Süt sığırcılığı işletmelerinde gezinti alanları, Süt sığırcılığı işletmelerinde son yıllarda, kapalı, duvarlı ve gezinti alanları bulunan çok sayıda barınak yapıldığını gözlüyoruz.
Bu tip barınak yapıları ancak; içinde hayvan yokken iyi gibi görünen, içine hayvan konulduktan sonra ise “Sürü Yönetimi” ne aykırı olduğu keşfedilen işletmelerdir.
Bu tip barınaklar üstelik “Modern Yapı” olarak sunuluyor.
Evet, kapalı, duvarlı ve gezinti alanları olan barınaklar çiftlik işletmeye geçtiğinde büyük problemler ortaya çıkarıyor. Çünkü; sürü yönetiminin temel ilkelerine aykırı. Sürü yönetiminde temel ilkeler, barınağın; kuru – temiz ve konforlu olmasıdır.
Bu projeler “tip proje” olarak birbirinin aynısı yapılar halinde yayılıyor. Duvar hiç olmaması gerekirken üstte küçük bir açıklık bırakılarak yapılıyor. Barınak çatısının ortasında bir açıklık var. Ama; onun üzerinde, mahya veya fener çatı denilen ilave mevcut. Bunlarla havalandırmanın sağlanmış olacağı düşünülüyor. Kesinlikle yanlıştır ve hayvanlara temiz hava sağlayacak bir sistem değildir. Zaten işletmeye geçildiğinde hayvanlar bunu açıkça belli edip, kendilerini dışarı atıyorlar. Dışarısı, yani gezinti yeri, temiz havalı bir yer gibi gözükse de aslen öyle değil.
Havası temiz mi ?
Gezinti yeri kuru ve temiz ilkesinin aksine ıslak ve pis. Özellikle yazın ve rüzgarlı havalarda gezinti yerinden kalkan toz zerrecikleri toplam bakteri, E.coli, dışkı kaynaklı streptokoklar, Filamentli mantarlar, endotoksinler ve diğer koliformlar bakımından çok tehlikeli. Rüzgarın kaldırdığı toz solunum yoluyla soluk borusu ve akciğerlere gidiyor. İrritasyon (tahriş) ve mikroorganizmaların bulaşmasıyla pneumoniye (zatürre) sebep oluyor.
Gezinti yerleri çoğunlukla ıslak ve pis. Çünkü; bir sığır ortalama günde 55 kg yaş dışkı üretiyor.
İnek içerideki havayı beğenmeyip kendisini dışarıya attığı için bu dışkı çoğunlukla gezinti yerini ıslak ve kirli bir hale sokuyor. Tabii, idrarı da unutmayalım. Bu yüzden ineklerin baldırları tamamen “çakıldak” ile kaplı.
Diğer yandan rahimden akan doğum sonrası sıvılar, rahim yangısı geçiren ineklerin akıntıları gezinme alanına yayılıyor. Enfeksiyon yapan, irine sebep olan bakteriler aynı zamanda mastitis (meme yangısı) etkenleri. Ek olarak sinekler ve sineklerin bulaştırdığı yaz matitisi de göz önünde bulundurulmalıdır.
Sağıma gelen hayvanların memeleri her zaman kirli ve bolca mikroorganizma yüklü.
Gezinti alanları metritis ve mastitis için yayılma alanı
Gezinti alanları tırnaklar için yararlı olduğu söylense de, tırnakların yılda 2 kez elden geçirilmesinin gerekliliği unutulmamalıdır. Gezinme alanları bu ihtiyacı gidermez. Ayrıca kuru ve temiz alanlar yerine ıslak ve pis yerler olduğundan, gezinme alanları tırnak sağlığı için de tehlikelidir.
Gezinme yerlerinde ısrar ediliyorsa, gezinme yerlerinin ıslah edilmesi için gerekenler yapılmalıdır.
Barınakların Duvarları Nasıl Olmalı?
ABD’nin süt ve peynir eyaleti olan, Dünya Süt Sığırcılığı Fuarının (World Dairy Expo) yapıldığı Wiskonsin eyaletinde barınaklar duvarsızdır, gezinti alanı bulunmaz ve çatı açıklığı 60 cm olup, üzerinde onu kapatacak mahya veya fener çatı denilen bir düzenek yoktur.
Hiçbir ineğin baldırında “çakıldak” göremezsiniz. Holstein ineklerden yılda 14 ton süt alınır.
Duvar yerine perdeler vardır. Perdeler kışın kapatılır. Hatta kışın bile güzel havalarda, özellikle gündüz saatlerinde açık tutulur. Yazın ise; zaten kesinlikle perdeler açıktır. Tüm konfor barınak içinde sağlanmıştır. İnekler yemliğe en yakın yerde yatar vaziyette olurlar ve sıklıkla yemliğe giderler.
Fan ve duş sistemleri hem havalandırma, hem de serinletme amacıyla kullanılır.
Tamamen açık, serbest sistem süt sığırcılığı çiftlikleri (Open Lot Dairy Farm) ABD’nin Teksas, Idaho ve New Mexico eyaletlerinde tercih edilir. Geniş bir arazide bulunan bu tip çiftliklerde hayvan başına düşen alan çok geniştir. Özetle, bu çiftlikler geniş arazide, az hayvan bulunduran işletmelerdir. Sadece bazı yerlerde sundurma ve gölgelikler mevcuttur. İklim özellikleri ve arazi büyüklükleri bu tip çiftlikler için uygundur.
Ülkemizde ise perdeli, duvarsız, ortası 60 cm tamamen açık, gezinti yeri olmayan, tüm konforu barınak içerisinde sağlanmış, havalandırma ve serinletme düzenekleri olan barınaklara öncelik verilmelidir.
Şu anda yapılmakta olan, işletme esnasında çok sorun çıkaran, duvarlı, gezinti alanları, ortası kapalı yapılardan derhal vazgeçilmelidir.