Çiftlik hayvanlarında sancı (karın ağrısı) bir belirtidir ve önemli hastalıkları işaret eder.
Sancı aynı zamanda bütün dünyada bir ”hayvan refahı” sorunu olarak kabul edilir.
Sancı İle Seyreden Hastalıklar
Sancı belirtisiyle karşımıza çıkan hastalıkları gözden geçirelim;
Kırkbayır (omasum) tıkanması, buzağılarda Salmonellosis, ineklerde mide (abomasum) ülseri, karın şişkinliği, böbrek yangısı (pyelonephritis), kanlı bağırsak hastalığı (HBS, JHS), işkembe kelebekleri (paramphistomum), rahim (uterus) dönmesi, rahim yırtıkları, karın zarı yangısı (peritonitis), koyunlarda bakır zehirlenmesi, koyun ve keçilerde ishal, paratüberküloz (John’s disease), sekum (caecum=körbağırsak) tıkanması ve gazlı şişkinlik, sığırların koronovirüsten kaynaklanan kış ishali, bağırsak düğümlenmesi, kıl yumakları (bezoar, triehobezoar), klostridyum enfeksiyonları, buzağılarda, özellikle, kanlı dışkı ile ortaya çıkan ishaller, buzağılarda kusma, erkek hayvanlarda idrar taşları, filizlenmiş patatesten kaynaklanan solanin zehirlenmesi, yaşlılarda karın içi yağların nekrozu, ineklerde işkembedeki yabancı cisimler, fıtıklar.
Görüldüğü gibi sancı birçok hastalığın habercisidir. Sancıya eşlik eden başka belirtiler de söz konusudur. Diş gıcırdatma, arka ayakları karnına vurma, yeri eşeleme, yan yatma ve kasıklara doğru bakma, terleme, hızlı soluma, inleme, yere yatıp yuvarlanma gibi belirtiler sancı ile birlikte göze çarpar.
Teşhiş ve Tedavi Nasıl Yapılır?
Önemli olan yukarıda adı geçen hastalıklara ait özel belirtiler veya bulguların saptanmasıdır. Kesin teşhis en kısa sürede ancak veteriner hekim tarafından konulabilir. Özel muayene metodları ile derhal teşhis konulması şarttır. Çünkü bu hastalıklar acil müdahale gerektirirler.
Acil müdahale ya ilaçlarla ya da cerrahi girişim şeklinde olacaktır. Gecikmeden, zamanında ve doğru karar için veteriner hekime başvurulmalıdır.
İlaçla müdahalede yangı gidericiler (antiinflamatuar), sürgütler, yumuşatıcı ilaçlar, örneğin magnezyum hidroksit çokça kullanılır. Parafin likit (sıvı vazelin) den bu yönde sıklıkla yararlanılabilir. Ancak hastalıkların sebepleri, etkenleri çok değişik olduğundan, doğru bir teşhis konulmadan yapılan müdahaleler zaman kaybı dolayısıyla hayvanın kaybı ile sonuçlanabilir. Sancı ile karşımıza çıkan olgularda zamanla yarış söz konusudur. Yapılan müdahale ve masrafların boşa gitmemesi, hayvanların kaybedilmemesi için doğru teşhis ve ona göre doğru tedavi şarttır.
Diğer yandan yukarda adı geçen hastalıkların “koruyucu hekimlik” ile önceden alınması gereken önlemleri bilinmektedir. Akut (ani gelişen) durumlarda büyük bir telaşe söz konusu olur. Halbuki bu hastalıkların önlemleri önceden alınmış olsa bu tip telaşlı ve masraflı olgularla uğraşmak zorunda kalmayız. Aşılama, mıknatıs yutturulması, “kuru ve temiz” ilkesine uymak, doğru besleme yöntemleri, asidozun önlenmesi, parazit mücadelesi ve her hastalığa yönelik diğer birçok önlem hayvancılık işletmelerini bu gibi üzüntü verici durumlardan kurtarır.