Sığırlarda Kene Enfestasyonu
Kene Enfestasyonu, vücutları bir kese şeklinde olan, sabit, yavaş ve sürekli olarak kan emen, çevre şartlarından kolay kolay etkilenmeyen ektoparazitlerdir. Arachnida sınıfına, acarina takımına bağlı dört alt takımdan metastigmata grubuna bağlı iki önemli aileye ait keneler ruminantlar açısından önemlidir. Bunlar İxodidae ve Argasidae aileleri olup, ixodidae daha çok önemlidir.
Gelişimleri sırasında gereksim duydukları konakçı sayısına göre 3 gruba ayrılırlar. Larva, nimf ve erişkin dönemlerinin her üçünde de aynı konakçı üzerinde olursa 1 konakçılı keneler olarak adlandırılırlar.Larva ve nimf dönemi sonrasında konakçı değiştiren keneler iki konakçılı keneler, her 3 gelişimi de farklı konakçılara ihtiyaç duyarsa da bunlar 3 konakçılı keneler olarak adlandırılmaktadır.
İxodidae familyasından; Boophilus (Rhipicephalus) Tek konakçılı kenelerdir.
Hyalomma ve Rhipicephalus bursa 2 konakçılı kenelerdir
Ayrıca ülkemiz sığırlarında Argasid kene cinslerinden Ornithodoros ve Otobius bulunmaktadır.
Epidemiyolojisi;
Bütün Dünyada yaygın olmakla beraber bol yağışlı tropik bölgelerde sık rastlanır. 25-27 derece en aktif oldukları için ilkbahar ve sonbahar arasında çok görülür. Yaşamlarını bir konakçı veya diğer konakçılarda geçirirler. Ölüm oranı direkt olarak çok düşükte olsa tedavi edilmeyen durumlarda ölüm görülmektedir. Enfestasyon kenenin konakçı üzerine yerleşmesi ile başlar.
Klinik Semptomlar;
- Kan emmeye bağlı olarak kondisyon ve zayıflama
- Verim düşüklüğü
- İştahın azalması
- Deri ve kıl örtüsünde düzensizlik
- Kronik hemorajik anemiye bağlı mukozalarda solgunluk
- Bazı kene türleri sığırlarda paralize de neden olması
Ayırıcı Tanı
Kenelerin sığırların üzerinde makraskopik olarak görülmesiyle diğer ektoparazitelerden ayrılmaktadır.
Prognoz;
Sağaltımla kısa sürede iyileşir. Klinik semptomlarda da belirttiğimiz gibi bazı enfestasyonlarda kene felci şekillenebilir. En önemli komplikasyonları ise Babesiosis, Theleriosis, Anaplasmosis gibi hastalıkları bulaştırmasıdır.
Kene Enfestasyonun Tedavisi;
- İvermectin
- Doramectin
- Moxidectin
- Eprinomectin
Lokal olarak ise;
- Amitraz
- Organik fosforlu bileşikler ( fenthion, kumafos, propetamphos, diazinon, phoxim..)
- Karbaril
- Pyrethroidler (permetrin, deltmethrin, flumethrine, fenvalerate..)
bu ilaçlardan herhangi biri uygulanabilir.
Korunma
Kenelerin aktif olduğu mevsimlerde yani epidemiyolojisinde bahsettiğimiz gibi bahar aylarının geçiş zamanlarında kene yoğunluğuna ve tropikal yağış duruma göre öncesinden peryodik olarak ilaçlanması gerekir. Sığırları mera dönüşlerinde akşamları kene yönünden kontrol etmek. Bunun yanında bizim ülkemizde pek mümkün olmasa da kene enfestasyonu olan meraların dinlendirilmeside önerilmektedir.