Sığırlarda Suni tohumlama bir gebe bırakma yöntemi olup, kızgınlıktaki ineğin rahmine boğa spermasının, özel bir aletle, bırakılmasıdır.
Üstünlüğü kanıtlanmış boğaların tohumları kullanılırsa suni tohumlama bir “ırk ıslahı yöntemi” haline gelir. Dünya’da ırkların ıslah edilmesinde en çok kullanılan, en etkin ve en kolay yöntem suni tohumlamadır.
Sığırlarda Suni tohumlama ile üstünlüğü kanıtlanmış boğa tohumları kullanılarak gelecek nesillerin daha verimli olması sağlanır. Boğadan çiftleşme yoluyla geçebilecek hastalıkların yayılması suni tohumlama ile önlenmiş olur. Kolay buzağılama özelliği önceden belirlenmiş boğa tohumları kullanılırsa güç doğum problemiyle karşılaşılmaz. İneğin verim dışındaki diğer eksikleri de suni tohumlama ile giderilmiş olur. Örneğin; meme başı uzunluğu, ayak basışı, sütçülük tipi özellikleri, kalça yüksekliği, memelerin vücuda bağlanışı gibi karakterler uygun boğa tohumlarıyla düzgün, istenilen hale getirilebilir. Suni tohumlama yöntemi üstün bir boğa tohumundan birçok üreticinin yararlanmasını sağlar. Bu yöntemle kayıtlı yavrular ve giderek kayıtlı sürüler ortaya çıkar. Sığır üreticileri boğa beslemenin masraf ve tehlikelerinden kurtulmuş olurlar.
Suni tohumlamada en önemli konu kızgınlığın belirlenmesi ve uygun zamanın kaçırılmamasıdır. İneklerin verimleri arttıkça, süt vermekle meşgul olan inek, kızgınlık süresini kısaltır. 20 kg’a kadar süt veren ineklerin kızgınlık belirtilerini gösterme süresi 18 saat civarında olurken süt verimi yüksek ineklerde kızgınlık gösterme süresi verime göre 14 saat ile 4 saate kadar düşebilir. O yüzden kızgınlığın gözden kaçması ihtimali söz konusu olabilir. Bu durumda üzerine atlamaya izin veren, yani duran inek tohumlanmalıdır. Başka bir deyişle erkek randevu yerine dişiden önce giderse daha iyi sonuç alınır.
Kızgınlık belirtilerini görmek her zaman en iyi yöntemdir. Podometre, aktimetre gibi yardımcı araçlar olsa da, kızgınlığın diğer belirtilerini, yani çara akıntısını, atlamayı, durmayı görmek, böğürmeyi duymak döl tutma oranına olumlu katkı sağlar. Çara akıntısı bulanık olan inek döl tutmaz. Kanlı akıntı getiren ineklerin ise kızgınlık süresi sona ermiştir.
Bilgisayarlı Eşleştirme Programı
Bir gebe bırakma yöntemi olan suni tohumlamanın, verim arttırıcı ve sağlıklı nesiller elde etme yolu olarak kullanılması dünyada yaygınlaşmıştır. Yirmi yılı aşkın bir zamandan beri bilgisayarla eşleştirme yapılarak bu yönde yararlar arttırılmaktadır.
Eşleştirme 2 yönlü yapılmaktadır.
İneklerin eksik görülen karakterlerinin sonraki nesillerde düzeltilmesi ve kan yakınlığının önlenmesi.
İneklerin meme, kalça yapıları, cüsseleri, meme bağlantıları ve benzeri fiziksel yapıları ile süt, süt yağı, süt proteini gibi verim değerleri uygun boğa tohumları kullanılarak düzeltilebilir. Tesbit edilen fiziksel karakterler, bilgisayara işlendiğinde, bilgisayar o karakterleri düzeltebilecek boğaları listeler. Diğer bir yarar kan yakınlığının önlenmesi yönündedir. Kan yakınlığı, akrabalı yetiştirme olup, bazı çekinik genlerin bir araya gelip sakat buzağılar doğmasına sebep olmasıdır. Eğer, sürüde daha önce pedigri kayıtları tutulmuşsa, bilgiler bilgisayara girilerek inekler kan yakınlığı olmayacak şekilde boğa tohumlarıyla tohumlanır. Böylece çekinik genlerin bir araya gelerek sakat veya ölü buzağı doğması engellenmiş olur.
Dişi sperma
Boğa spermalarının dişi ve erkek sperma olarak ayrıştırılması işlemidir. Dünyada şu anda tek bir şirketin tekeli altında olan bu teknoloji, dişi spermaların ayrıştırılması amacıyla kullanılmakta olup, eğer istenirse etçi ırklar için erkek sperma için de kullanılabilmektedir.
Yüzde 90 oranında başarıyla uygulanan yöntemde, sperma hücresi sayısının azlığı, işlemler esnasında bir kısım spermanın ziyan olması, teknolojik masraflar dolayısıyla fiyatlar geleneksel spermaya göre daha pahalı olmaktadır. Döl tutma oranı ise %15-20 oranında düşmektedir. Ama; sonuçta istenen cinsiyette buzağımız olmakta ve hedefe ulaşmak için yolumuz kısalmaktadır. Şimdilik düvelerde kullanılması önerilmektedir.
Genomics
Sığırlarda Suni tohumlama teknolojisine son yıllarda en büyük yardım DNA teknolojisinden sağlanmıştır. ABD’de 1885 yılından beri düzenli kayıt tutulması, bu teknolojinin elde edilmesinde büyük rol oynamıştır. Boğa seçiminde sperma üretim labotaruvarlarına büyük oranda yarar sağlayan bu uygulama giderek başka yararlar da sağlayacaktır. Örneğin; boğaların yetenekleri daha kısa zamanda ortaya çıkartılabilecek, yüksek döl tutma oranı olan boğalar keşfedildiğinde döl verimi başarısı artacaktır. Bakım ve besleme koşullarının etkilediği ve etkilemediği yetenekler ortaya konulacaktır. Giderek artan şekilde hastalıklara karşı dayanıklılık, uzun ömürlülük gibi karakterler belirginleşecektir.
Gebelik sürelerinin belki 8-10 gün kısalması mümkün olacaktır. Çünkü; gebelik sürelerini kısaltan boğalar olduğu bilinmektedir. Genomics yaygın bir şekilde kullanılmaya başlanmıştır. Ancak; var olandan çok daha fazla yararlar getireceği kesindir.
Ekstra olarak bir video
