söz konusu olduğunda sığır akciğerinden elde edilen Survanta (Beractant alfa) isimli ilaç kullanılıyor (sığır kaynaklı surfaktan preparatı = fosfolipid).
Bilimsel araştırmalar RDS (buzağılarda solunum sıkıntısı)nın dünyada en çok safkan Belçika Mavisi buzağılarda görüldüğünü ortaya koymuş.
Yıllar içerisinde yapılan araştırmalarda bu sendrom ile doğan buzağıların kan tahlillerinde izminerallerin belirgin derecede düşük çıktığı saptanmış. Özellikle başta iyot ve selenyum, ikinci derecede ise çinko ve bakır seviyelerinin düşüklüğü ile adı geçen sendromun ilişkili olduğu belirlenmiş.
RDS (Respiratory Distress Syndrom = hyaline membrane disease) olarak adlandırılan bu durum dünyada başlıca hayvan refahı sorunlarından biri olarak kabul ediliyor.
Buzağılarda Solunum Sıkıntısı Çekenlerde Koruyucu Hekimlik
Gebelik esnasında anne adaylarının yemlerine iyot, selenyum, çinko ve bakır gibi izminerallerin düzenli olarak katılması öneriliyor. Böylece doğumu takip eden günlerde solunum yolu enfeksiyonlarının da önlenmiş olduğu, bilimsel olarak, gözlenmiş.
Tedavi
Başta prematüre doğan buzağılar olmak üzere, güç doğumun ardından ya da uzun süren bir zaman içerisinde doğan buzağılarda solunum sıkıntısı görüldüğünde ilk yapılacak iş bir battaniyeye sarmak olmalıdır. Hipotermiye yol açmayacak şekilde buzağı saç kurutma makinesi ile iyice kurutulmalıdır.
Diğer yandan enrofloksasin etken maddeli bir antibiyotik ile birlikte, damardan fizyolojik serum veya %5’lik Dextroz solüsyonları verilmelidir.
Uygun olanaklar varsa insan hekimliğinde kullanılan fosfolipid – fosfotidilkolin – preparatları kullanılabilir. Oksijen cihazı ile oksijen verilebilir. Çünkü yeni doğan yavru şiddetli derecede oksijensizlik ile karşı karşıyadır.
Özet
Koruma en akılcı yoldur. Sorun ortaya çıktıktan sonra yapılabilecek olanlar yetersiz kalabilir. Doğrusu, gebelikte annelere izmineral karışımları içeren katkılar verilmesidir.